26 Φεβ 2009

Το Δίκτυο Μεσόγειος SOS και η δράση του στις Προστατευόμενες Περιοχές

Check out this SlideShare Presentation:

Η εισήγηση της Χριστίνας Κονταξή του Μεσόγειος SOS στην ημερίδα της 7-2-09.

Ένα σχετικό κείμενο των Ν. Παρδάλου, Χ. Κονταξή και Ν. Χρυσόγελου μπορεί να βρεθεί εδώ.

25 Φεβ 2009

ΕΟΕ: οικοτουρισμός & περιβαλλοντική εκπαίδευση στις προστατευόμενες περιοχές

Check out this SlideShare Presentation:

Μια περίληψη της εισήγησης μπορεί να βρεθεί εδώ.

Επίσης, για ένα ενδιαφέρον αφιέρωμα της ΕΟΕ για τα πουλιά και τη γεωργία στην Ευρώπη, εδώ.

19 Φεβ 2009

Δ. Βώκου: Βιοποικιλότητα, Προστατευόμενες Περιοχές, Φορείς Διαχείρισης και Υπουργικές Επιλογές

Check out this SlideShare Presentation:



Η Δέσποινα Βώκου, Καθηγήτρια Οικολογίας στο Τμ. Βιολογίας του ΑΠΘ και πρώην πρόεδρος του Φ.Δ. Δέλτα Αξιού – Λουδία – Αλιάκμονα, στην εισήγησή της «Βιοποικιλότητα, Προστατευόμενες Περιοχές, Φορείς Διαχείρισης και Υπουργικές Επιλογές» στην ημερίδα της 7-2-09, έκανε εκτενή αναφορά σε μια προηγούμενη ομιλία της με τίτλο «Οι Φορείς Διαχείρισης και η Λερναία Ύδρα: σύντομη ανασκόπηση του άθλου» που έδωσε το Νοέμβριο 2006, μετά την τρίχρονη θητεία της ως πρόεδρος Φ.Δ. προστατευόμενης περιοχής. Ακολούθως εστίασε στις αλλαγές που έγιναν έκτοτε και έκλεισε την ομιλία της αναφερόμενη στη βιοποικιλότητα και τη διατήρησή της που είναι και το μεγάλο ζητούμενο. Ερμήνευσε τον τίτλο της παλαιότερης ομιλίας της ως απόσταγμα αυτών που αποκόμιζε η ίδια και οι συνεργάτες της στις προσπάθειές τους να βάλουν θεμέλια και να παράγουν έργο διαχείρισης και προστασίας στην περιοχή αρμοδιότητάς τους. «Ένα κεφάλι του μορφώματος ‘Φορέας Διαχείρισης’ (Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου εποπτευόμενο από το ΥΠΕΧΩΔΕ) προσπαθούμε να κόψουμε κι άλλα δυο ξεφυτρώνουν έτοιμα να στραγγαλίσουν τη λογική, να απομυζήσουν τις δυνάμεις και να καταβροχθίσουν το χρόνο μας» ήταν αυτό που ένοιωθαν, όπως γλαφυρά το περιέγραψε.

Υπενθύμισε ότι για την κήρυξη περιοχών ως προστατευόμενων, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία (ν. 1650/86), προαπαιτείται η εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ). Οι μελέτες αυτές απογράφουν τις φυσικές, κοινωνικές, οικονομικές και άλλες συνιστώσες των εκάστοτε περιοχών και προτείνουν Σχέδια Νομοθετημάτων (ΠΔ ή ΚΥΑ) για την κήρυξή τους ως προστατευόμενες - με την αναγκαία ζωνοποίηση όπως και τους γενικούς όρους και περιορισμούς των δραστηριοτήτων με γνώμονα πάντα τις απαιτήσεις των τύπων οικοτόπων και των ειδών με σημαντική παρουσία που υπάρχουν εντός τους. Μέχρι σήμερα έχουν εκπονηθεί με χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης περί τις 85 ΕΠΜ. Μόνο 12 όμως έχουν καταλήξει στην κήρυξη ισάριθμων περιοχών ως προστατευόμενων (καλύπτουν περίπου 17% της έκτασης των περιοχών Natura 2000 στην Ελλάδα). Υπενθύμισε ακόμα ότι σύμφωνα με την οδηγία των οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ (ΚΥΑ 33318/3028/1998) προβλέπεται εντός 6 ετών δημιουργία των Ειδικών Ζωνών Διατήρησης (Special Areas of Conservation-SACs). Δηλαδή, θεσμοθέτηση και υλοποίηση συγκεκριμένων μέτρων για αυτές, με ορόσημο το 2012. Μέχρι σήμερα έχουν θεσμοθετηθεί 27 Φορείς Διαχείρισης (ΦΔ) που αντιστοιχούν σε (υπαρκτά ή μελλούμενα) 19 Εθνικά Πάρκα, 2 Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα, 1 Περιοχή Προστασίας της Φύσης και 5 Περιοχές Οικοανάπτυξης. Αυτές οι περιοχές, όμως, καλύπτουν συνολικά μόνο 30% της προστατευτέας έκτασης. Είναι προφανώς αδύνατο να ανταποκριθεί η χώρα στις υποχρεώσεις της με αυτούς τους ρυθμούς κι ούτε υπάρχει κάποια ένδειξη ότι προσπαθεί να το κάνει.

Σε σχέση με τις τεράστιες καθυστερήσεις και τη γενικότερη αδράνεια που παρατηρείται σε θέματα προστασίας της φύσης από πλευράς αρμόδιου Υπουργείου, χρησιμοποίησε ως παράδειγμα το Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα για να απαντήσει στο ερώτημα «Τι διαχειρίζονται οι ΦΔ;». Τρία χρόνια μετά την ίδρυση του ΦΔ αυτής της περιοχής υπήρχε μόνο σχέδιο ΚΥΑ που προσδιόριζε τα όριά της και τις περιοριστικές ρυθμίσεις. Τον Ιούνιο του 2005 υπήρξε εξαγγελία του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ περί υπογραφής του σχεδίου ΚΥΑ και ίδρυσης του Εθνικού Πάρκου. Κανείς άλλος συναρμόδιος υπουργός δεν είχε υπογράψει, οπότε το Εθνικό Πάρκο ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτο! Έξι χρόνια μετά την ίδρυση του Φορέα, πάλι μόνο σχέδιο ΚΥΑ (νέο) υπάρχει. Και όμως, το Δεκέμβριο 2008, ο κ. Σουφλιάς, Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, ο ίδιος όπως και πριν, γνωστοποιεί ξανά την υπογραφή του σχεδίου ΚΥΑ, του νέου, και εξαγγέλλει ξανά την ίδρυση του Πάρκου. Και πάλι κανείς συναρμόδιος Υπουργος δεν υπέγραψε! Και πάλι είναι ανύπαρκτο το Πάρκο! Όπως μάλιστα είπε η ομιλήτρια, «αναρωτιέται κανείς αν ο Υπουργος παραπλανά τους πολίτες ή αν στελέχη του Υπουργείου παραπλανούν τον Υπουργό» κι ακόμα «αναρωτιέται κανείς αν θα υπογράψει κάποιος άλλος συναρμόδιος υπουργός πριν τις εκλογές ή ένα νέο ανασχηματισμό ή αν θα πρέπει όλα να ξαναρχίσουν πάλι από την αρχή;»

Όσον αφορά τους πόρους για τη λειτουργία των ΦΔ, τόνισε ότι δεν υπάρχει καμιά πρόβλεψη για επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού! Ουσιαστικά η λειτουργία τους συνδέθηκε με αυτοχρηματοδότηση και εξυπηρέτηση μέσω προγραμμάτων. Τέτοιες επιλογές όμως κάνουν προσχηματική την ίδρυση των ΦΔ, αφού δεν αναλαμβάνει καμιά ουσιαστική δέσμευση η Πολιτεία για τη λειτουργία τους. Οι ΦΔ δεν είναι Κέντρα Πληροφόρησης. Αυτά κάλλιστα μπορεί να είναι αυτοχρηματοδοτουμενα, όχι όμως και οι οργανισμοί που ευθύνονται για τη διαχείριση της φυσικής κληρονομιάς της χώρας. Είναι μια ακόμα Ελληνική πρωτοτυπία, μια όχι μόνο χαμηλής ποιότητας αλλά και επικίνδυνη επιλογή.

Αναφέρθηκε ακόμα σε θέματα που αφορούν τους προέδρους και τη στελέχωση των ΦΔ: Σύμφωνα με το νόμο (Ν. 2742, παρ. 4α), πρόεδρος του Δ.Σ. ΦΔ πρέπει να είναι πρόσωπο με επιστημονικές γνώσεις και εμπειρία σε θέματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Στην πράξη, πρόεδροι έγιναν ποικιλώνυμοι επιτηδευματίες, έπαρχοι, δήμαρχοι, νομάρχες, περιφερειάρχες κλπ. Ως προς τη στελέχωση (Ν. 2742, άρθρο 15), σε κάθε ΦΔ συνιστώνται μέχρι και 20 θέσεις επιστημονικού, 10 θέσεις διοικητικού και τεχνικού προσωπικού και μία θέση Διευθυντή. Χωρίς σταθερούς πόρους, πώς θα καλυφθούν αυτές οι θέσεις; Περιστασιακά και όλες μέσα από προγράμματα; Χωρίς κανένα σταθερό ανθρώπινο πυρήνα που θα προγραμματίζει, θα οργανώνει δράσεις και θα τις εφαρμόζει; Για τι είδους διαχείριση της φύσης μιλάμε, που μια θα υπάρχει και μια θα εξαφανίζεται, μαζί με τους ανθρώπους που θα την ασκούν. Είναι προφανές ότι οι ικανοί δεν πρόκειται να παραμείνουν στους ΦΔ κάτω από τέτοιες συνθήκες και η επένδυση επάνω τους τίποτα δεν θα αποδώσει. Πρόκειται για πεταμένα λεφτά σε οικοδόμημα χωρίς θεμέλια και σε σχήμα χωρίς προοπτική.

Κλείνοντας το σκέλος της ομιλίας της σε σχέση με τους Φορείς Διαχείρισης, η Δ. Βώκου είπε ότι είναι προφανές πως η προστασία της βιοποικιλότητας δεν ανήκει στις προτεραιότητες της ηγεσίας του ΥΠΕΧΩΔΕ και κατ’ επέκταση η όλη στήριξη του θεσμού από πλευράς υπουργείου αμελητέα.

Σε σχέση με τη βιοποικιλότητα, για την οποία άλλωστε δημιουργήθηκαν οι προστατευόμενες περιοχές και οι ΦΔ τους, τόνισε ότι είναι μεγάλο περιβαλλοντικό αίτημα η διατήρησή της κι ότι για την Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί μαζί με την κλιματική αλλαγή τα δύο μεγαλύτερα περιβαλλοντικά προβλήματα της εποχής. Όμως, για να έχει ελπίδα επιτυχίας η διατήρηση της βιοποικιλότητας, από μεγάλο περιβαλλοντικό αίτημα της εποχής χρειάζεται να γίνει και μεγάλο κοινωνικό αίτημα. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να βρεθεί απάντηση στο ερώτημα «πώς θα κάνουμε τις προστατευόμενες περιοχές ελκυστικές για τους πολλούς;» Γιατί οι πολλοί θα πρέπει να γίνουν συμμέτοχοι στην προσπάθεια και όχι μόνον αποδέκτες απαγορεύσεων και θρήνων. Η εξίσωση που ίσως περιγράφει το μεγαλύτερο κίνδυνο για τη βιοποικιλότητα είναι: Απουσία εμπειρίας της φύσης = Απουσία αγάπης για τη φύση = Απώλεια της φύσης. Κι αν αυτό ισχύει, η πρόκληση είναι να μπορέσουν να επανασυνδεθούν οι άνθρωποι με τη φύση - και μάλιστα από νωρίς, από την παιδική τους ηλικία - για να διατηρηθεί η φύση. Αν η επαφή είναι που φέρνει την επιθυμητή στάση, θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα στους πολλούς να βιώσουν τη βιοποικιλότητα, να ζητηθεί η συνδρομή τους στις προσπάθειες ανακάλυψης της βιοποικιλότητας και της σημασίας της. Είναι μεγάλη η συμβολή που έχουν και μπορούν να έχουν σ’ αυτό οι περιβαλλοντικές οργανώσεις. Χρειαζόμαστε μια επιστήμη που θα χωράει τους πολλούς. Κι ακόμα χρειαζόμαστε τη γνώση και τις υποδομές των τοπικών κοινωνιών. Επειδή όμως χρειάζεται κάτι άμεσα, πρέπει να σκεφτούμε πώς θα κάνουμε τις προστατευόμενες περιοχές ελκυστικές για τους πολλούς τώρα. Πώς, δηλαδή, θα γίνουν «της μόδας» χωρίς να θυσιαστούν οι ίδιες; Δεν υπάρχει έτοιμη απάντηση αλλά θα πρέπει γρήγορα να την αναζητήσουμε. Ακόμα, θα πρέπει να μάθουμε ποιος και εάν πραγματικά νοιάζεται για τις προστατευόμενες περιοχές. Οι Οικολόγοι Πράσινοι θα πρέπει να τοποθετηθούν καθαρά απέναντι σ’ αυτό το θέμα. Και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις που πραγματικά ενδιαφέρονται θα πρέπει να απαιτήσουν από τα κόμματα και να τοποθετηθούν και να δεσμευτούν.

Για ένα σχετικό άρθρο της Δέσποινας Βώκου στην Ελευθεροτυπία της 1-2-2007 βλέπε και εδώ.

18 Φεβ 2009

Η ματιά των εργαζομένων στους Φορείς Διαχείρισης

Η παρουσίαση σε PowerPoint μπορεί να βρεθεί εδώ.


Η Λία Παπαδράγκα, υπεύθυνη επικοινωνίας του Φ.Δ. Δέλτα Λουδία - Αξιού - Αλιάκμονα και μέλος του προσωρινού Δ.Σ. του Πανελλαδικού Συλλόγου Εργαζομένων στους Φ.Δ. Προστατευόμενων Περιοχών «Ελληνική Φύση», στην εισήγησή της με τίτλο «Λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών. Προβλήματα – προτάσεις – προοπτικές: η ματιά των εργαζομένων», αναφέρθηκε στον υπό ίδρυση Σύλλογο και τον κύριο στόχο του που είναι η προσπάθεια για εξασφάλιση εργασιακού μέλλοντος για τους εργαζόμενους αλλά κυρίως η συμβολή στην αποτελεσματικότερη λειτουργία και στην ομαλή συνέχιση της λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης.

Χαριτολογώντας ανέφερε ότι ο Σύλλογος κινδυνεύει να είναι ένας από τους βραχυβιότερους, καθώς το πρόγραμμα ΕΠΠΕΡ του Γ’ ΚΠΣ τελειώνει το 2009, όπως και οι συμβάσεις των εργαζόμενων! Είναι σημαντικό να μην επαναληφθεί η ίδια ιστορία με το Β΄ ΚΠΣ, όταν οι εργαζόμενοι στα Κέντρα Πληροφόρησης σταμάτησαν απλά να εργάζονται όταν έληξαν οι συμβάσεις τους, αφήνοντας μια πολύτιμη εμπειρία και τεχνογνωσία που είχε συσσωρευτεί να πάει εντελώς χαμένη, ενώ παράλληλα απαξιώθηκε ο αποκτηθείς εξοπλισμός (αυτοκίνητα, σκάφη κ.ά.).

Ακολούθως, αναφέρθηκε στα βασικά αιτήματα των εργαζομένων:
- Συνεχής και συνεπής χρηματοδότηση των Φορέων από εθνικούς πόρους.
- Στελέχωση των Φ.Δ. με μόνιμο προσωπικό, ώστε να μην χάνεται η πολύτιμη εμπειρία που αποκτάται.
- Στελέχωση των Φ.Δ. με το απαραίτητο προσωπικό, ώστε να διασφαλιστούν οι απαιτήσεις για την διαχειριστική επάρκεια για την εκτέλεση έργων του ΕΣΠΑ. Χρηματοδότηση σύνταξης εγχειριδίου διαχειριστικής επάρκειας για όλους τους φορείς.
- Επίσπευση των διαδικασιών έκδοσης των απαραίτητων νομοθετημάτων (ΚΥΑ και ΠΔ) στις Προστατευόμενες Περιοχές, όπου δεν έχουν εκδοθεί ακόμη.
- Εφαρμογή / αναμόρφωση / συμπλήρωση του θεσμικού πλαισίου που διέπει τη λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης.
- Δημιουργία κεντρικής υπηρεσίας με έμπειρο προσωπικό σε θέματα διαχείρισης ΠΠ, ώστε να αντιμετωπίζονται οριζόντια τα κοινά προβλήματα των φορέων και να παρέχονται συμβουλές και οδηγίες.
- Εξασφάλιση των προϋποθέσεων (π.χ. προκαταβολή εθνικής συμμετοχής) για δυνατότητα υλοποίησης ευρωπαϊκών προγραμμάτων από τους φορείς (Interreg, MED κ.λ.π.).
- Χρηματοδότηση για τη δημιουργία κοινών πρωτοκόλλων παρακολούθησης των περιβαλλοντικών παραμέτρων και της εφαρμογής των Διαχειριστικών Σχεδίων.

Συμπέρασμα: είναι ανάγκη η Πολιτεία να δει σοβαρά το θέμα των Προστατευόμενων Περιοχών και των Φορέων Διαχείρισης. Διαφορετικά θα συνεχιστεί η υποβάθμιση των περιοχών, η απώλεια της βιοποικιλότητας και θα συνεχίσουμε να τρέχουμε πίσω από τα πρόστιμα για την παράβαση των κοινοτικών οδηγιών.

Αξίζει τον κόπο μια ματιά και στο μπλογκ του Φ.Δ. Δέλτα Αξιού - Λουδία – Αλιάκμονα και μια επίσκεψη στην πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση φωτογραφίας που οργανώνει.

16 Φεβ 2009

Πολιτικές κοινωνικής οικονομικής ενίσχυσης με επίκεντρο τις προστατευόμενες περιοχές της ελληνικής φύσης

Περίληψη εισήγησης του Θανάση Μακρή (οικονομολόγου) στην ημερίδα της 7-2-09.


Δυο λόγια για την οικονομική κρίση

Καθώς η κρίση αρχίζει να αγγίζει την πραγματική οικονομία περισσότερο ως κλίμα και λιγότερο ως πραγματική επίπτωση, η κυβέρνηση οφείλει να ετοιμάσει σχέδιο για να την αντιμετωπίσει. Αλλά είναι και δικό μας χρέος να πάρουμε θέση. Θα πρέπει να αντιπαλαίψουμε τη λογική του τύπου «την κρίση θα πληρώσουν τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, το περιβάλλον, η κοινωνική πρόνοια» και να δράσουμε για την αντιστροφή αυτής της ταξικής πολιτικής.

Βασική μου πεποίθηση είναι ότι αντί να δίνονται χρήματα και εγγυήσεις στις τράπεζες και για ενίσχυση του χρηματιστηρίου πρέπει να δοθούν στην βάση της κοινωνίας για την αναμόχλευση της οικονομίας. Τα χρήματα θα πρέπει να δοθούν για την δημιουργία και πλήρη επιδότηση θέσεων εργασίας τουλάχιστον ετήσιας διάρκειας στους τομείς:
- κοινωνική πρόνοια
- προστασία του περιβάλλοντος
-παιδεία

Το πρόγραμμα για το περιβάλλον μπορεί να περιλαμβάνει στοιχεία όπως την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων, ξεκινώντας από οικίες χαμηλόμισθων, χαμηλοσυνταξιούχων, ανέργων, αγροτών, και επαγγελματιών με χαμηλό εισόδημα. Επίσης, μπορεί να περιλάβει την αλλαγή προτεραιοτήτων και την κατάργηση του σώματος αγροφυλακής, με αντικατάστασή του από μια υπηρεσία προστασίας περιβάλλοντος, στην οποία θα ενταχθούν εργαζόμενοι στους Φορείς Διαχείρισης, ως Δημόσιοι Υπάλληλοι.

Χρήματα θα μπορούσαν να βρεθούν από την φορολόγηση επιχειρήσεων, μεταφορά πόρων από τα Υπουργεία Άμυνας, Ανάπτυξής και την μεταφορά στον τομέα περιβάλλοντος από τα δημόσια έργα του ΥΠΕΧΩΔΕ. Όμως αυτά μπορεί να αργήσουν. Άμεσα μπορούν να βρεθούν με κρατικά ομόλογα. Με την αναμόχλευση δημιουργούνται εισοδήματα και προστιθέμενη αξία πολλαπλάσια από τα χρήματα που θα δώσει το Δημόσιο. Τα έσοδα από φόρους -άμεσους και έμμεσους- που θα οφείλονται στην αναμόχλευση αυτή θα αποσβέσουν και λογιστικά και πραγματικά στον προϋπολογισμό το κόστος της πολιτικής αυτής. Το ύψος των οικονομικών ωφελειών θα είναι σε κάθε περίπτωση σημαντικότατο τόσο στην ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας, του χρηματοπιστωτικού τομέα, των εσόδων του κράτους όσο πιο μακριά δοθούν αυτά τα χρήματα από το χρηματικό πιστωτικό σύστημα και όσο περισσότερους κύκλους κάνουν στην οικονομία πριν φτάσουν στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Η πραγματική οικονομία επηρεάζεται από το κλίμα και τις πραγματικές επιδόσεις. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα, οι όροι χρηματοδότησης μπορούν να διευκολύνουν ή να δυσκολέψουν τις επιχειρήσεις, όμως δεν μπορούν να αλλάξουν το κλίμα ούτε μπορούν να στηρίξουν την οικονομία γιατί:


  • Καμία επιχείρηση δεν προσφεύγει σε δανεισμό για να προσλάβει ή να διασφαλίσει θέσεις εργασίας και ειδικά σε περίοδο κρίσης
  • Σε περίοδο κρίσης οι επιχειρήσεις δεν κάνουν ανοίγματα ακόμα και με επιδοτούμενες θέσεις εργασίας, όχι μόνο λόγω τις αφερεγγυότητας των κρατικών πληρωμών αλλά κυρίως επειδή το πρόβλημα δεν είναι η αύξηση της παραγωγής με μειωμένο κόστος, αλλά η αύξηση ή σταθεροποίηση των πωλήσεων, και μείωση του κόστος.
  • Τα επιδοτούμενα δάνεια των τραπεζών θα τα λυμαίνονται τα κυκλώματα που κερδοσκόπησαν πάνω σε όλα τα προηγούμενα προγράμματα για την στήριξη των επιχειρήσεων
  • Τα προγράμματα επιδοτούμενης εργασία δεν θα καταφέρουν να αυξήσουν την απασχόλησης αλλά με την ανακύκλωση των εργαζομένων για την αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων που σε περιόδους κρίσης δεν επανεπενδύονται.

Κοινωνική οικονομία στις προστατευόμενες περιοχές

Υπάρχουν δύο σκέλη στο θέμα, οι οικονομικές δραστηριότητες από την μία και τα υποκείμενα αυτής από την άλλη.

Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Πρωτογενής παραγωγή:
- Βιολογική γεωργία
- Βιολογική εκτατική κτηνοτροφία
- Αγροδασοκομία (κάστανα, φουντούκια, καρύδια, αμύγδαλα, αρωματικά φυτά, φαρμακευτικά βότανα, μανιτάρια)

Μεταποίηση:
- Τυποποίηση/συσκευασία, πώληση βιολογικών αγροτικών προϊόντων, παραδοσιακών προϊόντων και προϊόντων οικοτεχνίας της περιοχής.
- Παραγωγή παραδοσιακών τοπικών προϊόντων και τεχνουργημάτων (π.χ. υφαντά, ξυλόγλυπτα)

Υπηρεσίες:
- Επιστημονική έρευνα και υποστήριξή της
- Εκπαιδευτές και εμψυχωτές περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και δραστηριοτήτων περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.
- Απασχόληση στην ενημέρωσή και την παρουσίαση των περιοχών και των ιδιαιτεροτήτων τους
- Οικοτουριστικές και αγροτουριστικές δραστηριότητες
- Οδηγοί, συνοδοί και ξεναγοί των περιοχών, περιπάτου, ορειβασίας, ποδηλασίας, βαρκάδας, φωτογραφήσεις, παρατήρηση πουλιών κλπ.
- Οργανωτές υπαίθριων δραστηριοτήτων και ενοικίασης εξοπλισμού, πώληση αναλώσιμων, επισκευές.
- Εστίαση, φιλοξενία, τουριστική εξυπηρέτηση, αναψυκτήριο, καφέ
- Ενθύμια, εκπαιδευτικό-ψυχαγωγικό υλικό (παραγωγή και πώληση).
- Δραστηριότητες φύλαξης και ψυχαγωγίας παιδιών.
- Κατάρτιση και εκπαίδευση ενηλίκων.
- Καλλιτεχνικά έργα (δημιουργία), αίθουσες τέχνης

Β. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Δύο λόγια για το τι αποκαλούμε κοινωνική οικονομία.

  • Είναι η οικονομική δραστηριότητα με επαγγελματική απασχόληση αυτών που εμπλέκονται, που όμως κυριαρχούν άλλοι στόχοι, κοινωνικοί, από την μεγιστοποίηση του οικονομικού αποτελέσματος και των κερδών, όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η εκπαίδευση, η πολιτιστική δημιουργία, η κοινωνική αλληλεγγύη, η κοινωνική ένταξη, η αποθεραπεία κλπ.
  • Τα κέρδη είναι περιορισμένα πέραν της αμοιβής της εργασίας, στα πλαίσια της δραστηριότητας ή αυτά διοχετεύονται σε κοινωνικούς σκοπούς.
  • Οι αποφάσεις λαμβάνονται δημοκρατικά όπου όλοι οι εργαζόμενοι και συνεργάτες έχουν μία ψήφο και ίσα δικαιώματα.
  • Η δραστηριότητα έχει σαφή κοινωνικά χαρακτηριστικά.

Η κοινωνική επιχείρηση από οικονομική άποψη:

  • Έχει συνεχή/τακτική δραστηριότητα παραγωγής αγαθών ή παροχής υπηρεσιών.
  • Έχει υψηλό βαθμό αυτονομίας.
  • Αναλαμβάνει οικονομικό ρίσκο. Η δραστηριότητα είναι επιχειρηματική με την έννοια του ρίσκου που αναλαμβάνει για την παραγωγική δραστηριότητα και την εύρεση πόρων και “πελατών”.
  • Έχει ένα ελάχιστο αμειβόμενης εργασίας

Η κοινωνική επιχείρηση από κοινωνική άποψη:

  • Έχει σαφή όφελος στην κοινότητα
  • Συλλογική διάσταση
  • Η συμμετοχή στις αποφάσεις δεν καθορίζεται από την συνεισφορά κεφαλαίου.
  • Έχουμε συμμετοχικότητα και από χρήστες ή πελάτες στην δραστηριότητα
  • ή/ και στις αποφάσεις.
  • Περιορισμένη ή μηδενική διανομή κερδών

Κοινωνικές επιχειρήσεις, όπως π.χ. συνεταιρισμοί, δίκτυα παραγωγών – καταναλωτών, κοοπερατίβες, μη-κερδοσκοπικές εταιρείες θεωρούνται πιο συμβατές με τους στόχους της περιβαλλοντικής προστασίας. Ορισμένες από αυτές, όπως π.χ. οι συνεταιρισμοί έχουν αποκτήσει μια αρνητική φήμη στην Ελλάδα από την κομματική κακοποίηση και εκμετάλλευση που υπέστησαν κυρίως οι αγροτικοί συνεταιρισμοί. Ωστόσο, θα πρέπει να τους ξαναδοθεί η πρέπουσα σημασία και να αφεθούν να προσφέρουν τις σημαντικές τους υπηρεσίες. Στις παραπάνω κατευθύνσεις πρέπει να συμβάλουν και οι Οικολόγοι Πράσινοι.

-----------------------------------------------------------------------------------------------
Η ενίσχυση των κοινοτικών δεσμών (community building) αποτελεί μια μορφή κοινωνικής ενδυνάμωσης, την οποία εφαρμόζουν τελευταία μεταξύ άλλων και αρκετές ομάδες κοινωνικού ακτιβισμού. Μπορεί να περιλάβει ένα μεγάλο εύρος πρακτικών, από απλά γεγονότα, όπως συνελεύσεις γειτονιάς, κοινά γεύματα και λέσχες βιβλίων, έως μεγάλης κλίμακας γεγονότα, όπως φεστιβάλ και κατασκευαστικά προγράμματα (π.χ. ύδρευσης ή άρδευσης), που αξιοποιούν κατοίκους της περιοχής παρά εξωτερικούς εργολάβους. Η προϊούσα αποσύνθεση των κοινωνικών δεσμών στις βιομηχανοποιημένες χώρες οδήγησε πολλούς κοινωνικούς ακτιβιστές να συνειδητοποιήσουν ότι θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν πολλαπλά κοινωνικά δεινά εάν έδιναν έμφαση στην επανασύνδεση και στην κοινωνική νοηματοδότηση απομονωμένων κατά τα άλλα ατόμων. Κεντρικές αξίες σε αυτή την προσπάθεια έχουν σταθεί η δίκαιη συμπεριφορά, η ισοτιμία, η υπευθυνότητα, η ευκαιρία, η επιλογή, η συμμετοχή, η αμοιβαιότητα και η διαρκής μάθηση. Η συνεργασία, ο εθελοντισμός και πρακτικές συμμετοχικής δημοκρατίας χρησιμοποιούνται συχνά.

Ο συγκεκριμένος τύπος κοινωνικής κινητοποίησης μπορεί να ανιχνευτεί από τα τέλη του 18ου αιώνα και στους πρώτους ουτοπικούς σοσιαλιστές, όπως ο Robert Owen. Παρά τα πενιχρά αποτελέσματα, αυτές οι πρακτικές επηρέασαν σημαντικές πρωτοβουλίες και βοήθησαν στην αναβάθμιση πολλών κοινοτήτων κατά τις δεκαετίες του 1920 και 1930 στην Ανατολική Αφρική, με την έμμεση βοήθεια των αποικιακών αρχών. Ο Γκάντι υιοθέτησε πολλές από αυτές στην προσπάθειά του να επιτύχει οικονομική ανεξαρτησία στο επίπεδο των χωριών σε όλη την Ινδία. Ωστόσο, το όραμά του δεν συνεχίστηκε από τους διαδόχους του, οι οποίοι προτίμησαν τη συγκεντροποιημένη βαριά βιομηχανική ανάπτυξη. Μεταπολεμικά, ο ΟΗΕ θα τις χρησιμοποιήσει και πάλι, σε συνεργασία με τη Διεθνή Τράπεζα και με σημαντικό ρόλο για τα προγράμματα εγγραμματισμού ενηλίκων. Στο επίπεδο των κοινοτικών επιχειρήσεων και ιδιαίτερα των συνεταιρισμών, συχνά αναφέρεται το παράδειγμα του Mondragon, στην περιοχή των Βάσκων της Ισπανίας. Εναλλακτικές τεχνολογίες, βασισμένες στο έργο του E.Φ. Σουμάχερ (1980), επίσης χρησιμοποιούνται συχνά. Στη δεκαετία του 1990, η δημιουργία «κοινωνικού κεφαλαίου» έγινε πάλι επίκαιρη, ιδιαίτερα μέσα από την εξαιρετική επιτυχία της δουλειάς του Muhammad Yunus στο Μπαγκλαντές, με την Grameen Bank, η οποία οδήγησε στην υιοθέτηση σχημάτων δανεισμού μικροεπιχειρήσεων και σε άλλα σημεία του πλανήτη. Για αυτή την επιτυχία, ο Yunus τιμήθηκε το 2006 με το Νόμπελ Ειρήνης.

ΥΠΕΧΩΔΕ για Πάρκο Πρεσπών

Δεσμεύεται για τα αυτονόητα, αγνοεί τα σημαντικά και παραπέμπει τα ακανθώδη

(Δελτίο Τύπου των Οικολόγων Πράσινων, 16-2-09)

Με τυμπανοκρουσίες το ΥΠΕΧΩΔΕ ανακοίνωσε ότι ο υπουργός κ. Γ. Σουφλιάς υπέγραψε την Κοινή Υπουργική Απόφαση για την ανακήρυξη του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών. Θα ήταν χρησιμότερο, αντί να διεκδικεί τα φώτα της δημοσιότητας, να εξασφάλιζε πρώτα την υπογραφή των συναρμοδίων υπουργών, έτσι ώστε η πράξη του να είχε κάποιο αποτέλεσμα.

Το κείμενο της ΚΥΑ περιέχει αρκετά έστω δειλά βήματα στην κατεύθυνση της νομοθετικής προστασίας των φυσικών αξιών της Πρέσπας, που θα έπρεπε να είχαν γίνει εδώ και 10 χρόνια. Σήμερα, ως σύνολο, είναι ξεκάθαρα ανεπαρκή:
  • Δεν ενσωματώνει σε καμία περίπτωση τις εξελίξεις του σχετικού ευρωπαϊκού δικαίου, όπως την Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά 60/2000, όπως θα όφειλε. Δεν ανταποκρίνεται στις εξελίξεις της περιοχής, όπως στην υπόθεση του διασυνοριακού πάρκου Πρεσπών, που είναι βασικός φορέας των εξελίξεων του πλαισίου προστασίας σε όλη τη λεκάνη των Πρεσπών.
  • Παραπέμπει στις καλένδες (μετά 2 χρόνια και μετά από πρωτοβουλία του φορέα διαχείρισης) το ζήτημα της απαγόρευσης του κυνηγιού στις περιοχές προστασίας της φύσης. Είναι να αναρωτιέται κανείς αν πρόθεση του ΥΠΕΧΩΔΕ είναι να προστατεύσει τα πουλιά και τα θηλαστικά της περιοχής για να βρίσκουν να σκοτώνουν οι κυνηγοί και οι λαθροθήρες.
  • Παρότι παραδέχεται πως το μοναδικό τοπίο της περιοχής είναι σημαντική αξία που πρέπει να προστατευτεί και το προτάσσει ανάμεσα στις αιτίες της απόφασης, αρνείται να διαχειριστεί το βασικό πρόβλημα της εκτός σχεδίου δόμησης, που έχει γεμίσει «λεκέδες» το τοπίο των Πρεσπών και αλλοιώνει σιγά-σιγά τα χαρακτηριστικά του. Δεν εκφράζει καν τη βούληση να το προστατεύσει αλλά παραπέμπει το ζήτημα στο τοπικό ΣΧΟΑΠ.
Από τις μέχρι τώρα πράξεις και παραλείψεις του το ΥΠΕΧΩΔΕ έχει αποδείξει την πλήρη αδιαφορία του για την ουσιαστική προστασία των προστατευόμενων περιοχών.

Η …μισο-υπογεγραμμένη ΚΥΑ είναι ξεπερασμένη ήδη πριν αποκτήσει ισχύ. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι και στις ήδη νομικά κατοχυρωμένες περιοχές η κυβέρνηση συνεχίζει την ίδια τακτική της αδιαφορίας, της υποχρηματοδότησης και τελικά της εξουδετέρωσης όλων των θεσμών προστασίας που ή ίδια θεσμοθετεί.

Τελικά, η προστασία της φυσικής μας κληρονομιάς έχει αφεθεί στις περιβαλλοντικές οργανώσεις και την ευαισθησία των τοπικών κοινωνιών. Το κράτος απουσιάζει. Κι αυτό πρέπει να αλλάξει.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι κατέθεσαν ήδη τις προτάσεις τους για μια άλλη πολιτική και ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για την προστασία και διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών σε ειδική Ημερίδα, στην οποία συμμετείχαν και 20 προσκεκλημένα ιδρύματα, οργανώσεις και φορείς.

H Εκτελεστική Γραμματεία
των Οικολόγων Πράσινων

Πληροφορίες: Μιχάλης Πετράκος 6942 984455

13 Φεβ 2009

Εθνική Στρατηγική για την Βιοποικιλότητα

Ο Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Γιώργος Σουφλιάς έθεσε στις 4-2-09 προς διαβούλευση την «Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα» και έκανε την ακόλουθη δήλωση:

"Σήμερα θέτουμε σε διαβούλευση την Εθνική Στρατηγική για την Βιοποικιλότητα. Ένα έργο που εκπονείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και έχει ορίζοντα 15ετίας. Είναι απόρροια μελέτης που το Δεκέμβριο 2005 ανέθεσε το ΥΠΕΧΩΔΕ στο Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων, την οποία στη συνέχεια επεξεργάστηκε ομάδα στελεχών του Υπουργείου μας σε συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες. Σημειώνω ότι ελήφθησαν υπ' όψιν όλες οι διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας μας".

Στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΧΩΔΕ, στον τομέα για τις Δημόσιες Διαβουλεύσεις, μπορεί να βρεθεί ολόκληρο το κείμενο του Δελτίου Τύπου, καθώς και το "Κείμενο προς Διαβούλευση" (σε μορφή zip).

Το ερώτημα που τίθεται βέβαια είναι κατά πόσο δεσμεύεται το ΥΠΕΧΩΔΕ στην εφαρμογή του συγκεκριμένου κειμένου. Αλλά τώρα που άνοιξε και το τριώδιο είναι γνωστό ότι θα ακούσουμε διάφορα ανέκδοτα!...

12 Φεβ 2009

Λειτουργία – Διαχείριση θεσμοθετημένων Περιοχών Προστασίας: Τέσσερις κατευθύνσεις θεμελιακού χαρακτήρα

του Γιάννη Μαχαίρα
Δρ. Ανθρωπολογίας - Βιολόγος

Ο Νέος Πολιτισμός που άρχισε να υφαίνεται σιγά-σιγά, ήδη από την δεκαετία του ’50, και οι σύγχρονες ιδέες για Προστασία-Διατήρηση φυσικών περιοχών και τοπικών κοινωνιών, οριοθετούν ένα σχετικά ακριβές πλαίσιο μέσα στο οποίο είναι δύσκολο -όχι όμως και αδύνατο- να εκφραστεί ξανά η δυτικότροπη αντίληψη «ο άνθρωπος αποτελεί το πολυτιμότερο προϊόν της φύσης», η φιλοσοφική «τεκμηρίωση» της συμπεριφοράς ληστρικής εκμετάλλευσης φύσης και ανθρώπινης εργασίας.

Στην εποχή της «θεοποίησης» της «επιστήμης», η «ηθική δικαίωση» των συστημάτων εκμετάλλευσης Ανθρώπου-Φύσης, αναζητά όλο και πιο συχνά την «επιστημονική» αιτιολόγηση. Σ’ αυτό το πλαίσιο, το προνομιακό δικαίωμα της Τεχνολογίας πάνω στην Φύση και τις τοπικές κοινότητες αποτελεί το «επιχείρημα των επιχειρημάτων» από τις δυνάμεις της παγκοσμιοποιημένης αγοράς. Δεν είναι παράδοξο λοιπόν που σκόπιμα, αφ’ ενός, περιπλέκονται διαφορετικές ιδέες (Πρόοδος - Εξέλιξη) και αφ’ ετέρου, ταυτίζονται έννοιες που κατά κανόνα η μία αποκλείει την άλλη (Διαχείριση – Εκμετάλλευση).

Η «νομιμότητα» της ανθρώπινης συμπεριφοράς απέναντι στο Φύση αποκτά νόημα, μόνο στη περίπτωση αναζήτησης του τρόπου με τον οποίο ο άνθρωπος διερευνά/διαχειρίζεται τα επιμέρους Φυσικά Οικοσυστήματα. Επομένως, το ερώτημα σχετικά με το αν πρέπει ή δεν πρέπει να διαχειριστεί ο άνθρωπος το Φυσικό Περιβάλλον, στερείται περιεχομένου. Με αυτή την έννοια, η απαγόρευση της ανθρώπινης παρουσίας σε επιλεγμένες περιοχές είναι μια «ειδική μορφή διαχείρισης».

Τα βήματα που ικανοποιούν γενικά την ανάγκη ενσωμάτωσης του ανθρώπου στους περιορισμούς των Φυσικών Οικοσυστημάτων, σχηματοποιούνται μέσα από 4 επιμέρους επιδιώξεις, που είναι και τα θεμελιακά μέρη ενός γενικότερου σχεδίου διαχείρισης:
α) Εκτίμηση της παρούσας κατάστασης (Τι συμβαίνει?),
β) Σχεδιασμός (Τι θέλουμε?)
γ) Πρακτική εφαρμογή (Διαχειριστικά μέτρα)
γ) Παρακολούθηση (Κάνουμε το σωστό?)

Ωστόσο, αυτές οι επιδιώξεις μπορούν εύκολα να περάσουν στη σφαίρα του συμβολισμού και της γενικότητας, και στη χειρότερη περίπτωση να ισχυροποιήσουν εκ νέου την μονοδιάστατη οικονομική συσσώρευση και την αλαζονεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς, αν προηγουμένως δεν τεθεί ένα πλαίσιο προϋποθέσεων που να παίρνει σοβαρά υπ’ όψιν του:
Πρώτο: Η επιστημονική αντικειμενικότητα της περιγραφής των περιορισμών του φυσικού περιβάλλοντος δεν συνεπάγεται αυτόματα και τη διατύπωση προτάσεων που αναβαθμίζουν το επίπεδο της ευημερίας των ανθρώπινων κοινοτήτων. Η ανάπτυξη της ποιότητας ζωής μέσα σε συγκεκριμένες συνθήκες αποτελεί κάθε φορά συνισταμένη δύο παραγόντων:
α)του επιπέδου συνειδητοποίησης των τοπικών κοινωνιών σχετικά με το τι περιεχόμενο δίδουν οι τοπικές κοινότητες στην έννοια της «ευημερίας» και τι επιδιώκουν συνειδητά για το ίδιο τους το μέλλον, και
β) των γενικότερων επιδιώξεων εθνικού σχεδιασμού.
Έτσι, οι προτάσεις των ειδικών είναι απλά διαφορετικές προσεγγίσεις και μέρος των προσπαθειών που καταβάλλουν οι ανθρώπινες κοινότητες για να γεφυρώσουν αρμονικά τις δραστηριότητές τους με το Φυσικό Περιβάλλον. Αυτό που καθορίζει την ανάπτυξη δεν είναι οι δυνατότητες που προσφέρει η Νέα Τεχνολογία στη συσσώρευση πλούτου, αλλά το επίπεδο της Πολιτισμικής συνέχειας και ο ρόλος που οι ίδιες οι ανθρώπινες κοινότητες αποδίδουν στον εαυτό τους. Το βασικό έργο ανάπτυξης είναι κυρίως αποτέλεσμα Πολιτισμού και δευτερευόντως έργο εφαρμογής Νέων Τεχνολογιών. Οι τοπικές κοινότητες είναι αυτές που συνειδητοποιούν τις ανάγκες και καθορίζουν τα όρια και το ποιόν της ευημερίας τους.

Δεύτερον: Οι παρεξηγήσεις που δημιουργεί έστω και η απλή αναφορά στη λέξη «ανάπτυξη» οφείλεται στη μονόπλευρη και ανθρωποκεντρική επιδίωξη της ποσοτικής συσσώρευσης πλούτου, συχνά σε βάρος της ενιαίας δομής και της απρόσκοπτης λειτουργίας του φυσικού περιβάλλοντος και των ανθρώπινων κοινωνιών. Οι πρακτικές εκμετάλλευσης των Φυσικών Πόρων μέχρι την πλήρη εξάντλησή τους, οι πρακτικές που υποσκάπτουν την μακρόχρονη επιβίωση και δράση του ανθρώπου στο φυσικό του χώρο (ακόμα και όταν πρόκειται για μια πόλη) ο μύθος της παντοδυναμίας των Τεχνολογικών Νεωτερισμών, η άγνοια σχετικά με τις παραμέτρους αλλαγής των φυσικών διαθέσιμων στο χρόνο/χώρο, είναι μερικά από τα στοιχεία που ενδυναμώνουν την καταστρεπτική πλευρά της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ιστορικά, το βάρος των καταστρεπτικών αποτελεσμάτων αναδύεται και ενοχοποιεί σχεδόν αποκλειστικά το στενά οικονομικό κίνητρο μιας μερίδας ανθρώπων, οι οποίοι με την ίδια αντίληψη υποταγής της φύσης, υποβιβάζουν τους υπόλοιπους ανθρώπους σε εργαλεία, υποζύγια, πρωτόγονους και άγριους, ενώ οι ίδιοι βρίσκονται σε τυφλή σύγκρουση με τις ανθρώπινες κοινωνίες, στην ολότητά τους. Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα εξαφάνισης/κατάρρευσης Πολιτισμών, ως αποτέλεσμα της κατασπατάλησης Φυσικών Πόρων και εξάντλησης της ανθρώπινης δυναμικής μέσα από απάνθρωπες συνθήκες ολοκληρωτισμού, κοινωνικής ανισότητας, απαξίωσης της ανθρώπινης ζωής, αναλφαβητισμού, αποξένωσης από τη φύση και αλλοτρίωσης της καθημερινής ζωής.

Τρίτον: Η Οικονομία από ανθρωπολογική άποψη, δεν είναι τίποτε περισσότερο παρά ένα σχέδιο στρατηγικής διερεύνησης/Διαχείρισης των Φυσικών Πόρων προς όφελος των ανθρώπινων Κοινωνικών συνόλων. Η ανάπτυξη των Κοινωνικών συνόλων, είναι το αποτέλεσμα της καταλληλότητας του διαχειριστικού σχεδίου που επιλέγουν οι ανθρώπινες κοινότητες, σε συγκεκριμένες περιβαλλοντικές συνθήκες και δεδομένα πληθυσμιακά μεγέθη. Εκτός αυτού, οι Πολιτισμοί κρίνονται στο βάθος του χρόνου, αφήνουν Ιστορικά ίχνη γιατί αντέχουν στο χρόνο. Έτσι, η ανάπτυξη περιλαμβάνει όλες τις επιτυχημένες απόπειρες της ανθρώπινης νοημοσύνης για ποιοτικά «καταλληλότερη προσαρμογή» στο περιβάλλον, με κίνητρο την ανθρώπινη ευημερία σε συγκεκριμένες φυσικές συνθήκες και σε βάθος χρόνου. Ωστόσο, η ποιότητα ζωής που προσδοκά κάθε ανθρώπινη κοινότητα για τον εαυτό της, εκτός από την υλική της βάση, περιέχει κοινωνικό, πολιτισμικό, ηθικό και πνευματικό υπόβαθρο.

Τέταρτον: Η αναγνώριση της πολυπλοκότητας, της διαφορετικότητας αλλά και της αλληλεπίδρασης-συνάφειας του φυσικού κόσμου στο σύνολό του, η συνειδητοποίηση των αποτελεσμάτων της αλόγιστης/καταστροφικής δραστηριότητας του ανθρώπου πάνω στα φυσικά οικοσυστήματα που αποτελούν τη βάση της ζωής, η κατανόηση της αλλοίωσης των φυσικών παραμέτρων (όπως για παράδειγμα το κλίμα) εξ’ αιτίας της ανθρώπινης δράσης σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά κυρίως -και πάνω απ’ όλα- η επισήμανση και η βαθμιαία άρση της ανθρώπινης αλαζονείας ως συμπεριφορά με καταστρεπτικά αποτελέσματα, είναι τα πρώτα συνθετικά στοιχεία του Νέου Πολιτισμού που εμφανίστηκε δυναμικά στη γη. Η παγκοσμιότητα ενός τέτοιου Πολιτισμού δεν μπορεί να κρύβει στο εσωτερικό του κανενός είδους μονοδιάστατη ομοιογένεια και άρση της διαφορετικότητας των ανθρώπινων συνόλων στις επιμέρους γεωγραφικές ενότητες. Κάθε άλλο: Υπονοείται η ανάδειξη με «χίλιους και διαφορετικούς τρόπους» της κοινής ταυτότητας ως προς το χαρακτήρα, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του είδους μας, της αδιάσπαστης ενότητας των χαρακτηριστικών του Homo sapiens sapiens στο φυσικό κόσμο, μέσα από τη συνειδητοποιημένη διαφορετικότητα των επιμέρους ανθρώπινων Κοινωνικών συνόλων.

Ο Πολιτισμός σε όλες τις τοπικές του εκφάνσεις είναι ο χαρακτήρας της προσαρμοστικής ικανότητας των ανθρώπων, και ως τέτοιος, αποδεδειγμένα έχει καθορίσει τα όρια επιβίωσης/αναπαραγωγής και ευημερίας του είδους μας, στο διάβα του εξελικτικού χρόνου. Συνεπώς, κανένα οικονομικό μοντέλο γενικευμένης –τάχα- χρησιμότητας δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον προσασμοστικό πλούτο της ανθρώπινης ευρηματικότητας, η οποία δεν μπορεί παρά να εκφράζεται τοπικά και σε αρμονία με τους περιορισμούς που θέτει το Φυσικό Περιβάλλον.

8 Φεβ 2009

«Χαράσσουμε μια άλλη προοπτική για την ελληνική φύση"

















Ολοκληρώθηκε με επιτυχία η Ημερίδα
«Οι προστατευόμενες περιοχές της ελληνικής φύσης
ως ευκαιρίες εφαρμογής ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου»

Την αγωνία τους, τις προτάσεις τους αλλά και το θεσμικό πλαίσιο για την προστασία της φύσης παρουσίασαν είκοσι (20) προσκεκλημένα ιδρύματα, οργανώσεις και φορείς, που συμμετείχαν στην Ημερίδα διαλόγου για την κατάσταση των προστατευόμενων περιοχών και για την ανάγκη ουσιαστικής προστασίας και διαχείρισής τους. Την εκδήλωση διοργάνωσαν οι Οικολόγοι Πράσινοι χθες Σάββατο 7.2.09 στη Θεσσαλονίκη, με την ευκαιρία της παγκόσμιας ημέρας υγροτόπων.
Τις πολιτικές προτάσεις των Οικολόγων Πράσινων ανέπτυξε ο επικεφαλής του ψηφοδελτίου του κόμματος για το ευρωκοινοβούλιο, Μιχάλης Τρεμόπουλος, η επικεφαλής της ομάδας των Πράσινων στο κοινοβούλιο της Βιέννης, Μαρία Βασιλάκου και ο Νίκος Χρυσόγελος, μέλος της Γραμματείας και συντονιστής της εκλογικής καμπάνιας.
Στην ημερίδα συμμετείχαν με εισηγήσεις, τις οποίες θα αξιοποιήσουν οι Οικολόγοι Πράσινοι στη διαμόρφωση ενός αξιόπιστου προγράμματος ενόψει των ευρωεκλογών, εκπρόσωποι:
Α. Ερευνητικών ιδρυμάτων
1. Του Εθνικού Κέντρου Βιοτόπων – Υγροτόπων (ΕΚΒΥ)
2. Του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών (ΙΔΕ) του ΕΘΙΑΓΕ
3. Του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ)
Β. Εκπαιδευτικών
4. Της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική
Εκπαίδευση (ΠΕΕΚΠΕ)
5. Πανεπιστημιακοί φορείς
Γ. Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων
6. Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία
7. WWF-Ελλάς
8. Greenpeace
9. Αρκτούρος
10. Καλλιστώ
11. Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS
12. Πανελλήνιο Δίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων –ΠΑΝΔΟΙΚΟ,
13. Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών
14. Ελληνική Εταιρεία
15. «Μια Φύση»
Δ. Συνδικαλιστικών και άλλων φορέων
16. Οργανισμός Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ΔΗΩ
17. Μεσογειακό τμήμα της IFOAM – ABM
18. Εξωτερική Ομάδα Παρακολούθησης Προγράμματος LIFE.
19. Πανελλαδικός Σύλλογος Εργαζομένων στους Φορείς Διαχείρισης προστατευομένων περιοχών

Συμμετείχαν επίσης οι πανεπιστημιακοί:
1. Δέσποινα Βώκου καθηγήτρια οικολογίας στο Τμ. Βιολογίας του ΑΠΘ
2. Γιώργος Βλάχος επιστ. συνεργάτης Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
3. Αλέξανδρος Γεωργόπουλος, καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Αγωγής & Εκπαίδευσης του ΑΠΘ

Παρεμβάσεις στις οποίες κατέθεσαν τις εμπειρίες τους από τη διαχείριση περιβαλλοντικών θεμάτων έκαναν:
• Η έπαρχος Λαγκαδά, Πόπη Καλαϊτζή, στη χωρική αρμοδιότητα της οποίας είναι η λίμνη Κορώνεια
• Ο πρώην αντινομάρχης Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπίκος, ο οποίος ως αντινομάρχης αγροτικής ανάπτυξης Θεσσαλονίκης διαχειρίστηκε τόσο το θέμα της Κορώνειας, όσο και το Δέλτα του Αξιού.

Χαιρετισμό έστειλε ο επικεφαλής της Πρωτοβουλίας για τη Θεσσαλονίκη, Γιάννης Μπουτάρης, ο οποίος δεν μπόρεσε να παραστεί για έκτακτους προσωπικούς λόγους.
Σε δήλωση του προς τα μέσα ενημέρωσης μετά από την ολοκλήρωση της ημερίδας, ο Μιχάλης Τρεμόπουλος τόνισε:
«Απαιτούνται ολοκληρωμένες, διαμορφωμένες πολιτικές και κοινωνικές παρεμβάσεις σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, με στόχο:
• τη ουσιαστική ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών
• την ανάπτυξη θεσμών διαχείρισης και προστασίας
• την αντιμετώπιση πιέσεων που ασκούνται κεντρικά από την κυβέρνηση και τοπικά από ομάδες συμφερόντων
• την εφαρμογή ενός μοντέλου πράσινης οικονομίας προς όφελος της κοινωνίας, της απασχόλησης και του περιβάλλοντος,
• την αντιμετώπιση φαινομένων διαφθοράς και αδιαφάνειας που χρησιμοποιούν τον φυσικό πλούτο για εξυπηρέτηση πελατειακών συμφερόντων
Ο Μ. Τρεμόπουλος ανακοίνωσε ότι «οι Οικολόγοι Πράσινοι θα θέσουν σε διαβούλευση με τους κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και ερευνητικούς φορείς τις πολιτικές θέσεις τους για τις προστατευόμενες περιοχές της ελληνικής φύσης».
Το συντονισμό και την παρουσίαση των ενοτήτων της ημερίδας έκαναν οι δημοσιογράφοι Χρήστος Μάτης, Παύλος Νεράντζης και Χρήστος Τελίδης.

Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές: Μια πρόταση για το θαλάσσιο περιβάλλον και την οικονομία




Των:
Νίκη ΠΑΡΔΑΛΟΥ,
Χριστίνα ΚΟΝΤΑΞΗ,
Νίκου ΧΡΥΣΟΓΕΛΟΥ
Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS

Παρακολούθηση της κατάστασης των θαλασσών με …ασυνέχειες

Η χώρα μας στο πλαίσιο των διεθνών της υποχρεώσεων (πχ. υποβολή στοιχείων στο Πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον) πρέπει να παρακολουθεί την ποιότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και να υποβάλει στοιχεία στο MEDPOL που αφορά τη ρύπανση και μόλυνση των θαλασσών. Αναλύσεις πρέπει να γίνονται για μικροβιακή μόλυνση, θρεπτικά συστατικά (ευτροφισμός), μέταλλα και πετρελαϊκούς υδρογονάνθρακες, σε μύδια, ψάρια, νερά και ιζήματα του βυθού, ώστε να υπάρχει μια πλήρης εικόνα ως προς την ρύπανση. Δεν αρκούν οι αναλύσεις στα νερά για να αποκτήσουμε πλήρη εικόνα, μια και ορισμένες τοξικές ουσίες που στο νερό της θάλασσας μπορεί να είναι σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις έχουν την ιδιότητα να βιο-συσσωρεύονται και να φτάνουν σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις (επικίνδυνες για την υγεία ή και θανατηφόρες δόσεις) σε κάποια είδη μέσω της τροφικής αλυσίδας.

Δυστυχώς, για το διάστημα μετά το 1999 έως το 2004 οι μετρήσεις δεν έγιναν και γενικότερα το πρόγραμμα διακόπηκε λόγω απουσίας χρηματοδότησης, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά ότι δεν είμαστε συνεπείς ως χώρα στις διεθνείς υποχρεώσεις μας για το περιβάλλον. Οι μετρήσεις και αναλύσεις επαναλήφτηκαν για δύο χρόνια, το 2004 και το 2005 και μετά σταμάτησαν ξανά.

Αν δεν υπάρχει συστηματική παρακολούθηση της κατάστασης στις πιο επιβαρυμένες ή πιο ευάλωτες περιοχές πώς θα ξέρουν τόσο οι πολίτες όσο και οι υπηρεσίες ποια είναι η κατάσταση του περιβάλλοντος και πως μπορούν να σχεδιαστούν αποτελεσματικές περιβαλλοντικές πολιτικές; Πολύ περισσότερο, πώς μπορεί να υπάρξει ένας Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, όπως προωθούν ήδη αρκετά ευρωπαϊκά κράτη αλλά με την πρόσφατη Ανακοίνωσή της στις 25/11/2008 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή; Πώς μπορεί να εφαρμοστεί η Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική και η Οδηγία Πλαίσιο για τις Θαλάσσιες Στρατηγικές 2008/56; Αν, όμως, δεν είμαστε συνεπείς ως χώρα για τις συμβατικές μας υποχρεώσεις πώς μπορούμε να περάσουμε σε πιο καινοτόμους προσεγγίσεις για την πραγματική κατάσταση των οικοσυστημάτων αλλά και για την αποκατάσταση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας;

Η προσέγγιση του οικοσυστήματος

Ως χώρα αντιμετωπίζουμε τεράστιες δυσκολίες στην αξιόπιστη λειτουργία ενός συστήματος παρακολούθησης της ποιότητας των νερών (υπόγειων, επιφανειακών, παράκτιων και θαλάσσιων) με βάση τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από παλιότερες Συνθήκες, ευρωπαϊκές και διεθνείς υποχρεώσεις. Σήμερα, όμως, έχουν προωθηθεί και νέες αντιλήψεις και υποχρεώσεις για την παρακολούθηση της κατάστασης των οικοσυστημάτων που βασίζονται στην «προσέγγιση του οικοσυστήματος». Η εικόνα ακόμα και αν γίνονταν κανονικά οι μετρήσεις και παρακολούθηση φυσικοχημικών παραμέτρων δεν μπορεί να είναι πλήρης, όπως αποδεικνύεται τις τελευταίες δεκαετίες. Μια περιοχή που δεν έχει ρύπανση με τοξικές ουσίες δεν είναι κατά ανάγκη σε καλή (οικολογική) κατάσταση. Γι αυτό οι επιστήμονες αλλά και η ΕΕ προχωρούν σε πιο ολοκληρωμένες προσεγγίσεις, εισάγουν περισσότερες παραμέτρους όπως για παράδειγμα οι οικολογικοί δείκτες, το οικολογικό στρες, η κατάσταση από άποψη βιοποικιλότητας, η κατάσταση των ιχθυο-αποθεμάτων, η παρουσία απορριμμάτων κα ώστε να έχουμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα της κατάστασης μιας θαλάσσιας περιοχής.

Ένα νέο αλλά όχι τόσο …νέο εργαλείο

Η «προσέγγιση του οικοσυστήματος» είναι ένα σχετικά πρόσφατο εργαλείο, μια νέα προσέγγιση για να εξετάσουμε τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και την κοινωνία από ανθρώπινες ενέργειες ή παραλήψεις και κυρίως για να μπορέσουμε να λάβουμε αποφάσεις που θα διαμορφώσουν ένα πιο βιώσιμο μέλλον. Μέχρι πρόσφατα, όταν μιλούσαμε για την κατάσταση του περιβάλλοντος επικεντρώναμε την προσοχή μας σε περιορισμένους, αποκομμένους δείκτες -παραμέτρους. Θεωρούσαμε μέχρι πρόσφατα μη-επιβαρυμένη μια περιοχή αν οι αναλύσεις έδειχναν, για παράδειγμα, απουσία τοξικών ρύπων ή συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων και άλλων τοξικών ουσιών που δεν ξεπερνούσαν κάποια όρια που είχαν τεθεί στη βάση κάποιων, κυρίως οικονομικό-κοινωνικών κριτηρίων. Το ίδιο ίσχυε και για τη συγκέντρωση κάποιων παθογόνων οργανισμών στα νερά. Σε γενικές γραμμές θα έλεγε κανείς ότι μέχρι τώρα η έρευνα έμοιαζε αποσπασματική γιατί προσέγγιζε τα θέματα όχι με ανάλυση σε βάθος και σύνθεση, αλλά μέσα από εξέταση ορισμένων επιμέρους δεικτών που δεν δείχνουν, όμως, την πραγματική, συνολική εικόνα.

Επίσης, απουσίαζε η σύνθεση διαφορετικών ερευνών και ειδικοτήτων, για να μπορούμε να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για την κατάσταση ενός οικοσυστήματος, τους φυσικοχημικούς και οικολογικούς δείκτες του, την κοινωνική και οικονομική υγεία του.
Η Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα (CBD) ορίζει την «προσέγγιση του οικοσυστήματος» ως μια «στρατηγική για την ολοκληρωμένη διαχείριση της γης, του νερού και των ζωντανών πόρων που προωθεί την διατήρηση και βιώσιμη χρήση τους με ένα δίκαιο τρόπο». Η Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα αναγνωρίζει επίσης ότι «οι άνθρωποι, με την πολιτισμική ποικιλότητά τους, είναι ένα αναπόσπαστο στοιχείο των οικοσυστημάτων».

Η προσέγγιση του οικοσυστήματος εφαρμόζεται ήδη από πολλά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα διεθνώς αλλά αποτελεί και εργαλείο πολιτικής στο πλαίσιο νέων περιβαλλοντικών στρατηγικών. Η «προσέγγιση του οικοσυστήματος» αποτελούσε ένα από τα κύρια σημεία τριβής μεταξύ των κυβερνήσεων στην Παγκόσμια Διάσκεψη για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, που οργάνωσε ο ΟΗΕ, στο Γιοχάνεσμπουργκ, το 2002. Κείμενα πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης βασίζονται όλο και περισσότερο στην «προσέγγιση του οικοσυστήματος» και όχι πλέον στην ανάλυση κάποιων επιμέρους περιβαλλοντικών δεικτών. Η Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά 2000/60 αλλά πρόσφατα και η Οδηγία Πλαίσιο για τις Θαλάσσιες Στρατηγικές ακολουθούν τη νέα, καινοτόμο αντίληψη της «προσέγγισης του οικοσυστήματος», σύμφωνα με την οποία οι χώρες πρέπει να εξετάζουν όλες τις πιέσεις και τις συνέπειες σε ένα οικοσύστημα, καθώς και τις βέλτιστες διαθέσιμες επιστημονικές γνώσεις για αυτές, πριν θέσουν τις προτεραιότητες και τα αντικείμενα των θαλάσσιων πολιτικών. Τα κράτη μέλη πρέπει να εξετάζουν το συνολικό οικοσύστημα και να αντιμετωπίζουν συνολικά τα κύρια και πιο σοβαρά προβλήματα πρώτα, χωρίς όμως να αγνοούν το υπόλοιπα προβλήματα.

Η Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά, 2000/60, που ενσωματώνει ακριβώς αυτή τη νέα κουλτούρα στον τρόπο διαχείρισης των υδατικών πόρων, υποχρεώνει στην ολοκληρωμένη διαχείριση των νερών σε επίπεδο υδρολογικής λεκάνης, δηλαδή ενός ενιαίου οικοσυστήματος, μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες και ενιαία σχέδια διαχείρισης. Η ανάλυση της ποιότητας των νερών δεν βασίζεται πλέον, σύμφωνα με την Οδηγία, μόνο σε φυσικοχημικές παραμέτρους αλλά και σε οικολογικούς δείκτες που πρέπει να παρακολουθούνται συστηματικά για όλα τα νερά. Επίσης, η Οδηγία επιδιώκει την καλή ποιότητα των νερών και της επάρκειά τους όχι μόνο για τις ανθρώπινες κοινωνίες αλλά και τα φυσικά συστήματα.

Δίκτυο Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών

Η Οδηγία Πλαίσιο για την Θαλάσσια Στρατηγική 2008/56 καλεί για ειδικά προστατευτικά μέτρα για τη δημιουργία συνεκτικών και αντιπροσωπευτικών δικτύων θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών. Τα κράτη μέλη πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους απέναντι σε ειδικά οικοσυστήματα και να πάρουν ειδικά μέτρα τα οποία δε θα περιορίζονται στα είδη προτεραιότητας και τους οικοτόπους που περιλαμβάνονται στην Οδηγία «Οικότοποι» και στην Οδηγία «Πτηνά», όπως αυτές καθορίσθηκαν από το δίκτυο περιοχών NATURA. Στον κατάλογο πρέπει να προστεθούν είδη και ενδιαιτήματα που περιλαμβάνονται σε διεθνείς συνθήκες όπως η Σύμβαση OSPAR για το θαλάσσιο περιβάλλον του Β. Ατλαντικού και η Σύμβαση του Ελσίνκι για το θαλάσσιο περιβάλλον της Βαλτικής.

Το Δίκτυο ΝΑTURA 2000 ήταν το κύριο εργαλείο προκειμένου να σταματήσει η απώλεια της βιοποικιλότητας στην ΕΕ μέχρι το 2010 και να επιβιώσουν τα πιο απειλούμενα είδη και οικότοποι. Το δίκτυο στην ξηρά έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, τουλάχιστον στα χαρτιά, στις περισσότερες χώρες, και καλύπτει συνολικά 800.000 km².

Το δίκτυο των περιοχών NATURA 2000 καλύπτει περίπου το 20% των εδαφών της ΕΕ αλλά μόνο 1800 από τις 25.000 φυσικές αυτές περιοχές είναι εν μέρει ή πλήρως θαλάσσιες περιοχές (καλύπτοντας έκταση 100.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων του ευρωπαϊκού θαλάσσιου περιβάλλοντος). Οι περιοχές αυτές συνήθως αποτελούν επέκταση χερσαίας τοποθεσίας και εμπίπτουν στα χωρικά ύδατα (μέχρι 12 μίλια). Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο 40 περιοχές NATURA 2000 περιλαμβάνουν νερά που είναι σε απόσταση μεγαλύτερη από 12 ναυτικά μίλια από την ακτή. Για να αντιμετωπίσει την μείωση της βιοποικιλότητας στη θάλασσα, η ΕΕ δίνει έμφαση τώρα στη δημιουργία νέων θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών. Τα κράτη μέλη είχαν την υποχρέωση μέχρι τα τέλη του 2008 να υποβάλουν προτάσεις για επιπλέον θαλάσσιες περιοχές.

Ο μικρός αριθμός οφείλεται σε επιστημονικές ελλείψεις και απουσία πολιτικού ενδιαφέροντος από πολλές κυβερνήσεις καθώς και σε νομικές αβεβαιότητες για τις θαλάσσιες περιοχές. Μια αιτία ήταν το υψηλό κόστος έρευνας σε θαλάσσιες περιοχές, κάτι που οδηγεί σε απουσία επιστημονικής γνώσης για τις ποσότητες και την κατανομή των ειδών και των οικοτόπων.

Οι νομικές αβεβαιότητες έχουν πλέον διευκρινιστεί και η ΕΕ θεωρεί ότι η υποχρέωση των κρατών μελών να καθορίζουν προστατευόμενες περιοχές καλύπτει πλήρως τα όρια της. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ζητάει πλέον από τα κράτη μέλη της να προσδιορίσουν προστατευόμενες θαλάσσιες περιοχές στη συνολική επικράτεια των κρατών μελών, που καλύπτεται από την Συνθήκη, δηλαδή στα νερά και το βυθό στον οποίο τα κράτη μέλη ασκούν κάποια μορφή κυριαρχικών ή νομικών δικαιωμάτων. Τέτοια είναι, για παράδειγμα, τα χωρικά ύδατα, η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), οι ζώνες προστασίας της αλιείας, οι προστατευόμενες οικολογικές ζώνες και οι ηπειρωτικές πλατφόρμες.

Η περιοχή μπορεί να επεκτείνεται έως και τα 200 μίλια από την ακτή ή τα 350 μίλια συμπεριλαμβανομένης και της υφαλοκρηπίδας στον Ατλαντικό, τη Β. Θάλασσα, τη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα. Στη Μεσόγειο οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες ή άλλες οριοθετήσεις στη θάλασσα περιορίζονται σε ορισμένα κράτη μέλη δεδομένου ότι οι θαλάσσιες ζώνες στην πλειονότητα τους αποτελούν διεθνή ύδατα. Οι περισσότερες θαλάσσιες περιοχές NATURA 2000 θα εμπίπτουν στη ζώνη των 12 μιλίων. Ορισμένες διατάξεις επιτρέπουν τον καθορισμό προστατευόμενων περιοχών ακόμα και εκτός των χωρικών υδάτων.

Οι θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές θα πρέπει να περιλαμβάνουν είδη και οικοτόπους, όπως αυτοί καθορίζονται στις 2 Οδηγίες για τους Οικοτόπους και τα Πτηνά, συμπεριλαμβανομένων των αμμοσυρτών που καλύπτονται συνεχώς από θαλάσσιο νερό μικρού βάθους, αμμωδών υφάλων, των υφάλων ψυχρών νερών, 20 ειδών χελωνών και θαλάσσιων κητωδών (φαλαινών, δελφινιών και φωκιών) όπως επίσης και αρκετών ειδών μεταναστευτικών ψαριών και πουλιών. Την τελευταία δεκαετία έχουν υλοποιηθεί τουλάχιστον 50 επιστημονικά προγράμματα με την υποστήριξη του LIFE, με στόχο τη συλλογή στοιχείων και την ταυτοποίηση περιοχών που θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στο δίκτυο των περιοχών NATURA. Για πρώτη φορά πολλά προγράμματα έχουν συνεισφέρει περιβαλλοντικά δεδομένα για μεγάλες περιοχές των ευρωπαϊκών θαλασσών. Για παράδειγμα, σήμερα έχουν συγκεντρωθεί στοιχεία για την κατανομή και τις μετακινήσεις κητωδών – φάλαινες και δελφίνια – για μια θαλάσσια έκταση που φτάνει τα 1.000.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (κυρίως Βόρεια Θάλασσα και τον Ευρωπαϊκό Ατλαντικό). Συγκεντρώθηκαν, επίσης, στοιχεία για την σύλληψη στα δίκτυα των ψαράδων (bycatch) και άλλων ειδών εκτός από τα ψάρια. Σύμφωνα με τα στοιχεία που προέκυψαν από ένα εργαλείο σε ηλεκτρονικό υπολογιστή, υπολογίστηκε ότι συλλαμβάνονται κατά λάθος σε δίκτυα μέχρι το 1,5% των ειδών.

Θέματα που θα πρέπει να απασχολήσουν, επίσης, τα κράτη μέλη είναι η διαχείριση των περιοχών και η βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων, ιδιαίτερα σε σχέση με την αλιεία, τις μεταφορές, τον τουρισμό, η υποθαλάσσια ηχορύπανση (πχ από ορισμένους τύπους σκαφών) και άλλες μορφές ρύπανσης, η αστικοποίηση των ακτών, οι βιομηχανικές δραστηριότητες, η εξόρυξη μετάλλων και πετρελαίου, η παραγωγή ενέργειας από τον άνεμο και τα κύματα, η σεισμική έρευνα.

Οι θαλάσσιες περιοχές NATURA 2000 πρέπει να αντιπροσωπεύουν έναν ικανοποιητικό αριθμό από τους οικότοπους και τα είδη προτεραιότητας, και πρέπει να αποτελούν ένα συνεκτικό δίκτυο γύρω από τις ευρωπαϊκές θάλασσες, να έχουν ικανοποιητική έκταση (πιθανώς με τη δημιουργία και ενδιάμεσων ζωνών), να μην δημιουργούν διακρίσεις, να μην προσβάλουν τα δικαιώματα ενός άλλου κράτους (η ΕΕ προτείνει να υπάρχει συνεργασία μεταξύ των διαφόρων κρατών για τη δημιουργία θαλάσσιων ζωνών που θα μπορούν να επεκτείνονται σε περισσότερες ΑΟΖ και να εφαρμόζονται τα ίδια μέτρα προστασίας για τα ίδια είδη και ενδιαιτήματα και όχι να υπάρχουν διαφορετικές πολιτικές σε κάθε χώρα).

Οι προτάσεις των κρατών μελών θα αξιολογηθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τη βοήθεια του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος και θα συζητηθούν με τα κράτη μέλη και τους κοινωνικούς εταίρους στη βάση των επιστημονικών κριτηρίων. Μακροπρόθεσμα, η ΕΕ καλεί σε δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών έξω από τα χωρικά ύδατα των κρατών μελών στη βάση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιοποικιλότητα (CBD).

Θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές σε νερά με μεγάλο βάθος

Μέχρι σήμερα λίγες ευρωπαϊκές χώρες έχουν προτείνει θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές με νερά μεγάλου βάθους. Η Ιρλανδία ήταν η πρώτη χώρα που υπέβαλλε αίτημα (το 2006) για μια τέτοια τοποθεσία. Η Ιρλανδική κυβέρνηση ζήτησε από την ευρωπαϊκή Επιτροπή να εντάξει 4 τοποθεσίες στο δίκτυο θαλάσσιων περιοχών NATURA 2000 για να προστατευθούν τα κοράλλια που βρίσκονται σε μεγάλα βάθη της θάλασσας. Το σχέδιο περιλάμβανε μεταξύ άλλων και απαγόρευση όλων των τύπων αλιείας σε αυτές τις 4 ζώνες. Μετά από διαβούλευση που κράτησε αρκετά, το Συμβούλιο Αλιείας της ΕΕ αποφάσισε, με βάση τη γνώμη της Επιτροπής και τις γνωμοδοτήσεις επιστημονικών φορέων, να ανταποκριθεί στο αίτημα της Ιρλανδίας, προτείνοντας την απαγόρευση χρήσης τρατών βυθού. Η αλιεία στα επιφανειακά νερά δεν έχει απαγορευτεί.

Προστασία θαλασσών και ευημερία τοπικών κοινωνιών

Μπορεί σε κάποιες περιοχές να απαγορεύεται η αλιεία και οι ψαράδες να είναι ευτυχισμένοι; Ναι, γιατί αν αυτό γίνεται σε συνεργασία με τους ψαράδες, συνοδεύεται από συμπληρωματικά μέτρα, στοχεύει στο φυσικό επανεμπλουτισμό της θάλασσας και δημιουργεί συμπληρωματικά εισοδήματα.

Στην Ιταλία το κατάλαβαν και τα τελευταία χρόνια δίνουν μεγάλη έμφαση στη δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών με διπλό στόχο: αποκατάσταση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας, του πλούτου της θάλασσας και διασφάλιση της τοπικής ευημερίας και κυρίως του επαγγέλματος των παράκτιων αλιέων.

Η δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών μπορεί να συμβάλλει στη διατήρηση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και την μακροχρόνια ευημερία των τοπικών περιοχών. Η διαχείριση αυτών των περιοχών απαιτεί, όμως, σχήματα διοίκησης και πολιτικές που λαμβάνουν υπόψη όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες οι οποίες έχουν επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή.

Το νερό της θάλασσας είναι περίπου 800 φορές πυκνότερο από τον αέρα, και έχει έτσι μια πολύ μεγαλύτερη ικανότητα να αναστείλει, να στηρίξει και να μεταφέρει μόρια, ρύπους, μικρούς ή μεγάλους οργανισμούς.

Παρά το μεγάλο μήκος των ακτών και τις απέραντες αποστάσεις των ωκεανών, τα θαλάσσια οικοσυστήματα συνδέονται συχνά στενά το ένα με το άλλο όπως και με τις δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στη ξηρά.

Για αυτό τον λόγο, υπάρχει ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη, συγκριτικά με την ξηρά, να δημιουργηθούν Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές που να είναι αναπόσπαστο τμήμα της ευρύτερης διαχείρισης, προστασίας και βιώσιμης χρήσης των φυσικών πόρων κάθε χώρας.

Γιατί χρειαζόμαστε Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές (ΘΠΠ);

Δεν είναι μόνο πεποίθηση των ψαράδων αλλά και διαπίστωση σημαντικών ερευνών τα τελευταία χρόνια: ο πλούτος της θάλασσας παγκοσμίως μειώνεται ραγδαία και ορισμένα είδη κινδυνεύουν σοβαρά. Η διαπίστωση αυτή ισχύει και για τις θάλασσες στην περιοχή μας. Ήδη σημαντικό ποσοστό των θαλασσινών ειδών που καταναλώνουμε προέρχεται από ιχθυοκαλλιέργειες. Είδη που υπήρχαν σε αφθονία παλιότερα, σήμερα σπάνια βρίσκονται στα δίκτυα των ψαράδων.

Για να σταματήσει η μείωση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας, να επανακάμψουν τα θαλάσσια είδη και να διαχειριστούμε σωστά τους θαλάσσιους πόρους, πρέπει αφενός να μειώσουμε τις καταστροφικές παρεμβάσεις (ρύπανση, υπεραλίευση, καταστροφικά μέσα αλιείας) και να καθιερώσουμε δίκτυα Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών που θα καλύπτουν ίσως και το 20 έως 30% των θαλασσών και των ωκεανών μας.

Σε αυτές τις περιοχές επιτρέπονται διαφορετικές χρήσεις και επίπεδα προστασίας, όπως καταφύγια θαλάσσιων ειδών, περιοχές με ορισμένους περιορισμούς ή περιοχές απόλυτης προστασίας, και αφορούν σε διαφορετικές κατηγορίες θαλάσσιων και παράκτιων οικοσυστημάτων, βιοτόπων και ειδών. Το ποσοστό των πλήρως προστατευόμενων περιοχών σε σχέση με τις λιγότερο αυστηρά προστατευόμενες περιοχές μέσα σε ένα θαλάσσιο καταφύγιο ή θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή εξαρτιέται από το βαθμό της προστασίας και αποκατάστασης που επιδιώκεται και το επίπεδο μείωσης των θαλάσσιων πόρων μιας περιοχής, μέσα από ένα διάλογο των τοπικών φορέων και με βάση τα επιστημονικά στοιχεία που συλλέγονται. Οι θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές μπορούν να αποφέρουν σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο σημαντικά οικονομικά οφέλη μόλις ανακτήσουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα την παραγωγικότητά τους και το δυναμισμό τους ενώ ταυτόχρονα συμβάλλουν στο να μειωθεί η υποβάθμιση των παράκτιων και θαλάσσιων βιότοπων, να επιβραδυνθεί η απώλεια απειλούμενων θαλάσσιων ειδών, και να αποκατασταθεί η αλιεία. Μια Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή δημιουργεί προϋποθέσεις για νέες, βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες και πράσινα επαγγέλματα που δεν έχουν αναπτυχθεί σήμερα.

Πως διαμορφώνεται ένα σχέδιο για μια θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή;

Αν και υπάρχουν σε εξέλιξη και σχέδια για μεγάλες θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές, οι περισσότερες χώρες και περιοχές έχουν μόλις αρχίσει να αναπτύσσουν και να θεσμοθετούν μικρές Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές. Η διαμόρφωση μιας στρατηγικής και ενός σχεδίου με τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών απαιτεί χρόνο, δομημένο διάλογο με τους κοινωνικούς εταίρους και μεταφορά εμπειρίας και καλών παραδειγμάτων.

Η μέχρι σήμερα εμπειρία του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS δείχνει ότι μεταξύ των παράκτιων ψαράδων (τοπικοί σύλλογοι, Συνομοσπονδία Παράκτιων Αλιέων) έχει διαμορφωθεί θετικό κλίμα για την προώθηση παρόμοιων σχεδίων, αν και η πολιτική ηγεσία (υπουργεία ΠΕΧΩΔΕ, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων) δεν έχει ανταποκριθεί σε προτάσεις που έχουν διατυπώσει ΜΚΟ (Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, WWF, GREENPEACE) και οι ψαράδες.

Ορισμένες χώρες ξεκινούν με την θεσμοθέτηση και στήριξη περιορισμένου αριθμού περιοχών ώστε να κερδιθεί εμπειρία που θα χρησιμοποιηθεί αργότερα για την επέκταση του δικτύου. Σημαντικό ρόλο στην Ιταλία έπαιξε η διαμόρφωση ισχυρών οικονομικών και άλλων κινήτρων για τη δημιουργία αυτών των περιοχών. Σίγουρα στον σχεδιασμό πρέπει να περιλαμβάνονται εργαλεία και μέτρα που θα βοηθήσουν τις τοπικές κοινωνίες να αποκτήσουν συμπληρωματικά εισοδήματα κυρίως την μεταβατική περίοδο που θα χρειαστεί μέχρι να φανούν τα αποτελέσματα (αύξηση του πληθυσμού των ψαριών, προσέλκυση τουριστών σε οικολογικές ξεναγήσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον, επιστημονική παρατήρηση κα).

Αυτές οι πρώτες περιοχές λειτουργούν ως καλό παράδειγμα για επίδειξη και βελτίωση των πολιτικών και των διαχειριστικών σχεδίων.

Δικτύωση περιοχών

Οι μεμονωμένες θαλάσσιες περιοχές μπορούν στην πορεία να αποτελέσουν ένα ευρύτερο δίκτυο, κατ’ αρχή σε εθνικό επίπεδο και στη συνέχεια σε μεσογειακό επίπεδο, να λειτουργούν δηλαδή συνεργατικά, σε διάφορες χωρικές κλίμακες, και με μια σειρά επιπέδων προστασίας, προκειμένου να εκπληρωθούν οι οικολογικοί στόχοι αποτελεσματικότερα και περιεκτικότερα από ότι θα γινόταν στη περίπτωση μεμονωμένων περιοχών. Ήδη υπάρχουν σχετικές πρωτοβουλίες.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι δύσκολος ο συντονισμός μεταξύ πολλών χωρών απευθείας, είναι προτιμότερο ένα μεσογειακό σύστημα Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών να αποτελείται από εθνικά και περιφερειακά δίκτυα που συνεργάζονται μεταξύ τους.

Κοινή διαχείριση οικοσυστημάτων στην ξηρά και στη θάλασσα

Η διαχείριση ενός θαλάσσιου οικοσυστήματος στα όρια των τοπικών διοικητικών συνόρων ή ακόμα και των εθνικών συνόρων συχνά δεν είναι αποτελεσματική. Πολλές φορές απαιτείται διαπεριφερειακή ή και διακρατική συνεργασία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το τριεθνές θαλάσσιο πάρκο “RAMOGE” που έχει δημιουργηθεί με τη συνεργασία Γαλλίας, Ιταλίας και Μονακό (δείτε και τεύχος 50 του περιοδικού «ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS»). Σε κλειστές θάλασσες, όπως η Μεσόγειο, ένα πλαίσιο διεθνούς συνεργασίας είναι απαραίτητο και ουσιαστικό, όπως έχει δείξει και η εμπειρία του Προγράμματος του ΟΗΕ για το Περιβάλλον / Σχέδιο Μεσογειακής Δράσης (UNEP/MAP).

H διαχείριση θαλάσσιων περιοχών δεν μπορεί, επίσης, να γίνει αποκομμένα από τα χερσαία συστήματα, αφού η αλληλεπίδραση ξηράς – θάλασσας είναι αυτονόητη αλλά και οι διάφορες δραστηριότητες στο ένα οικοσύστημα επηρεάζουν ή μπορεί να επηρεάζουν και το άλλο.

Η παγκόσμια κατάσταση

Τα δίκτυα Θαλάσσιων Προστατεύομενων Περιοχών αποτελούν μέρος της λύσης αλλά όχι λύση από μόνα τους. Χρειάζεται να υπάρχουν, παράλληλα, πολιτικές για τη γενικότερη διαχείριση των θαλασσών.

Σήμερα, μόνο το 1% των ωκεανών προστατεύεται. Μέρος των μέτρων που απαιτούνται είναι, μια ολοένα και πιο επείγουσα διεθνής δραστηριοποίηση για να καθιερωθεί ένα παγκόσμιο σύστημα αντιπροσωπευτικών δικτύων Θαλάσσιων Προστατευμένων Περιοχών μέχρι το 2012. Αυτό το στόχο έθεσε η παγκόσμια κοινότητα το 2002 στο Γιοχάνεσμπουργκ, στην Παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (WSSD). Η Παγκόσμια Επιτροπή για τις Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές (ΠΕΘΠΠ), αν και χρειάζεται σημαντική ενίσχυση και συμμετοχή σε αυτήν περισσότερων περιοχών, προωθεί αυτό το στόχο. Προς το παρόν 4 από τις 18 περιφερειακές περιοχές στις οποίες χωρίζεται ο πλανήτης (δείτε σχετικό χάρτη) συμμετέχουν με έναν περιφεριακό συντονιστή.

Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές στην Ιταλία

Το Ιταλικό δίκτυο Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών περιλαμβάνει 29 Περιοχές σχετικές με τα θαλάσσια οικοσυστήματα, από τις οποίες οι 24 είναι Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές, οι 2 είναι υποβρύχιες περιοχές με αρχαιολογικό ενδιαφέρον, μία είναι τριεθνές Θαλάσσιο Πάρκο καταφύγιο κητωδών (κοινή διαχείριση μαζί με τη Γαλλία και το Μονακό) και οι 2 είναι χερσαία εθνικά πάρκα με επέκταση σε θαλάσσια οικοσυστήματα.

Αυτές οι περιοχές που αντιστοιχούν συνολικά σε 640 χλμ της ακτής και 30.000.000 στρέμματα βυθού, περιλαμβάνουν το θαλάσσιο περιβάλλον όλης της υδάτινης στήλης, το βυθό και τις ακτογραμμές όπου τα φυσικά, γεωμορφολογικά και βιοχημικά τους χαρακτηριστικά έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η παράκτια και θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα για την επιστημονική, οικολογική, πολιτιστική, εκπαιδευτική και οικονομική τους σημασία.

Η πολιτική διαχείρισης των Ιταλικών ΘΠΠ

Οι στόχοι που επιδιώκονται με τη θεσμοθέτηση Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών είναι:
- Προστασία του παράκτιου και θαλάσσιου περιβάλλοντος, της βιολογικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.
- Προστασία απειλούμενων ειδών και ευάλωτων οικοσυστημάτων, των τοπικών κοινωνιών και των ιστορικών και αρχαιολογικών χαρακτηριστικών της ξηράς και της θάλασσας.
- Προώθηση της εκπαίδευσης, της ευαισθητοποίησης και της επιστημονικής έρευνας.

Με αυτό το τρόπο μακροπρόθεσμα προωθούνται η τοπική βιώσιμη ανάπτυξη και οι ευκαιρίες απασχόλησης με το να παρέχεται υψηλής ποιότητας τουρισμός (πχ αλιευτικός οικολογικός τουρισμός), να προωθούνται τα παραδοσιακά τοπικά προϊόντα και να αναδεικνύονται οι πολιτιστικές παραδόσεις.

Παράλληλα, στο πλαίσιο της διαχείρισης δίνεται βάρος στην αειφορική χρήση των θαλάσσιων πόρων, στη συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων και των περιφερειακών αρχών και στην εφαρμογή συμμετοχικών διαδικασιών ανάμεσα σε φορείς με αντικρουόμενα συμφέροντα. Οι τοπικές κοινότητες και οι περιφερειακές αρχές είναι οι υπεύθυνες για:
- την επιλογή και το σχεδιασμό των Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών,
- τη διαμόρφωση των διαφόρων ζωνών προστασίας (από την απόλυτη προστασία μέχρι τα λιγότερα αυστηρά μέτρα),
- τη διαχείριση και το δίκαιο μοίρασμα του οφέλους που προκύπτει από την αειφορική χρήση των φυσικών πόρων.

Η δημιουργία των Ιταλικών Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών προσφέρει αυξανόμενη εμπειρία σχετικά με ολοκληρωμένες πολιτικές για τη θάλασσα, το θαλάσσιο σχεδιασμό και τη διαχείριση σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Η Ιταλία συμμετέχει και στο τριεθνές θαλάσσιο πάρκο RΑΜΟGE που είναι η πρώτη Μεσογειακή Διεθνής Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή, η οποία ιδρύθηκε για την προστασία των κητωδών. Δημιουργήθηκε και διαχειρίζεται από την Ιταλία, την Γαλλία και το Μονακό. Παρουσιάστηκε από την Σύμβαση για την Βιοποικιλότητα, σαν μία από τις τρεις υπάρχουσες εμπειρίες προστατευόμενων περιοχών στις ανοιχτές θάλασσες.

Η επιτυχία της στρατηγικής για την προώθηση των ΘΠΠ βασίζεται σε απλά, θετικά μηνύματα, στην ενημέρωση των πολιτών για τις ευκαιρίες που δημιουργούνται από την ύπαρξη μιας Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής και την αυξανόμενη αξία που αποκτά η ευρύτερη περιοχή και τα προϊόντα της.

Το ιταλικό Υπουργείο Περιβάλλοντος παρέχει μία πλατφόρμα διαλόγου μεταξύ κεντρικής διοίκησης και τοπικών κοινοτήτων και αρχών. Ενθαρρύνει τους πολίτες να "σκέφτονται θετικά" μέσω της μετάδοσης θετικών μηνυμάτων και υλοποιεί ενημερωτικές εκστρατείες για τις ευκαιρίες που δημιουργούν οι ΘΠΠ για την τοπική ευημερία και βιωσιμότητα. Αλλά οι τοπικές αρχές και φορείς έχουν ουσιαστικό λόγο στη διαμόρφωση και διαχείριση των Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών.

Η κατάσταση στην Ελλάδα: Απουσία βιώσιμης πολιτικής για τη θάλασσα

Η Ελλάδα δεν έχει μια επεξεργασμένη πολιτική διαμορφωμένη μέσα από διάλογο που θα ενσωματώνει τις αρχές της βιωσιμότητας στις πολιτικές της για τη θάλασσα, τις ακτές και την αλιεία. Είναι αναμενόμενο έτσι το ΥΠΕΧΩΔΕ να μην έχει δείξει το απαιτούμενο ενδιαφέρον ούτως ώστε να προτείνει οποιαδήποτε νέα θαλάσσια περιοχή προς ένταξη στο δίκτυο NATURA αλλά ούτε έχει αποδεχθεί προτάσεις για διάλογο από περιβαλλοντικές οργανώσεις όπως το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, η GREENPEACE, το WWF που έχουν δημόσια προτείνει νέες περιοχές. Δεν έχει αναπτυχθεί αξιόπιστο δίκτυο επιστημονικής και συστηματικής παρακολούθησης της κατάστασης των αλιευμάτων και έτσι απουσιάζουν τα αναλυτικά στοιχεία για τους πληθυσμούς των διαφόρων ειδών ψαριών που θα μπορούσαν να στηρίξουν αποφάσεις για μια βιώσιμη αλιευτική πολιτική. Όποια στοιχεία υπάρχουν είναι αποσπασματικά.

Συνήθως λαμβάνονται αποφάσεις στη βάση εξυπηρέτησης βραχυπρόθεσμων οπτικών και συμφερόντων ισχυρών ομάδων πίεσης αντί να διαμορφώνονται μακροχρόνιες στρατηγικές προστασίας και βιώσιμης διαχείρισης των θαλάσσιων πόρων και της παράκτιας ζώνης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η προσπάθεια προώθησης από το ΥΠΕΧΩΔΕ του απαράδεκτου σχεδίου Χωροταξικού για τον Τουρισμό

Χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας καταστροφική πολιτικής για το θαλάσσιο οικοσύστημα είναι επίσης η υιοθέτηση ρυθμίσεων που ευνοούν τις καταστροφικές μορφές αλιείας σε αντίθεση με τον Κανονισμό για την Αλιεία 1967/2006 που θέτει τρεις βασικούς άξονες για την προστασία των αλιευμάτων και τη διατήρηση της αλιείας και στο μέλλον. Κάτι που έγινε με την έκδοση από τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑ&Τα) κ Α. Κόντο, τον Μάρτιο 2008, της απόφασης με αριθμό 164198/03-03-2008 που επιτρέπει την αλιεία με μηχανότρατες με χρήση συρόμενων εργαλείων βυθού σε απόσταση 1 μιλίου από την ακτή, δηλαδή απόσταση μικρότερη από αυτήν που ορίζει η νομοθεσία (3 ν. μίλια). Η απόφαση αυτή δεν στηρίζεται σε οποιαδήποτε επιστημονική ανάλυση ή στοιχεία (που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν μια «ελαστική» εφαρμογή του Κανονισμού) επιτείνοντας έτσι τη δραματική μείωση των ψαριών και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι παράκτιες κοινότητες και οι 32.000 οικογένειες αλιέων που ζουν κυρίως σε νησιά και απομακρυσμένες παράκτιες περιοχές!

Όπως έχει επισημανθεί και από την ΕΕ η απόφαση αυτή έρχεται σε αντίθεση με τον ευρωπαϊκό Κανονισμό. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις – μεταξύ των οποίων και το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS - στήριξαν τις κινητοποιήσεις των παράκτιων ψαράδων που ξεκίνησαν λίγους μήνες μετά την Υπουργική Απόφαση με στόχο την ανάκλησή της. Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS ζήτησε όχι απλώς να αποσυρθεί η συγκεκριμένη ρύθμιση αλλά να προχωρήσει η ουσιαστική εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Κανονισμού για την Αλιεία μέσα από τον διάλογο. Ο Υπουργός αν και υποσχέθηκε ότι θα απέσυρε την απόφαση μέσα σε 15 μέρες, δεν έκανε τίποτα μέχρι το τέλος του 2008, 8 ολόκληρους μήνες μετά!

Στην οριακή κατάσταση που έχει φτάσει τόσο η θαλάσσια βιοποικιλότητα όσο και το επάγγελμα του παράκτιου ψαρά, είναι η ώρα για μια κοινή προσπάθεια παράκτιων ψαράδων, περιβαλλοντικών οργανώσεων και κοινωνίας των πολιτών για να προωθηθεί στη χώρα μας μια σοβαρή πολιτική που να περιλαμβάνει δεσμεύσεις και δέσμη μέτρων για βιώσιμη αλιεία και προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας πολιτικής σημαντικό εργαλείο είναι η δημιουργία μέσα από διάλογο ενός δικτύου θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών στις θάλασσες μας και σε συνεργασία με γειτονικές χώρες δίκτυο τέτοιων περιοχών στην Α. Μεσόγειο.

Συνοπτικά οι θέσεις του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS είναι:
- Η αλιεία με μηχανότρατες θα πρέπει να σταματήσει, μεταβατικά θα πρέπει να ισχύσει η απαγόρευση αλιείας σε απόσταση μικρότερη των 3 ναυτικών μιλίων από τις ακτές.
- Διαχείριση των αλιευτικών δραστηριοτήτων και της δυναμικότητας των αλιευτικών σκαφών, αξιοποιώντας τον Κώδικα Καλών Πρακτικών για την Υπεύθυνη Αλιεία, με μέτρα όπως περιορισμός των αδειών αλιείας, καθορισμός μάξιμουμ ημερών αλιείας για κάθε σκάφος, προσδιορισμός των μεθόδων ερασιτεχνικής αλιείας που είναι συμβατός με την επανάκαμψη των αλιευμάτων.
-Επανεξέταση των εργαλείων και των περιοχών αλιείας με βάση επιστημονικές έρευνες καθώς κι αξιολόγηση των δεδομένων από την καταγραφή των ειδών που αλιεύονται κάθε χρόνο και την κατάσταση των πληθυσμών των ψαριών σε κάθε περιοχή.
-Καθορισμός θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών όπου μέσω περιορισμών και απαγορεύσεων στην αλιεία θα αναπαράγονται οι πληθυσμοί ψαριών με στόχο να επανέλθει η θαλάσσια βιοποικιλότητα στα κανονικά της επίπεδα
- Παρακολούθηση, συλλογή επιστημονικών δεδομένων και στοιχείων, επίβλεψη.


Πρωτοβουλίες του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS για θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές

Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS έχει δώσει τα τελευταία χρόνια έμφαση στη προστασία και βιώσιμη διαχείριση μερικών παράκτιων και θαλάσσιων φυσικών περιοχών, μεταξύ των οποίων είναι η λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου-Αιτωλικού, ο Βόρειος Ευβοϊκός και η θαλάσσια περιοχή μεταξύ των νησιών Μήλου, Σίφνου, Πάρου και Νάξου που περιλαμβάνει 7 περιοχές NATURA που επεκτείνονται όχι μόνο στην ξηρά αλλά και στη θάλασσα.

Για την από κοινού βιώσιμη διαχείριση των 7 περιοχών NATURA που υπάρχουν στα 4 νησιά και περιλαμβάνουν θαλάσσια τμήματα, τo Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS και οι Δήμοι Σίφνου, Πάρου, Δρυμαλίας και Μήλου, η Δασική Υπηρεσία Κυκλάδων, το Ινστιτούτο Αιγαίου, η ΑΡΙΑΔΝΗ Αναπτυξιακή και η Ευρωπαϊκή Ένωση για τη Διατήρηση των Ακτών (EUCC) έχουν υποβάλει πρόταση στο πρόγραμμα LIFE+ Nature.

Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS έχει για πάνω από μια δεκαετία δουλέψει για τη δημιουργία ενός πάρκου οικολογικά βιώσιμης ανάπτυξης για όλη την περιοχή του Β. Ευβοϊκού. Μέσα από αρκετές συζητήσεις και συνεργασίες που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, με πρωτοβουλία του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS και της Ένωσης Λιμνίων, έχει διαμορφωθεί σημαντική συναίνεση αρκετών φορέων για ένα μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης του Βόρειου Ευβοϊκού στο πρότυπο των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών με διάφορες ζώνες διαχείρισης (θαλάσσια καταφύγια). Ο Β. Ευβοϊκός διέθετε μια εξαιρετικά σημαντική βιοποικιλότητα που τώρα έχει μειωθεί δραματικά χωρίς να αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση. Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία για τη μείωση των αλιευτικών προϊόντων που παρουσίασε ο κ. Σταύρος Τσελάς, από τη Διεύθυνση Αλιείας της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ευβοίας σε ημερίδα - τελευταία στη σειρά πολυάριθμων εκδηλώσεων που έχουν οργανωθεί από το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, η μείωση της αλιευτικής παραγωγής στον Ευβοϊκό είναι μεγαλύτερη από το μέσο όρο που αντιστοιχεί στη συνολική ελληνική παραγωγή. Η αλιευτική παραγωγή του Ευβοϊκού Κόλπου το 1991 αντιπροσώπευε το 9% της ελληνικής παραγωγής, ενώ σήμερα μόλις το 4%.

Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS έχει καταθέσει προτάσεις για τη δημιουργία ενός πάρκου βιώσιμης ανάπτυξης που να περιλαμβάνει ολόκληρο το Β. Ευβοϊκό. Μέσα από διάλογο με ερευνητικά κέντρα, τοπικούς φορείς, περιβαλλοντικές οργανώσεις και τους παράκτιους ψαράδες θα πρέπει να δημιουργηθούν ζώνες όπου θα απαγορεύεται η αλιεία για κάποια διαστήματα, ζώνες όπου θα επιτρέπεται με πιο αυστηρή φύλαξη η επιλεκτική αλιεία, ενώ σε ολόκληρο τον Β. Ευβοϊκό μέχρι τον Παγασητικό δεν θα πρέπει να ψαρεύουν συρόμενα εργαλεία βυθού. Χρειάζεται να υιοθετηθούν διαχειριστικά μέτρα για τους χώρους φυσικής αναπαραγωγής των ψαριών, όπως οι ύφαλοι, τα λιβάδια Ποσειδωνίας, όπου θα δίνεται με φυσικό τρόπο η ευκαιρία στα θαλάσσια είδη να αναπαράγονται και να γίνεται σωστή διαχείριση του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Τέλος θα πρέπει να δοθούν κίνητρα για τη δημιουργία συμπληρωματικών εισοδημάτων για τους παράκτιους ψαράδες μέσω της φύλαξης της περιοχής και της ανάπτυξης του «αλιευτικού τουρισμού» που θα εκπληρώνει ταυτόχρονα και σκοπούς ξενάγησης και εκπαίδευσης-ευαισθητοποίησης σε θέματα προστασίας των θαλασσών.

Μια τέτοια πολιτική για το Β. Ευβοϊκό χρειάζεται βέβαια, ολοκληρωμένες πολιτικές και σχέδιο δράσης, κατάλληλη εκπαίδευση, συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα, οικονομικά εργαλεία και μηχανισμούς εφαρμογής και ελέγχου των ρυθμίσεων. Το σημαντικό είναι ότι οι παράκτιοι ψαράδες και μεγάλο μέρος της τοπικής κοινωνίας έχει συνειδητοποιήσει αυτή την ανάγκη. Το πρόβλημα είναι ότι παρά τις δεκάδες εκδηλώσεις, καμπάνιες με σκάφος, ημερίδες, εκδόσεις και συναντήσεις εδώ και μια δεκαετία τουλάχιστον δεν υπάρχει ανταπόκριση από τους θεσμικούς φορείς (ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Γεωργίας, Νομαρχία) για να αξιοποιηθούν οι προβλέψεις της ευρωπαϊκής πολιτικής για τις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές. Ίσως αυτό οφείλεται στο ότι ακόμα δεν έχει δημιουργηθεί μέσα στις τοπικές κοινωνίες και στους φορείς της περιοχής εκείνη η δυναμική που θα επιτρέψει να διεκδικήσουν την υλοποίηση ενός σχεδίου βιώσιμης ανάπτυξης, συντονισμένα και οργανωμένα. Θα πρέπει να υπάρχει πίεση από την τοπική κοινωνία ώστε να υπάρξουν τα εργαλεία εφαρμογής πολιτικών προκειμένου να προωθηθεί αυτή η ανάπτυξη.

Η ζημιά που γίνεται δεν αφορά μόνο στο θαλάσσιο περιβάλλον αλλά και στην οικονομική και κοινωνική ευημερία της ευρύτερης περιοχής. Σήμερα, ανάπτυξη μπορεί να είναι η προστασία και η βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων μιας περιοχής. Η Εύβοια στηρίχτηκε στο παλιό μοντέλο, της βιομηχανικής ανάπτυξης χωρίς προστασία του περιβάλλοντος, το οποίο κατέρρευσε πλήρως. Τώρα έχει τη ευκαιρία να στηριχτεί σε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, βασισμένο στην προστασία και διαχείριση των φυσικών περιοχών της στην ξηρά και τη θάλασσα, των δασών, κλπ. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να προστατευτεί το περιβάλλον μέσα από την οικονομική δραστηριότητα, δηλαδή να επιλεχθούν αυτές οι δραστηριότητες που είναι συμβατές με το περιβάλλον.

Τί είναι ο θαλάσσιος οικο-τουρισμός; Παραδείγματα από την Ευρώπη

Τα τελευταία χρόνια οι όλο και περισσότεροι τουρίστες στρέφονται σε μία ιδιαίτερη μορφή οικοτουρισμού γνωστή ως θαλάσσιος οικοτουρισμός. Η παρατήρηση φαλαινών και δελφινιών είναι μία από τις δραστηριότητες που εντάσσονται σε αυτό το είδος τουρισμού. Οι φάλαινες και τα δελφίνια έχουν γίνει σημαντικά σύμβολα του περιβαλλοντικού κινήματος και η παρατήρηση κητωδών υπολογίζεται ότι αντιστοιχεί σε ποσοστό 10% του τουρισμού ετησίως, σύμφωνα με έρευνα που διεξάγεται για το Whale and Dolphin Conservation Society, UK.

Το 1998, 300 κοινότητες σε όλο τον κόσμο φιλοξένησαν 6 εκατομμύρια παρατηρητές φαλαινών, με ένα κύκλο εργασιών περίπου 500 εκατομμύρια ευρώ. Σύμφωνα με την έρευνα μέρος μόνο από αυτό το εισόδημα, παραμένει στις τοπικές κοινότητες και μέρος μόνο του τουρισμού αυτού του είδους είναι γνήσιος βιώσιμος οικοτουρισμός. Γι αυτό απαιτούνται ξεκάθαροι κανόνες για την ανάπτυξη αυτού του είδους θαλάσσιου οικοτουρισμού. Από την άλλη υπάρχουν και άλλες μορφές θαλάσσιου οικοτουρισμού (π.χ. ξεναγήσεις σε θαλάσσιες περιοχές και στο βυθό) που δεν περιλαμβάνουν την παρατήρηση φαλαινών και δελφινιών.

Αυτοί οι αριθμοί, επομένως, δίνουν μια αρχική ιδέα του μεγέθους και του αναπτυξιακού δυναμικού της παγκόσμιας αγοράς θαλάσσιου οικοτουρισμού.

Οι θαλάσσιες οικοτουριστικές δραστηριότητες βασίζονται τόσο στο νερό όσο και στη στεριά ή και τα δύο. Μπορούν να γίνονται οργανωμένα ή ατομικά. Μπορούν να αποτελέσουν τη βάση εξειδικευμένων διακοπών ή να είναι απλά ένα στοιχείο συμβατικών διακοπών. Τα παραδείγματα των δραστηριοτήτων που θα μπορούσαν να ανήκουν στο θαλάσσιο οικοτουρισμό περιλαμβάνουν: παρατήρηση φαλαινών, δελφινιών, καρχαριών, φώκιας και άλλων θαλάσσιων ζώων και θαλάσσιων πτηνών, κατάδυση και κολύμβηση με αναπνευστήρα, επίσκεψη αξιοθέατων της φύσης με βάρκα ή υποβρύχιο, περίπατος σε παράκτια μονοπάτια και επίσκεψη και κέντρα θαλάσσιας ζωής. Για το αν τέτοιες δραστηριότητες θεωρούνται πράγματι θαλάσσιος οικοτουρισμός εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο προγραμματίζονται, ρυθμίζονται και «πωλούνται». Για να μην μετατραπούν σε ένα καταστροφικό για τα ευαίσθητα είδη και οικοσυστήματα μοντέλο τουρισμού, είναι απαραίτητο να υιοθετούνται συγκεκριμένοι κανόνες βάσει των οποίων αναπτύσσονται (τρόποι προσέγγισης, απόσταση, όρια επισκέψεων, μέσα συμβατά με την προστασία των ειδών, περιβαλλοντική συμπεριφορά επισκεπτών, δράσεις αποκατάστασης κα).

Ο θαλάσσιος οικοτουρισμός είναι μια δραστηριότητα που φέρνει τους ανθρώπους σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον, διακινδυνεύοντας να το επιβαρύνει. Οι δραστηριότητες παρατήρησης φαλαινών από βάρκες με μηχανές μπορούν, παραδείγματος χάριν, να έχουν ως επίδραση τη διατάραξη των προς παρατήρηση ζώων όντας σε κρίσιμα σημεία του κύκλου ζωής τους (π.χ. ζευγαρώνοντας ή θηλάζοντας νεογνά). Αυτό μπορεί στη συνέχεια να απειλήσει τη βιολογική βιωσιμότητα του πληθυσμού των ζώων.

Ο θαλάσσιος οικοτουρισμός εφόσον αναπτύσσεται με κανόνες μπορεί να επηρεάσει θετικά και το φυσικό περιβάλλον, παραδείγματος χάριν με το να βρίσκονται κεφάλαια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προστασία του περιβάλλοντος, με την παροχή οικονομικών εναλλακτικών λύσεων για δραστηριότητες που υποβαθμίζουν το φυσικό περιβάλλον, με τη δημιουργία επαγγελμάτων που φροντίζουν το περιβάλλον και παρακολουθούν τις όποιες αρνητικές επιδράσεις και δραστηριότητες (π.χ. παρεμπόδιση παράνομης αλιείας, έγκαιρη διαπίστωση τυχόν αρνητικών επιδράσεων από δραστηριότητες, φύλαξη περιοχών, φυσικών πόρων και αρχαιολογικού πλούτου) και ευρύτερα με το να γίνονται δράσεις οικολογικής ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης.

Η εμπειρία έχει δείξει ότι για να διαδραματίσει ο θαλάσσιος οικοτουρισμός αυτόν τον θετικό ρόλο αποτελεσματικά, πρέπει να αναπτυχθεί και να προωθηθεί μέσα σε ένα πλαίσιο προγραμματισμού, που εξασφαλίζει ότι η εφαρμογή του οικοτουρισμού είναι συμβατή με τις αρχές της βιωσιμότητας. Ο θαλάσσιος οικοτουρισμός που δεν ακολουθεί βιώσιμες πρακτικές, μπορεί να κάνει περισσότερη ζημιά από ότι καλό. Η τοπική συμμετοχή στον προγραμματισμό και τη διαχείρισή του, καθώς επίσης και η συνεργασία των συμμετεχόντων θα εξασφαλίσουν ότι ο οικοτουρισμός ωφελεί τους τοπικούς ανθρώπους οικονομικά αλλά και σε άλλους τομείς (επικοινωνία με άλλους πολιτισμούς, μεταφορά εμπειριών, ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων, ενδυνάμωση και άλλων δραστηριοτήτων τοπικών κοινωνιών κα).

6 Φεβ 2009

20o ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΠΑΝΔΟΙΚΟ Φυσικό Περιβάλλον, Φορείς Διαχείρισης- Δημόσια Διοίκηση

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε στις 24-26 Οκτωβρίου 2008 στις Σέρρες, το ετήσιο συνέδριο του Πανελλήνιου Δικτύου Οικολογικών Οργανώσεων (ΠΑΝΔΟΙΚΟ) που είχε σαν θέμα την κατάσταση και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος στη χώρα μας.
Την ευθύνη για την διοργάνωση του συνεδρίου είχε η Οικολογική Κίνηση Σερρών με την συνεργασία της Κεντρικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδος (ΚΕΔΚΕ) και την υποστήριξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και φορέων της περιοχής.

Οι ενότητες που αναπτύχθηκαν ήταν:
- Ελληνικό φυσικό περιβάλλον: Περιγραφή και διαχείριση
- Φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών
- Περιβάλλον και δημόσια διοίκηση
- Θεσμοί προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, κοινωνία των πολιτών

Τα θέματα καλύφθηκαν από αξιόλογες εισηγήσεις αλλά και από γόνιμο διάλογο που έγινε σε στρογγυλά τραπέζια. Αξίζει να σημειώσουμε ότι στο συνέδριο παρευρέθηκαν αντιπροσωπίες οικολογικών οργανώσεων από τα Βαλκάνια και την Τουρκία. Στο τέλος του θεματικού μέρους διαμορφώθηκε και ψηφίστηκε ομόφωνα η απόφαση των συνέδρων, η οποία καταλήγει στα εξής:

Απόλυτη προτεραιότητα στο πλαίσιο σαφών χρονοδιαγραμμάτων πρέπει να δοθεί:

1. Στην εντός έτους ολοκλήρωση των ειδικών νομοθεσιών για τις προστατευόμενες περιοχές με μορφή προεδρικών διαταγμάτων.

2. Στην λήψη ουσιαστικών μέτρων για την ορατή βελτίωση του επιπέδου εφαρμογής της νομοθεσίας ιδίως στους τομείς της διαχείρισης και καταπολέμησης της μόλυνσης υδατίνων σωμάτων, της καταπάτησης δημοσίων εκτάσεων, της ανάταξης καμένων περιοχών και υποβαθμισμένων λιμναίων οικοσυστημάτων. Στον άμεσο τερματισμό του φαινομένου της μη εφαρμογής δικαστικών αποφάσεων.

3. Στην προώθηση διακρατικών συμφωνιών για τη διασυνοριακή ρύπανση, με έμφαση στους διεθνείς ποταμούς Αξιό, Νέστο, Στρυμόνα, Έβρο καθώς και περιφερειακών συμφωνιών διακρατικής συνεργασίας φορέων Τ.Α., στα πρότυπα των «ευρωπεριοχών».

4. Στην δραστική βελτίωση της απορρόφησης περιβαλλοντικών κονδυλίων από τα ΚΠΣ.

5. Ειδικότερα για τους Φορείς Διαχείρισης στην άμεση έστω και μερική χρηματοδότησή τους από τον κρατικό προϋπολογισμό, παροχή σ’ αυτούς δυνατότητας υλοποίησης των έργων με αυτεπιστασία και μόνιμο προσωπικό, απλοποίηση γραφειοκρατικών διαδικασιών, συντονισμό των συναρμοδίων τους υπηρεσιών, μεταφορά της υλικοτεχνικής υποδομής που χρησιμοποιούν στη δικαιοδοσία των ιδίων.

6. Στην αναδιοργάνωση και επαρκή στελέχωση της Δασικής Υπηρεσίας, των επιθεωρητών περιβάλλοντος, των νομαρχιακών υπηρεσιών ελέγχου περιβάλλοντος. Να δοθεί έμφαση στην επιβολή και εφαρμογή αποτρεπτικού ύψους κυρώσεων για το περιβαλλοντικό έγκλημα και στη χρήση των προστίμων για σκοπούς περιβάλλοντος. Να ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση του αισθήματος ατιμωρησίας που διακρίνει μέρος των στελεχών της τοπικής αυτοδιοίκησης.

7. Στη νομοθέτηση ειδικής εισαγγελίας περιβάλλοντος.

8. Στην ουσιαστική ενίσχυση από την Πολιτεία των Φ.Δ. αστικών στερεών και υγρών αποβλήτων ώστε να παύσει η σοβαρή επιβάρυνση των οικοσυστημάτων από τις ανεξέλεγκτες απορρίψεις.

9. Στην απόλυτη εφαρμογή της απαγόρευσης της θήρας στους οικοτόπους προτεραιότητας, στην λήψη μέτρων για την πάταξη της λαθραίας θήρας, την μείωση της κυνηγετικής περιόδου. Μακροχρόνια, η ίδια η θήρα ως δραστηριότητα δεν είναι συμβατή με την αρχή της βιωσιμότητας.

Περισσότερες πληροφορίες για τις εισηγήσεις και το ψήφισμα μπορείτε να βρείτε, μεταξύ άλλων, και στην ιστοσελίδα της Οικολογικής Κίνησης Πάτρας.

Πόρισμα ΚΕΔΚΕ

ΕΤΗΣΙΟ ΤΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΕΔΚΕ 2008

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ:

ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
«ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ - ΦΟΡΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ»

ΕΙΣΗΓΗΣΗ – ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΪΡΑΚΤΑΡΗΣ
ΕΠΙΣΤ. ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΚΕΔΚΕ

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008


ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΟΧΩΝ/ΠΕΔΙΟΥ –ΥΦΙΣΤΑΜΕΝH ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Η χώρα μας διαθέτει ένα πολύ μεγάλο «φυσικό» πλούτο.
Η βιοποικιλότητα είναι από τις σημαντικότερες στην Ευρώπη.
Σε εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας η χώρα μας έλαβε έστω και καθυστερημένα μέτρα προστασίας των φυσικών οικοτόπων και οικοτόπων ειδών και προσδιορίστηκαν:
Α) Οι Ζώνες Ειδικής Προστασίας(ΖΕΠ) με βάση την οδηγία 79/409/ΕΚ.
Β) Οι Tόποι Kοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) όπως ορίζονται από την οδηγία 92/43/ΕΟΚ.
Ο κατάλογος των ΤΚΣ οριστικοποιήθηκε στις 21/9/2006 (ΕΕΚ τεύχος (259).
Τα κράτη μέλη οφείλουν σε διάστημα (6) ετών από την ημερομηνία αυτή να κηρύξουν τις προστατευόμενες αυτές περιοχές ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ) και να καθορίσουν προτεραιότητες και μέτρα για τη διατήρησή τους.
Η Ελλάδα έχει μέχρι σήμερα χαρακτηρίσει (163) ΖΕΠ και (239) ΤΚΕ. Οι 11 υγρότοποι απ’ αυτούς καλύπτονται από τη συνθήκη RAMSAR.
Απ’ αυτές τις περιοχές (31) τόποι έχουν οριστεί ταυτόχρονα ως ΖΕΠ και έχουν προταθεί και ως ΤΚΣ. Οι περιοχές αυτές αποτελούν το γνωστό δίκτυο NATURA 2000.
Το χερσαίο τμήμα της έκτασης NATURA 2000 καταλαμβάνει το 21% του ελληνικού χέρσου εδάφους και το θαλάσσιο το 5,5% των χωρικών μας υδάτων.
Για να κηρυχθεί μια περιοχή ως προστατευόμενη σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία (Ν.1650/86) απαιτείται η εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ). Μέχρι σήμερα έχουν εκπονηθεί ή βρίσκονται σε διάφορα στάδια (εκπόνηση, έγκριση, κήρυξη) 84 ΕΠΜ.

Σ’ ότι αφορά τους φορείς διαχείρισης:
Συνολικά έχουν συσταθεί 27 φορείς.
Ο πρώτος φορέας που συστάθηκε ήταν το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου (Ν.1650/1986). Πολύ αργότερα συστάθηκε το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Σχινιά – Μαραθώνα (Ν.2742/1999) ενώ με το Ν. 3044/20002 ιδρύθηκαν άλλοι 25 Φορείς Διαχείρισης.
Για τις υπόλοιπες προστατευόμενες περιοχές δεν υπάρχει συγκεκριμένος φορέας διαχείρισης αλλά σ΄ αυτές τις περιοχές παρεμβαίνουν οι αρμόδιοι κρατικοί φορείς , τα Δασαρχεία , η Τ.Α. , οι περιβαλλοντικές οργανώσεις κ.α. κατά περίπτωση .
Έτσι σήμερα έχουμε από τη μιά προστατευόμενες περιοχές με Φορέα Διαχείρισης και εξασφάλιση χρηματοδότησης από το Γ’ ΚΠΣ (ΕΠΠΕΡ), πρόβλεψη χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ (ΕΠΠΕΡΑΑ) και υπό διαμόρφωση θεσμικό, νομικό και διοικητικό πλαίσιο λειτουργιών και από την άλλη μια δεύτερη ομάδα προστατευόμενων περιοχών χωρίς φορέα, χωρίς εξασφαλισμένη χρηματοδότηση και χωρίς ουσιαστικό πλαίσιο προστασίας τους , με συχνό φαινόμενο την ανεξέλεγκτη δραστηριότητα .

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΕΣ
Τα οικοσυστήματα στη χώρα μας κινδυνεύουν κύρια από την ανθρώπινη δραστηριότητα και τη κλιματική αλλαγή με κυρίαρχο ζήτημα σήμερα τη σημαντική μείωση του υδάτινου στοιχείου.
Τα προβλήματα και οι απειλές έγκειται:
1) Στην ανεξέλεγκτη ανθρώπινη δραστηριότητα (κύρια γεωργία, κτηνοτροφία, τουρισμός, μεταποίηση) εντός και σε μια περιμετρική ζώνη των προστατευόμενων περιοχών η οποία ευνοείται από την απουσία ελεγκτικών μηχανισμών.
2) Στην έλλειψη σαφούς θεσμικού πλαισίου και διοικητικών ρυθμίσεων.
Εκτιμάται ότι 3 στις 4 περιοχές NATURA της χώρας δεν έχουν συγκεκριμένα όρια και θεσμοθετημένες χρήσεις γης.
3) Στη παράνομη άντληση υδάτων για αρδευτικούς σκοπούς και τη μόλυνση των υδάτων από ανθρώπινες δραστηριότητες.
4) Στην επίδραση των συνεπειών των καταστροφικών πυρκαγιών του 2007 σε διάφορα οικοσυστήματα και η εμφανιζόμενη λαθροθηρία σε πολλές περιπτώσεις.
5) Στη καθυστέρηση της δημιουργίας φορέων διαχείρισης και της προώθησης των σχετικών ΚΥΑ για τη προστασία των περιοχών αυτών. Με δύο λέξεις θεσμική ανεπάρκεια , χωρίς καμμιά κρατική μέριμνα .
6) Στη κάλυψη μόνο 27 περιοχών με φορείς διαχείρισης και στην εγκατάλειψη της διαχείρισης και εποπτείας των υπολοίπων.
7) Στη δυσκολία διαχείρισης και ελέγχου από ένα πολυδαίδαλο σύστημα αρμοδιοτήτων. Έχουμε περιοχές που τις διαχειρίζονται τα Δασαρχεία, άλλες Δήμοι, Δημοτικές Επιχειρήσεις, αναπτυξιακές εταιρείες, μοναστήρια, ιδιώτες κτλ.
8) Η έλλειψη διαχειριστικών σχεδίων, εξασφαλισμένης χρηματοδότησης, προγραμμάτων προστασίας και ανάδειξης, σήμανσης κτλ. Γενικά παρατηρούμε μη συντονισμένες δράσεις χωρίς προγραμματισμό και στόχευση
9) Αδυναμία ουσιαστικής λειτουργίας των φορέων διαχείρισης που έχουν συσταθεί:
α) Τα Δ.Σ διορίζονται από το κράτος.
β) Η εκπροσώπηση και ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των περιβαλλοντικών οργανώσεων και των επιστημονικών φορέων βρίσκεται σε δεύτερη μοίρα
γ) Οι φορείς έχουν ελλειπή στελέχωση.
δ) Δεν έχουν ελεγκτικές αρμοδιότητες (αρμοδιότητα ανακριτικού υπαλλήλου ) όταν την διαθέτουν οι θηροφύλακες και οι αγροφύλακες.
ε)Δεν έχουν επαρκή και σταθερή χρηματοδότηση για να ασκήσουν το παρεμβατικό τους ρόλο για τη προστασία και την ανάδειξη των οικοσυστημάτων
10)Η ύπαρξη ακόμα ανεξέλεγκτων ΧΑΔΑ αλλά και η έλλειψη βιολογικών καθαρισμών σε γειτνιάζοντες οικισμούς με τις προστατευόμενες περιοχές .
11)Η παράνομη απόθεση αποβλήτων από τις βιομηχανίες,η παράνομη αμμοληψία, η παράνομη υλοτομία και αλιεία ανάλογα και αντίστοιχα με τη μορφή του οικοσυστήματος.
12)Η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις που βρίσκονται εντός των προστατευόμενων περιοχών .
13)Επιθεωρητές περιβάλλοντος,Νομαρχιακές Υπηρεσίες Περιβάλλοντος και Δασαρχεία αδυνατούν να εποπτεύσουν επαρκώς τις προστατευόμενες περιοχές λόγω έλλειψης προσωπικού,μέσων και πόρων.

ΕΘΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ. Η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ
Η υπόθεση της διαχείρισης,προστασίας και ανάδειξης των οικοσυστημάτων είναι μια υπόθεση παγκόσμια , εθνική αλλά και τοπική.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε ως στόχο της να σταματήσει, ή να περιορίσει στο ελάχιστο έως το 2010 διαφαινόμενα βιοποικιλότητας στην Ευρώπη .
Για την υλοποίηση του στόχου, θέσπισε το 2000 το δίκτυο Natura. Σκοπός του, η εντατική προστασία συγκεκριμένων περιοχών της Ευρώπης με ιδιαίτερη οικολογική αξία και πολύτιμα βιογενητικά αποθέματα, η διαφύλαξη των οποίων είναι επιτακτική ανάγκη για τη διατήρηση της φυσικής τροφικής αλυσίδας. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες σαφώς και δεν εξαιρούνται από τις περιοχές αυτές. Αντιθέτως, το δίκτυο Natura αναγνωρίζει ότι ο άνθρωπος είναι αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης, και πως η ύπαρξη του ενός εξαρτάται από την υγιή λειτουργεία του άλλου.

Τα κράτη – μέλη της Ένωσης κλήθηκαν να προτείνουν τις υπό ένταξη περιοχές στο δίκτυο. Όταν η Ε. Ε. θα ενέκρινε την οικολογική αξία των περιοχών, κάθε χώρα έπρεπε να εναρμονίσει τη συγκεκριμένη οδηγία για τους τρόπους διαφύλαξης των περιοχών αυτών, στην εθνική της νομοθεσία. Αυτό μεταφράζεται στη θέσπιση συγκεκριμένων νόμων που αφορούν στην ορθή διαχείριση των περιοχών μέσω συγκεκριμένων μηχανισμών. Τη χρηματοδότηση της διαδικασίας αναλαμβάνει η ίδια η χώρα. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδοτεί συγκεκριμένα προγράμματα και έργα που πραγματοποιούνται στις περιοχές Natura με σκοπό πάντα, τη διατήρηση της φύσης. Ήδη, πριν από το 2000 οι περισσότερες χώρες είχαν προσδιορίσει την πλειονότητα των περιοχών με ιδιαίτερη οικολογική αξία, και είχαν θεσπίσει νομοθετικά θεσμοθετημένους μηχανισμούς για την προστασία τους. Ο θεσμός των Εθνικών Πάρκων και των προστατευόμενων περιοχών, ήταν ήδη ευρέως διαδεδομένος στον ευρωπαϊκό χώρο . Το ίδιο και τα όργανα διαχείρισης σε περιφερειακό ή και τοπικό επίπεδο. Εν τούτοις, το Δίκτυο Natura 2000, έδωσε στις περισσότερες χώρες ένα παραπάνω κίνητρο για την ταυτοποίηση ακόμη περισσότερων περιοχών και για τη δημιουργία πιο αυστηρών θεσμών και μέτρων για τη συστηματική και κατοχυρωμένη προστασία τους.

Στη Βρετανία υπάρχουν περίπου 600 περιοχές που υπάγονται στο δίκτυο Natura 2000. Την ευθύνη για τις περιοχές αυτές φέρει εξ΄ ολοκλήρου η "μικτή επιτροπή για τη διατήρηση της φύσης" που είναι ο νομικός και επιστημονικός σύμβουλος του Υπουργείου Περιβάλλοντος για τις προστατευόμενες περιοχές.
Επιμέρους μικρότερες τέτοιες επιτροπές υπάρχουν στην Αγγλία, στην Ουαλία, στη Σκοτία και στη Βόρειο Ιρλανδία. Πριν μια περιοχή ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 πραγματοποιείται διαβούλευση μεταξύ των φορέων και εκπροσώπων της τοπικής κοινωνίας. Στη Βρετανία η νομοθεσία επιβάλλει ότι σε μία περιοχή Natura δεν επιτρέπεται κανένα είδος ανάπτυξης και ανθρώπινης δραστηριότητας που να θέτει σε κίνδυνο το φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Η τουριστική ανάπτυξη επομένως πρέπει να τηρεί συγκεκριμένους όρους για τον οίκοτουρισμό, ενώ απαγορεύεται κάθε είδους βιομηχανική ανάπτυξη. Οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι συνεργάζονται στενά με τις αρμόδιες επιτροπές και πληρούν πολύ συγκεκριμένους όρους έτσι ώστε η εργασία τους να μην απειλεί την καλή περιβαλλοντική κατάσταση της περιοχής. Κάθε είδους αναπτυξιακό σχέδιο θα πρέπει πρώτα να πάρει έγκριση από την αρμόδια επιτροπή
Όταν υπάρχει σύγκρουση μεταξύ των συμφερόντων της τοπικής αρχής και της αρμόδιας επιτροπής, πάντοτε θα υπερισχύσει η αρμόδια επιτροπή. Έτσι στη Βρετανία οι περιοχές που εντάσσονται στο Δίκτυο προστατεύονται από σαφή νομοθεσία.
Ακόμη και οι τοπικές αρχές δεν έχουν το δικαίωμα να ξεκινήσουν οποιοδήποτε αναπτυξιακό έργο αν δεν έχουν την άδεια της μικτής επιτροπής για τη διατήρηση της φύση.

Στη Δανία οι περιοχές που εντάσσονται στο Δίκτυο Natura είναι περίπου 400. Επτά Περιφερειακές αντιπροσωπίες Περιβάλλοντος φέρουν την ευθύνη για τη διαχείριση των περιοχών που εντάσσονται στην περιφέρειά τους.
Οι αντιπροσωπείες αυτές όπου καταρτίζονται από ειδικούς επιστημονικούς και νομικούς συμβούλους με τη σειρά τους δίνουν αναφορά στο Υπουργείο Περιβάλλοντος της χώρας . Συνεργάζονται δε με τους Δήμους που εμπλέκονται στη διαδικασία διαχείρισης. Ωστόσο, όταν υπάρχει διαφωνία, η περίπτωση πηγαίνει στο "Ανώτατο ειδικό δικαστήριο της Φύσης", όπου εξετάζονται δικαστικά όλες οι υποθέσεις για τα περιβαλλοντικά θέματα. Για τα θέματα ανάπτυξης ισχύει ό,τι και για τη Βρετανία. Η ειδική περιφερειακή αντιπροσωπεία υπερισχύει οποιασδήποτε άλλης αρχής εκτός του Δικαστηρίου για τη Φύση.Το ανώτατο δικαστήριο της φύσης έχει σε πολλές περιπτώσεις καταδικάσει γεωργικές, οικοδομικές και άλλες αναπτυξιακές δραστηριότητες.

Στη Γερμανία 5000 είναι οι περιοχές Natura που υπάρχουν . Το 1/3 των περιοχών αυτών ήδη υπό αυστηρό νομικό καθεστώς προστασίας πριν από το 2000.
Στη Γερμανία υπάρχουν 16 "υπό- υπουργεία" περιβάλλοντος τα οποία είναι αρμόδια για την προστασία των περιοχών Natura, είναι στελεχωμένα με επιστημονικό και νομικό προσωπικό και υπάγονται στο κεντρικό υπουργείο περιβάλλοντος της χώρας όπου δίνουν αναφορά. Κάθε νομός έχει τη δική του τέτοια υπηρεσία που αναλαμβάνει τις περιοχές που υπάγονται, στη γεωγραφική τους περιοχή και δίνει αναφορά στο αντίστοιχο "υπό-υπουργείο". Για τις αναπτυξιακές δραστηριότητες ισχύει ό,τι ισχύει για τη Βρετανία και τη Δανία και για οι άδειες για κάθε είδους ανάπτυξη δίδονται μόνο από τα "υπό – υπουργεία" όπου έχουν και τον τελευταίο λόγο.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση βρίσκεται πιο κοντά από οποιοδήποτε άλλο φορέα στο όλο ζήτημα φού καλείται :
α)να συμβάλλει ουσιαστικά στη προστασία των οικοσυστημάτων (δίκτυα αποχέτευσης, ΒΙΟΚΑ, διαχείριση απορριμάτων κτλ.).
β)να συνδράμει με προσωπικό και μέτρα σε ήπιες παρεμβάσεις προστασίας και ανάδειξης των περιοχών αυτών.
γ)να προωθήσει λύσεις,ιδέες,μέτρα και πολιτικές προστασίας.
δ)να διεκδικήσει και να εξασφαλίσει πόρους για επιμέρους έργα και δράσεις που συμβάλλουν στη βελτίωση των υποδομών, της εικόνας και την ανάδειξη των οικοσυστημάτων.
ε)να σχεδιάσει την αναπτυξιακή πολιτική των περιοχών λαμβάνοντας υπόψη το βαρύνοντα και ευαίσθητο ρόλο που έχουν τα οικοσυστήματα στη περιοχή ευθύνης τους.
στ)να προωθήσει θεσμικές ρυθμίσεις, διαχειριστικά σχέδια, κανονιστικές διατάξεις, χρήσεις γης στα διάφορα επίπεδα της διοίκησης που ασκούν τη σχετική αρμοδιότητα.
ζ)να ζητήσει λύσεις σε θεσμικό επίπεδο μέσα από τα συλλογικά όργανα ( ΤΕΔΚ, ΚΕΔΚΕ ), συμβούλια (περιφερειακό) και νομαρχιακές επιτροπές.
η)να ενεργοποιήσει παρεμβαίνοντας τους τοπικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς της Ν.Α , της Περιφέρειας και του ΥΠΕΧΩΔΕ.
θ)να εκπονήσει και προωθήσει ειδικά προγράμματα πιλοτικού κυρίως χαρακτήρα με ουσιαστικές όμως παρεμβάσεις στα οικοσυστήματα (Γ΄ ΚΠΣ (ΕΠΠΕΡ –ΠΕΠ ), INTERREG ΙΙΙ, LIFE +, ΟΠΑΑΧ, LEADER + κτλ.)

Αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι η σωστή και συστηματική διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών συμβάλλει στη διατήρηση της περιβαλλοντικής ισορροπίας,στην αειφορία,στην αωάπτυξη τοπικών παραγωγικών δραστηριοτήτων με οικολογικό και περιβαλλοντικό όφελος (αγροτουρισμός, βιολογικές καλλιέργειες, διατήρηση πολιτιστικού αποθέματος), βελτίωση υποδομών, υπηρεσιών, ποιοτήτας ζωής και δημιουργίας τοπικού εισοδήματος.

ΟΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΕΔΚΕ
Οι πρωτοβουλίες των φορέων της Αυτοδιοίκησης πέραν της τυπικής τους εκπροσώπησης στους φορείς διαχείρισης είναι πολλές,σύνθετες και ουσιαστικές. Διακρίνονται δε από μια ιδιαίτερη αγωνία για τη προστασία του ενώ εκφράζουν ταυτόχρονα τις κοινωνικές ανάγκες και την οικολογική ευαισθησία . Πολλές φορές οι πρωτοβουλίες και οι δράσεις αναλαμβάνονται είτε μεμονωμένα από Δήμους, Δημοτικές Επιχειρήσεις, Αναπτυξιακές Εταιρείες είτε με συμμετοχή σε δίκτυα, εταιρικά σχήματα, διακρατικές συνεργασίες είτε μέσα από τα συλλογικά όργανα της Αυτοδιοίκησης (ΤΕΔΚ, ΚΕΔΚΕ) .
Κατ’ αρχήν οι Δήμοι και οι ΤΕΔΚ και συνολικά η ΚΕΔΚΕ μέσα από τη δημόσια διαβούλευση του Εθνικού Χωροταξικού και των Ειδικών Χωροταξικών Σχεδίων εξέφρασαν και εκφράζουν τις απόψεις των τοπικών κοινωνιών για τη προστασία των οικοσυστημάτων.
Η ΚΕΔΚΕ με απόφαση του Διοικητικού της Συμβουλίου πήρε σαφή θέση για το θέμα της προστασίας των οικοσυστημάτων και της λειτουργείας των φορέων διαχείρισης. Η Επιτροπή Περιβάλλοντος και αειφόρου ανάπτυξης έχει κατά καιρούς εκφράσει απόψεις και θέσεις για το ίδιο ζήτημα.
Πριν ( 1 ) μήνα η ΚΕΔΚΕ συνδιοργάνωσε με το ΠΑΝΔΟΙΚΟ στις Σέρρες θεματικό συνέδριο για τη διαχείριση των οικοσυστημάτων και τις προστατευόμενες περιοχές. Οικολογικές οργανώσεις, Τοπική Αυτοδιοίκηση και άλλοι φορείς συζήτησαν , διέγνωσαν τα προβλήματα και προτείνουν συγκεκριμένα μέτρα και λύσεις που περιλαμβάνονται στο ψήφισμα του συνεδρίου αυτού. Πέραν τούτου η ΚΕΔΚΕ θέτει ένα πλαίσιο στόχων και διεκδικήσεων που θα συμβάλλουν στην Περιβαλλοντική Προστασία,στην ορθολογική διαχείριση των οικοσυστήμάτων, με στόχο τη βιωσιμότητα των φορέων διαχείρισης , την ουσιαστική του λειτουργεία που θα συμβάλλει στην αειφόρο ανάπτυξη με ενεργό πάντα το ρόλο της τοπικής κοινωνίας.

ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΩΝ –ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση προτείνει και διεκδικεί:
1) Τη βιώσιμη λειτουργία των φορέων διαχείρισης με σταθερή χρηματοδότηση,την ενίσχυση τους με προσωπικό,μέσα και αρμοδιότητες.
2)Την ουσιαστική εκπροσώπηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στους φορείς διαχείρισης.
3)Τη διαφύλαξη ως «κόρη οφθαλμού» των προστατευόμενων περιοχών με αυστηρούς αλλά και τηρούμενους περιορισμούς δραστηριοτήτων και λειτουργιών στα πλαίσια των Ειδικών Χωροταξικών Σχεδίων.
4)Τη σταδιακή και σε ορατό χρόνο κάλυψη των προστατευόμενων περιοχών με φορείς διαχείρισης (έστω και ομαδοποιημένα) και τη θωράκιση τους με το αναγκαίο θεσμικό πλαίσιο(έκδοση ΠΔ, ΚΥΑ κτλ).
5)Τη διασφάλιση πόρων από το ΕΣΠΑ 2007 -2013 (ΕΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ) για τους φορείς διαχείρισης και για όλες τις προστατευόμενες περιοχές με κλιμάκωση ανάλογα με την αναλογική τους αιτία .
6)Στη χρηματοδότηση των λοιπών φορέων των προστατευόμενων περιοχών για την άσκηση ενός άτυπου ρόλου (σε μεταβατικό στάδιο) φορέα διαχείρισης με πόρους από το ΕΣΠΑ,το ΕΤΕΡΠΣ και το ΠΔΕ (εισφορά του ΥΠΕΧΩΔΕ στο ΘΗΣΕΑ) .
7)Τη θέσπιση Ειδικού Περιβαλλοντικού Τέλους προστατευόμενων περιοχών στη βιοτεχνία, τη βιομηχανία και την αγροτική παραγωγή των προστατευόμενων περιοχών .
8)Τη σύνταξη διαχειριστικών σχεδίων ανά προστατευόμενη περιοχή,τη πρόβλεψη αγροπεριβαλλοντικών μέτρων,την εφαρμογή και συστηματική παρακολούθηση των σχεδίων από τις ειδικές υπηρεσίες(Διευθύνσεις Δασών, Δασαρχεία, Υπηρεσίες Περιβάλλοντος κτλ.)
9)Την υπογραφή 10ετών προγραμματικών συμβάσεων με τα συλλογικά όργανα της Αυτοδιοίκησης για τις περιοχές που δεν έχουν φορέα διαχείρισης για μια σταθερή και διασφαλισμένη χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους.
10)Τη θέσπιση ετήσιας διαχειριστικής έκθεσηε για κάθε περιοχή όπου θ’ αποτυπώνονται και συγκεκριμένες μετρήσεις (π.χ ποιότητας υδάτων κτλ.)


Εν κατακλείδι
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση ζητά τη θεσμική θωράκιση των προστατευόμενων περιοχών , την ουσιαστική λειτουργεία των φορέων διαχείρισης , τη σταδιακή κάλυψη όλων των περιοχών με φορείς , θεσμικό πλαίσιο και μέτρα προστασίας και πάνω απ’ όλα την άσκηση ουσιαστικών ελέγχων από τις αρμόδιες υπηρεσίες .
Η αυτοδιοίκηση έχει τη βούληση , τη πρόθεση , τη δέσμευση απέναντι στη τοπική κοινωνία .
Η πολιτεία ως απόδειξη ότι έχει την ευαισθησία , τη βούληση και πάνω απ’ όλα την ευθύνη που της αναλογεί για τη περιβαλλοντική προστασία και είναι μεγάλη.