Ημερίδα διαλόγου και επεξεργασίας θέσεων των Οικολόγων Πράσινων
«Οι προστατευόμενες περιοχές της ελληνικής φύσης ως ευκαιρίες εφαρμογής ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου»
Θεσμικά αιτήματα, κοινωνική σπουδαιότητα και οικονομικές προοπτικές περιοχών ιδιαίτερης οικολογικής αξίας
Σάββατο 7 Φεβρουαρίου 2009
(με την ευκαιρία και της Παγκόσμιας Ημέρας Υγροτόπων – 2 Φεβρουαρίου)
αίθουσα Ένωσης Δημοσιοϋπαλληλικών Οργανώσεων Θεσσαλονίκης (ΕΔΟΘ)
Πρ. Κορομηλά 51, 4ος όροφος, Θεσσαλονίκη
(Ιστολόγιο της ημερίδας: http://ecogreensnatura2000.blogspot.com)
Πρωϊνή Συνεδρία (10:00π.μ. – 15:00μ.μ.)
Χαιρετισμοί
- Μιχάλης Τρεμόπουλος (επικεφαλής του ψηφοδελτίου των ΟΠ για την Ευρωβουλή). Παρουσίαση του κόμματος των Οικολόγων Πράσινων, των πρωτοβουλιών του για το περιβάλλον και των σχεδιασμών του για τις Ευρωεκλογές.
- Παρουσίαση του ψηφίσματος για τις προστατευόμενες περιοχές, το οποίο υιοθετήθηκε στο συνέδριο των Οικολόγων Πράσινων του Μαρτίου 2008
Α’ Ενότητα: Η διάσταση της αυτοδιοίκησης.
(10:30-11:15μ.μ.)
- Πόπη Καλαϊτζή – Έπαρχος Λαγκαδά
- Ιωάννης Μπίκος – πρώην Αντινομάρχης Θεσσαλονίκης περιβάλλοντος & αγροτικής ανάπτυξης
- Γιάννης Μπουτάρης – επικεφαλής της Δημοτικής Κίνησης «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη» και πρώην Πρόεδρος της Επιτροπής «Φύση 2000».
Β’ Ενότητα: Οι απόψεις επιστημονικών ινστιτούτων και άλλων φορέων.
(11:30-12:45μ.μ.)
- Πέτρος Κακούρος (ΕΚΒΥ): « Προστασία της φύσης, προστατευόμενες περιοχές και η συμβολή τους στην αειφορική ανάπτυξη».
- Π. Παναγιωτίδης (ΕΛΚΕΘΕ): « Το δίκτυο NATURA 2000 ως εργαλείο διαχείρισης και βιώσιμης ανάπτυξης παράκτιων περιοχών».
- Νίκος Γρηγοριάδης (Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών – ΕΘΙΑΓΕ): «Η ερευνητική διάσταση ως μοχλός προστασίας και βιώσιμης ανάπτυξης των προστατευόμενων περιοχών».
- Ελισάβετ Τσαλίκη (Πανελλήνια Ένωση Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση – Τμ. Κ. Μακεδονίας): «Η περιβαλλοντική εκπαίδευση στις προστατευόμενες περιοχές: ευκαιρίες, εμπειρίες και προοπτικές».
Ερωτήσεις
Γ’ Ενότητα: Ειδικές εισηγήσεις και τοποθετήσεις
(13:00-14:00μ.μ.)
- Λία Παπαδράγκα, υπεύθυνη επικοινωνίας Φ.Δ. Δέλτα Λουδία – Αλιάκμονα και μέλος του προσωρινού Δ.Σ. του Πανελλαδικού Συλλόγου Εργαζομένων στους Φ.Δ. Προστατευόμενων Περιοχών: «Λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών. Προβλήματα – προτάσεις – προοπτικές: η ματιά των εργαζομένων».
- Δέσποινα Βώκου, Καθηγήτρια Οικολογίας, Τμ. Βιολογίας, ΑΠΘ (πρώην πρόεδρος Φ.Δ. Δέλτα Αξιού – Λουδία – Αλιάκμονα).
- Γιώργος Βλάχος & Λεωνίδας Λουλούδης (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών).
- Τζώρτζια Βαλαώρα, εξωτερική ομάδα παρακολούθησης προγράμματος LIFE: « Το πρόγραμμα LIFE στην Ευρώπη και την Ελλάδα: ευκαιρίες, αποτελέσματα και προοπτικές».
Δ’ Ενότητα: Οι απόψεις των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων
(14:00-15:30μ.μ.)
- Πέρη Κουράκλη (Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία): «Συμβατή με την προστασία η ανάδειξη των υγροτόπων: οικοτουρισμός και περιβαλλοντική ενημέρωση».
- Γιώργος Κατσαδωράκης (WWF-Ελλάς)
- Άντζελα Λάζου (Greenpeace)
- Δημήτρης Μπούσμπουρας (Αρκτούρος)
- Σπύρος Ψαρούδας (Καλλιστώ)
- Χριστίνα Κονταξή (Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS)
- Γιώργος Πασχαλίδης (Πανελλήνιο Δίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων – ΠΑΝΔΟΙΚΟ)
- Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών
Συζήτηση
Απογευματινή Συνεδρία (17:00μ.μ. – 21:00μ.μ.)
Ε’ Ενότητα: Ειδικές εισηγήσεις
(17:00-18:30μ.μ.)
- Φίλιππος Δραγούμης: «Προστασία της βιοποικιλότητας, μέρος της πράσινης λύσης για την κρίση».
- Θανάσης Μακρής: «Πολιτικές κοινωνικής οικονομικής ενίσχυσης με επίκεντρο τις προστατευόμενες περιοχές της ελληνικής φύσης».
- Γιώργος Κατσαδωράκης: «Η διάσταση του τοπίου στην προστασία της ελληνικής φύσης».
- Χαρίκλεια Μινώτου (Αντιπρόεδρος της ΔΗΩ & Πρόεδρος του μεσογειακού τμήματος της IFOAM – ABM): «Η βιολογική γεωργία στις προστατευόμενες περιοχές».
- Νίκος Χρυσόγελος (μέλος της Γραματείας των ΟΠ, 3ος υποψήφιος στη λίστα των ΟΠ για τις Ευρωεκλογές): «Η αναγκαιότητα ενός πολιτικού μοχλού πίεσης για την προστασία και διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών».
ΣΤ’ Ενότητα: Τα προβλήματα συγκεκριμένων περιοχών
(18:30-20:00μ.μ.)
Χαιρετισμός της Μαρίας Βασιλάκου (Αναπληρώτρια Πρόεδρος των Αυστριακών Πράσινων και 2η υποψήφια στη λίστα των ΟΠ για τις Ευρωεκλογές).
Θα γίνουν σύντομες παρεμβάσεις (5’) για: Έβρο, Βιστωνίδα, Εκβολές Νέστου, Βόλβη, Κορώνεια, Δέλτα Αξιού – Λουδία – Αλιάκμονα, Πρέσπες, Παμβώτιδα, Δέλτα Καλαμά, Εθνικό Πάρκο Πίνδου, Τζουμέρκα – Περιστέρι, Αμβρακικός, Οίτη, Γκιώνα, Σπερχειός, Μεσολόγγι, Γιάλοβα, φοινικόδασος Βάι, Σίφνος, Κάρπαθος, Λήμνος.
Προτάσεις για συμπλήρωση των θέσεων των Οικολόγων Πράσινων
(20:00-21:00μ.μ.) Τοποθετήσεις μελών και συμμετεχόντων & συζήτηση
31 Ιαν 2009
Μια ενδιαφέρουσα περίπτωση ορεινού οικισμού
Ανάβρα: Ένας κρυμμένος θησαυρός
Από www.forthnet.gr
Βρίσκεται σε υψόμετρο χιλίων περίπου μέτρων, στις δυτικές πλαγιές της Όθρυος και σε μεγάλη απόσταση από τις πιο κοντινές κωμοπόλεις της Μαγνησίας, της Λάρισας και της Φθιώτιδας. Γι΄ αυτό και παρέμεινε κοινότητα και δεν ενσωματώθηκε σε κάποιο άλλο Δήμο.
Τα τελευταία χρόνια κατάφερε να μετατρέψει τα μειονεκτήματα σε πλεονεκτήματα, να πετύχει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, μηδενική ανεργία και υψηλό επίπεδο ποιότητας ζωής.
Πρόκειται για την κοινότητα Ανάβρας Μαγνησίας, μια περιοχή που σήμερα διαθέτει αιολικό πάρκο (το οποίο της εξασφαλίζει ετήσιο εισόδημα 100.000 ευρώ περίπου), περιβαλλοντικό - πολιτιστικό πάρκο, πρότυπες κτηνοτροφικές υποδομές, αναρριχητικά κέντρα, Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών, ακόμη και σπίτια που φιλοξενούν τους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν στα σχολεία.
«Το μυστικό της επιτυχίας», όπως εξηγεί στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο πρόεδρος της Κοινότητας Ανάβρας Δημήτρης Τσουκαλάς «είναι να αγαπά κανείς τον τόπο του, να δουλεύει σκληρά και να εκμεταλλεύεται κάθε ευκαιρία που του δίνουν τα εθνικά και τα ευρωπαϊκά προγράμματα». Ο ίδιος δεν αποδέχεται τη δικαιολογία της έλλειψης πόρων και σημειώνει ότι κάθε δήμαρχος ή κοινοτάρχης μπορεί να κάνει έργα, με κέφι και μεράκι, χωρίς κομματικές φιλοδοξίες, με σωστούς συνεργάτες και καλή γραμματειακή υποστήριξη.
Ο κ. Τσουκαλάς εργαζόταν ως επιθεωρητής της ΔΕΗ στην Αθήνα. Εγκατέλειψε όμως την Αθήνα για να γυρίσει στο χωριό του. Εξελέγη πρόεδρος της Κοινότητας και ξεκίνησε τις προσπάθειες για την ανάπτυξή του. «Αρχικά έγινε η εσωτερική οδοποιία, το δίκτυο ύδρευσης, η προμήθεια αποχιονιστικών μηχανημάτων, και η δημιουργία κτηνοτροφικών πάρκων έξω από το χωριό καθώς η πλειοψηφία του πληθυσμού ασχολείται με την κτηνοτροφία και μάλιστα την παραγωγή βιολογικών κτηνοτροφικών προϊόντων. Κρίσιμο όμως σημείο για την ανάπτυξη του τόπου αποτέλεσε το συνέδριο που πραγματοποιήσαμε. Σε αυτό συμμετείχαν καθηγητές και ειδικοί από διαφορετικούς χώρους οι οποίοι διατύπωσαν προτάσεις για το μέλλον της Ανάβρας» σημειώνει χαρακτηριστικά.
Πόλο έλξης για τον επισκέπτη της Ανάβρας αποτελεί το περιβαλλοντικό -πολιτισμικό πάρκο που έχει δημιουργηθεί με επίκεντρο το υδάτινο στοιχείο που είναι πλούσιο στην περιοχή. Το πάρκο βρίσκεται σε περιφραγμένη έκταση 240 στρεμμάτων, ξεκινά από τις πηγές της Ανάβρας και αναπτύσσεται κατά μήκος του ποταμού Ενιπέα. Ανάμεσα σε αιωνόβια πλατάνια και δίπλα σε πηγές και γεφύρια μπορεί κανείς να συναντήσει νεροτριβές, μαντάνια και νερόμυλους, κατασκευές για την επεξεργασία και τον καθαρισμό υφασμάτων με τη βοήθεια του νερού. Παράλληλα έχουν δημιουργηθεί παιδικές χαρές ενώ κατασκευάζονται infokiosk και ενημερωτικές πινακίδες. Εξετάζεται επίσης το ενδεχόμενο να ελευθερωθούν στο πάρκο και ορισμένες ομάδες ζώων.
«Η Ανάβρα αναπτύσσεται και τουριστικά, ωστόσο ο τουρισμός δεν αποτελεί προτεραιότητα για τους κατοίκους της που ασχολούνται με την κτηνοτροφία. Το γεγονός αυτό δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για την ιδιωτική πρωτοβουλία» τονίζει ο κ. Τσουκαλάς.
Και η ανάπτυξη δεν σταματά εκεί. Στα επόμενα σχέδια της Κοινότητας ανήκουν η τηλεθέρμανση, η δημιουργία υδροηλεκτρικού πάρκου, η αναστήλωση των πέτρινων γεφυριών και των εκκλησιών του 17ου αιώνα, η προβολή των πολιτιστικών υποδομών, η λειτουργία του λαογραφικού μουσείου κτηνοτροφικής ζωής και η δημιουργία τυποποιητηρίων κτηνοτροφικών προϊόντων.
Στην Ανάβρα οι κάτοικοι δεν αφήνουν τον τόπο τους για να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη στις μεγάλες πόλεις. Αντίθετα, εγκαταλείπουν τα αστικά κέντρα για να επιστρέψουν στο χωριό τους, να φτιάξουν εκεί το νοικοκυριό τους και να δημιουργήσουν το μέλλον τους. Η κοινότητα τους βοηθά δίνοντάς τους γη με ευνοϊκούς όρους και με την προϋπόθεση να μείνουν εκεί, να δουλέψουν και να ζήσουν μια καλύτερη ζωή.
Επισκεφτείτε την επίσημη ιστοσελίδα της Κοινότητας της Ανάβρας
30 Ιαν 2009
Τοπίο και προστασία της ελληνικής φύσης
Περίληψη εισήγησης του Γιώργου Κατσαδωράκη στην ημερίδα της 7-2-09
Από νομική άποψη, σήμερα η προστασία της φυσικής κληρονομιάς της χώρας μας (είδη, οικότοποι, περιοχές, τοπία) βασίζεται κατά μέγιστο βαθμό στις δυο κοινοτικές οδηγίες, αυτή «για τα πουλιά» (79/409) και εκείνη «για τους οικοτόπους» (92/43), με τον τρόπο φυσικά που έχουν αυτές ενσωματωθεί στην εθνική νομοθεσία.
Παρά την ύπαρξη αυτών των νομοθετημάτων η φυσική κληρονομιά της χώρας μας υποβαθμίζεται και περιορίζεται ποιοτικά και ποσοτικά με εντεινόμενους ρυθμούς τα τελευταία χρόνια. Η κατάσταση αυτή οφείλεται σε μια πλειάδα αιτιών που δεν είναι η κατάλληλη θέση να τις αναπτύξουμε συνολικά. Αντιθέτως θα επικεντρωθούμε σε εκείνη τη διάσταση της φυσικής μας κληρονομιάς που λέγεται «τοπίο».
Παρά τα όσα ανεπίσημα συζητιώνται, τα τελευταία 30-40 χρόνια το στοιχείο της φυσικής μας κληρονομιάς που υποβαθμίζεται εντονότερα και τελεσίδικα δεν είναι ούτε τα είδη ούτε οι οικότοποι, αλλά είναι το τοπίο. Η υποβάθμιση λαμβάνει χώρα κυρίως μέσω αστικοποίησης δηλαδή της έγερσης χωρίς καμιά λογική και συνολικό σχέδιο, διάσπαρτων κτιρίων, διάνοιξης και κατασκευής δρόμων, χώρων απόθεσης μπάζων και απορριμμάτων, λατομεύσεων, εκχερσώσεων, μπαζωμάτων και γενικά από τις παράπλευρες επιπτώσεις έργων μεγάλης και μικρής κλίμακας. Επίσης η υποβάθμιση λαμβάνει χώρα και από την χαμηλή ποιότητα κατασκευής και την χαμηλή αισθητική ποιότητα των κατασκευών. Μεγάλο μέρος της υποβάθμισης των τοπίων οφείλεται επίσης στην εγκατάλειψη παλαιών («παραδοσιακών») μεθόδων στον πρωτογενή τομέα, την εγκατάλειψη της υπαίθρου, αλλά και την εγκατάλειψη και ερείπωση κτιρίων και υποδομών. Όλα αυτά συνοδεύονται από χαμηλής και αταίριαστης αρχιτεκτονικής αισθητικής στα δομημένα περιβάλλοντα που ακόμη περισσότερο υποβαθμίζουν τα τοπία και μάλιστα την ύπαιθρο χώρα.
Η Ελλάδα, νομίζω σκοπίμως δεν έχει υπογράψει καμιά διεθνή ή ευρωπαική σύμβαση για τα τοπία και η ΕΕ δεν διαθέτει στιβαρή νομοθεσία για τα τοπία. Άλλωστε και να είχε υπογράψει η Ελλάδα οτιδήποτε, η εμπειρία δείχνει ότι δεν θα σεβόταν την υπογραφή της.
Λόγω μιας σειράς από αλληλεξαρτώμενες αιτίες αλλά κυρίως λόγω του σημαντικότατου ρόλου που έχει η οικοδομή και η κατασκευή γενικώς στην στρεβλή ελληνική οικονομία των τελευταίων δεκαετιών, ακόμη και μέσα στις δήθεν προστετευόμενες περιοχές ουδεμία πρόβλεψη έχει ληφθεί σχετικά με την υποβάθμιση του τοπίου και ειδικά για τη δόμηση (πόσω μάλλον εκτός προστατευόμενων περιοχών). Αποτέλεσμα τούτου είναι να μην υπάρχουν στην ουσία περιορισμοί πέραν των (ούτως ή άλλως πολύ περιορισμένης έκτασης) Περιοχών Απόλυτης Προστασίας της Φύσης και έτσι να προκύπτει η σιγανή, σταδιακή, ανεπαίσθητη αλλά τελικώς σημαντικότατη υποβάθμιση των τοπίων των προστατευόμενων περιοχών μας να τις υπονομεύει κάτω από τη μύτη μας ενώ περί άλλων τυρβάζουμε.
Εκτιμώ ότι η κατάσταση αυτή θα συνεχίζεται έτσι εσαεί, μέχρι να μη μείνει τίποτα από τα πανέμορφα τοπία αυτής της χώρας, αν δεν υπάρξει σταδιακή αλλαγή του κυρίαρχου, στρεβλού μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης της χώρας αυτής και πολιτική συναίνεση που θα επιτρέψει την κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης που αποτελεί το σημείο κλειδί για την απεμπλοκή από το φαύλο κύκλο. Ο φαύλος αυτός κύκλος έχει σαν βάση του τη τεχνητή δημιουργία υπεραξιών στις τιμές της γης και τη σχετική φυσικά σπέκουλα, φαινόμενο που καθιστά δυνατό η έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού.
Από νομική άποψη, σήμερα η προστασία της φυσικής κληρονομιάς της χώρας μας (είδη, οικότοποι, περιοχές, τοπία) βασίζεται κατά μέγιστο βαθμό στις δυο κοινοτικές οδηγίες, αυτή «για τα πουλιά» (79/409) και εκείνη «για τους οικοτόπους» (92/43), με τον τρόπο φυσικά που έχουν αυτές ενσωματωθεί στην εθνική νομοθεσία.
Παρά την ύπαρξη αυτών των νομοθετημάτων η φυσική κληρονομιά της χώρας μας υποβαθμίζεται και περιορίζεται ποιοτικά και ποσοτικά με εντεινόμενους ρυθμούς τα τελευταία χρόνια. Η κατάσταση αυτή οφείλεται σε μια πλειάδα αιτιών που δεν είναι η κατάλληλη θέση να τις αναπτύξουμε συνολικά. Αντιθέτως θα επικεντρωθούμε σε εκείνη τη διάσταση της φυσικής μας κληρονομιάς που λέγεται «τοπίο».
Παρά τα όσα ανεπίσημα συζητιώνται, τα τελευταία 30-40 χρόνια το στοιχείο της φυσικής μας κληρονομιάς που υποβαθμίζεται εντονότερα και τελεσίδικα δεν είναι ούτε τα είδη ούτε οι οικότοποι, αλλά είναι το τοπίο. Η υποβάθμιση λαμβάνει χώρα κυρίως μέσω αστικοποίησης δηλαδή της έγερσης χωρίς καμιά λογική και συνολικό σχέδιο, διάσπαρτων κτιρίων, διάνοιξης και κατασκευής δρόμων, χώρων απόθεσης μπάζων και απορριμμάτων, λατομεύσεων, εκχερσώσεων, μπαζωμάτων και γενικά από τις παράπλευρες επιπτώσεις έργων μεγάλης και μικρής κλίμακας. Επίσης η υποβάθμιση λαμβάνει χώρα και από την χαμηλή ποιότητα κατασκευής και την χαμηλή αισθητική ποιότητα των κατασκευών. Μεγάλο μέρος της υποβάθμισης των τοπίων οφείλεται επίσης στην εγκατάλειψη παλαιών («παραδοσιακών») μεθόδων στον πρωτογενή τομέα, την εγκατάλειψη της υπαίθρου, αλλά και την εγκατάλειψη και ερείπωση κτιρίων και υποδομών. Όλα αυτά συνοδεύονται από χαμηλής και αταίριαστης αρχιτεκτονικής αισθητικής στα δομημένα περιβάλλοντα που ακόμη περισσότερο υποβαθμίζουν τα τοπία και μάλιστα την ύπαιθρο χώρα.
Η Ελλάδα, νομίζω σκοπίμως δεν έχει υπογράψει καμιά διεθνή ή ευρωπαική σύμβαση για τα τοπία και η ΕΕ δεν διαθέτει στιβαρή νομοθεσία για τα τοπία. Άλλωστε και να είχε υπογράψει η Ελλάδα οτιδήποτε, η εμπειρία δείχνει ότι δεν θα σεβόταν την υπογραφή της.
Λόγω μιας σειράς από αλληλεξαρτώμενες αιτίες αλλά κυρίως λόγω του σημαντικότατου ρόλου που έχει η οικοδομή και η κατασκευή γενικώς στην στρεβλή ελληνική οικονομία των τελευταίων δεκαετιών, ακόμη και μέσα στις δήθεν προστετευόμενες περιοχές ουδεμία πρόβλεψη έχει ληφθεί σχετικά με την υποβάθμιση του τοπίου και ειδικά για τη δόμηση (πόσω μάλλον εκτός προστατευόμενων περιοχών). Αποτέλεσμα τούτου είναι να μην υπάρχουν στην ουσία περιορισμοί πέραν των (ούτως ή άλλως πολύ περιορισμένης έκτασης) Περιοχών Απόλυτης Προστασίας της Φύσης και έτσι να προκύπτει η σιγανή, σταδιακή, ανεπαίσθητη αλλά τελικώς σημαντικότατη υποβάθμιση των τοπίων των προστατευόμενων περιοχών μας να τις υπονομεύει κάτω από τη μύτη μας ενώ περί άλλων τυρβάζουμε.
Εκτιμώ ότι η κατάσταση αυτή θα συνεχίζεται έτσι εσαεί, μέχρι να μη μείνει τίποτα από τα πανέμορφα τοπία αυτής της χώρας, αν δεν υπάρξει σταδιακή αλλαγή του κυρίαρχου, στρεβλού μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης της χώρας αυτής και πολιτική συναίνεση που θα επιτρέψει την κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης που αποτελεί το σημείο κλειδί για την απεμπλοκή από το φαύλο κύκλο. Ο φαύλος αυτός κύκλος έχει σαν βάση του τη τεχνητή δημιουργία υπεραξιών στις τιμές της γης και τη σχετική φυσικά σπέκουλα, φαινόμενο που καθιστά δυνατό η έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού.
Το ενοχλητικό Συμβούλιο της Επικρατείας
Tου Χαριδημου Κ. Τσουκα*
(από τη σημερινή Καθημερινή)
Δεν έχει υπάρξει υπουργός ΠΕΧΩΔΕ τα τελευταία 20 χρόνια που να μην έχει καταφερθεί δημοσίως κατά του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ). Η φράση του Κώστα Λαλιώτη, «αυτή η απόφαση (του ΣτΕ για την εκτροπή του Αχελώου) δεν με αφορά», συνοψίζει τη θρασύτητα των (ουκ ολίγων) επηρμένων και λαϊκιστών πολιτικών μας. Οι ίδιοι άνθρωποι, οι οποίοι υποκριτικά επικρίνουν τη βία των «αντιεξουσιαστών», δεν παραλείπουν να καταπατούν τις αρχές του κράτους δικαίου όταν αυτό τους συμφέρει. Το ΣτΕ είναι κάρφος στο μάτι των κυβερνήσεων. Λειτουργώντας ως θεσμικό αντίβαρο στην εξουσία τους, ενοχλεί πολύ. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι σε κάποια από τις πάμπολλες αναθεωρήσεις του Συντάγματος θα το ευνουχίσουν. Το κράτος δικαίου, συστατικό στοιχείο του οποίου είναι το ΣτΕ, θέτει εμπόδια στις επιδιώξεις των διαπλεκόμενων κυβερνήσεων και γι' αυτό, όπου μπορούν, το παρακάμπτουν.
Εχοντας ως παράδειγμα όσα συνέβησαν με το Mall, δεν είναι σώφρων η πρόσφατη απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ, κατόπιν προσφυγής 131 πολιτών, να αναστείλει την εκτέλεση της οικοδομικής άδειας για την κατασκευή ενός νέου τεράστιου εμπορικού κέντρου στην περιοχή του Βοτανικού μέχρις ότου το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο αποφασίσει οριστικά επί της προσφυγής τον προσεχή Μάρτιο; Κι όμως η απόφαση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις. Μερικές ήταν αναμενόμενες, καθότι προέρχονται από αθεράπευτα λαϊκιστές πολιτικούς. Αλλες, όμως, ήταν απροσδόκητες, στο μέτρο που προέρχονται από εκσυγχρονιστές διαμορφωτές της κοινής γνώμης.
Οι ευθέως επικριτικές για το ΣτΕ δηλώσεις του βουλευτή του ΛΑΟΣ κ. Γεωργιάδη και εμμέσως αιχμηρές του δημάρχου Αθηναίων κ. Κακλαμάνη ουδόλως εκπλήσσουν. Δεν θα περίμενε κανείς τίποτα διαφορετικό από ένα βουλευτή, που περισσότερο κραυγάζει και λιγότερο σκέπτεται, ούτε από έναν πρώην υπουργό Υγείας που, σύμφωνα με αποκαλύψεις του Τύπου το 2006, αποδέχθηκε προεκλογική χρηματοδότηση φαρμακευτικών εταιρειών. Θα περίμενε όμως κανείς περισσότερο σεβασμό στους θεσμούς από αυτούς που σχολιάζουν καυστικά την παθολογία του δημόσιου βίου. Σε άρθρο του στο «Βήμα» (16/1/2009), με απροσδόκητα συνωμοσιολογικό ύφος, ο κ. Πρετεντέρης βλέπει «ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα, τα οποία κινούνται πίσω και από τους «ευαίσθητους» (προσφεύγοντες πολίτες) και από τους «αδέκαστους» (δικαστές)». Η γλώσσα του προβεβλημένου αρθρογράφου είναι αποκαλυπτική: «Κρίσιμες αποφάσεις (…) δεν λαμβάνονται στους χώρους της δημοκρατικής εξουσίας αλλά μεταφέρονται σε σκοτεινές αίθουσες διαβουλεύσεων, όπου ένας διαφωνεί και δύο αποφασίζουν». Στις «αίθουσες αυτές το κάθε επιμέρους συμφέρον μπορεί να πάρει το προβάδισμα απέναντι στη βούληση της ευρείας πλειοψηφίας»!
Προσέξτε τη ρητορική του ισχυρισμού: η δικαστική αίθουσα συσκέψεων χαρακτηρίζεται «σκοτεινή», γεγονός που συνειρμικά παραπέμπει σε γιάφκες τρομοκρατών, μαφιόζων και συνωμοτών. Σε τέτοιες «σκοτεινές αίθουσες», κατοικοεδρεύουν στρυφνοί και αλλόκοσμοι δικαστές, πιθανά ενεργούμενα ιδιωτικών συμφερόντων, τους οποίους, κατά τη ρήση του εθνικόφρονος κ. Γεωργιάδη, κανείς δεν ξέρει «ποιος τους έχει διορίσει και από πού κρατάει η σκούφια τους»! Η προσπάθεια για την απαξίωση του ΣτΕ είναι προφανής.
Ο αντιθεσμικός - λαϊκιστικός λόγος αποκρύπτει και παραπλανά. Πρώτον, διότι στο κράτος δικαίου οι αποφάσεις της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας, όσο συναινετικά κι αν έχουν ληφθεί, υπόκεινται στον έλεγχο της δικαστικής εξουσίας. Δεύτερον, διότι το ΣτΕ θέλησε να αποτρέψει τη δημιουργία ενός τετελεσμένου -δηλαδή, την κατασκευή ενός τεράστιου κτιρίου 70.000 τετραγωνικών μέτρων, στον κατασκευαστή του οποίου παραχωρήθηκε διπλάσιος από τον προβλεπόμενο για την περιοχή συντελεστής δόμησης- μέχρις ότου αποφανθεί οριστικά. Ετσι λύνονται οι διαφορές σε ένα κράτος δικαίου - με προσφυγή στους αρμόδιους θεσμούς και σεβασμό των αποφάσεών τους.
Δείτε τι συνέβη σε μια παρόμοια περίπτωση στη Βρετανία. Οταν ανακοινώθηκε η πρόθεση κατασκευής του πέμπτου τέρμιναλ στο αεροδρόμιο Χίθροου, οικολογικές οργανώσεις και τοπικά δημοτικά συμβούλια ξεσηκώθηκαν και προσέφυγαν στα αρμόδια όργανα της πολιτείας. Η σχετική «δημόσια διαβούλευση» (public inquiry) διήρκεσε 4 ολόκληρα χρόνια (1995-1999) και περιελάμβανε: 700 μάρτυρες, 525 ημέρες ακροάσεων, 24.000 υπομνήματα, 100.000 σελίδες καταθέσεων, ενώ στοίχισε 80 εκατομμύρια στερλίνες! Κανείς φυσικά δεν μίλησε για «συμφέροντα» ούτε επέκρινε τη διαδικασία. Το κράτος δικαίου κοστίζει, σε χρόνο και χρήμα. Στην ανεπτυγμένη Ευρώπη τέτοιες διαδικασίες θεωρούνται αυτονόητες. Στη χώρα- «λίκνο της Δημοκρατίας», αντιθέτως, το κράτος δικαίου αποτελεί για μερικούς περιττή πολυτέλεια…
* Ο κ. Χαρίδημος Κ. Τσούκας είναι καθηγητής στο ALBA και στο University of Warwick.
(από τη σημερινή Καθημερινή)
Δεν έχει υπάρξει υπουργός ΠΕΧΩΔΕ τα τελευταία 20 χρόνια που να μην έχει καταφερθεί δημοσίως κατά του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ). Η φράση του Κώστα Λαλιώτη, «αυτή η απόφαση (του ΣτΕ για την εκτροπή του Αχελώου) δεν με αφορά», συνοψίζει τη θρασύτητα των (ουκ ολίγων) επηρμένων και λαϊκιστών πολιτικών μας. Οι ίδιοι άνθρωποι, οι οποίοι υποκριτικά επικρίνουν τη βία των «αντιεξουσιαστών», δεν παραλείπουν να καταπατούν τις αρχές του κράτους δικαίου όταν αυτό τους συμφέρει. Το ΣτΕ είναι κάρφος στο μάτι των κυβερνήσεων. Λειτουργώντας ως θεσμικό αντίβαρο στην εξουσία τους, ενοχλεί πολύ. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι σε κάποια από τις πάμπολλες αναθεωρήσεις του Συντάγματος θα το ευνουχίσουν. Το κράτος δικαίου, συστατικό στοιχείο του οποίου είναι το ΣτΕ, θέτει εμπόδια στις επιδιώξεις των διαπλεκόμενων κυβερνήσεων και γι' αυτό, όπου μπορούν, το παρακάμπτουν.
Εχοντας ως παράδειγμα όσα συνέβησαν με το Mall, δεν είναι σώφρων η πρόσφατη απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ, κατόπιν προσφυγής 131 πολιτών, να αναστείλει την εκτέλεση της οικοδομικής άδειας για την κατασκευή ενός νέου τεράστιου εμπορικού κέντρου στην περιοχή του Βοτανικού μέχρις ότου το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο αποφασίσει οριστικά επί της προσφυγής τον προσεχή Μάρτιο; Κι όμως η απόφαση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις. Μερικές ήταν αναμενόμενες, καθότι προέρχονται από αθεράπευτα λαϊκιστές πολιτικούς. Αλλες, όμως, ήταν απροσδόκητες, στο μέτρο που προέρχονται από εκσυγχρονιστές διαμορφωτές της κοινής γνώμης.
Οι ευθέως επικριτικές για το ΣτΕ δηλώσεις του βουλευτή του ΛΑΟΣ κ. Γεωργιάδη και εμμέσως αιχμηρές του δημάρχου Αθηναίων κ. Κακλαμάνη ουδόλως εκπλήσσουν. Δεν θα περίμενε κανείς τίποτα διαφορετικό από ένα βουλευτή, που περισσότερο κραυγάζει και λιγότερο σκέπτεται, ούτε από έναν πρώην υπουργό Υγείας που, σύμφωνα με αποκαλύψεις του Τύπου το 2006, αποδέχθηκε προεκλογική χρηματοδότηση φαρμακευτικών εταιρειών. Θα περίμενε όμως κανείς περισσότερο σεβασμό στους θεσμούς από αυτούς που σχολιάζουν καυστικά την παθολογία του δημόσιου βίου. Σε άρθρο του στο «Βήμα» (16/1/2009), με απροσδόκητα συνωμοσιολογικό ύφος, ο κ. Πρετεντέρης βλέπει «ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα, τα οποία κινούνται πίσω και από τους «ευαίσθητους» (προσφεύγοντες πολίτες) και από τους «αδέκαστους» (δικαστές)». Η γλώσσα του προβεβλημένου αρθρογράφου είναι αποκαλυπτική: «Κρίσιμες αποφάσεις (…) δεν λαμβάνονται στους χώρους της δημοκρατικής εξουσίας αλλά μεταφέρονται σε σκοτεινές αίθουσες διαβουλεύσεων, όπου ένας διαφωνεί και δύο αποφασίζουν». Στις «αίθουσες αυτές το κάθε επιμέρους συμφέρον μπορεί να πάρει το προβάδισμα απέναντι στη βούληση της ευρείας πλειοψηφίας»!
Προσέξτε τη ρητορική του ισχυρισμού: η δικαστική αίθουσα συσκέψεων χαρακτηρίζεται «σκοτεινή», γεγονός που συνειρμικά παραπέμπει σε γιάφκες τρομοκρατών, μαφιόζων και συνωμοτών. Σε τέτοιες «σκοτεινές αίθουσες», κατοικοεδρεύουν στρυφνοί και αλλόκοσμοι δικαστές, πιθανά ενεργούμενα ιδιωτικών συμφερόντων, τους οποίους, κατά τη ρήση του εθνικόφρονος κ. Γεωργιάδη, κανείς δεν ξέρει «ποιος τους έχει διορίσει και από πού κρατάει η σκούφια τους»! Η προσπάθεια για την απαξίωση του ΣτΕ είναι προφανής.
Ο αντιθεσμικός - λαϊκιστικός λόγος αποκρύπτει και παραπλανά. Πρώτον, διότι στο κράτος δικαίου οι αποφάσεις της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας, όσο συναινετικά κι αν έχουν ληφθεί, υπόκεινται στον έλεγχο της δικαστικής εξουσίας. Δεύτερον, διότι το ΣτΕ θέλησε να αποτρέψει τη δημιουργία ενός τετελεσμένου -δηλαδή, την κατασκευή ενός τεράστιου κτιρίου 70.000 τετραγωνικών μέτρων, στον κατασκευαστή του οποίου παραχωρήθηκε διπλάσιος από τον προβλεπόμενο για την περιοχή συντελεστής δόμησης- μέχρις ότου αποφανθεί οριστικά. Ετσι λύνονται οι διαφορές σε ένα κράτος δικαίου - με προσφυγή στους αρμόδιους θεσμούς και σεβασμό των αποφάσεών τους.
Δείτε τι συνέβη σε μια παρόμοια περίπτωση στη Βρετανία. Οταν ανακοινώθηκε η πρόθεση κατασκευής του πέμπτου τέρμιναλ στο αεροδρόμιο Χίθροου, οικολογικές οργανώσεις και τοπικά δημοτικά συμβούλια ξεσηκώθηκαν και προσέφυγαν στα αρμόδια όργανα της πολιτείας. Η σχετική «δημόσια διαβούλευση» (public inquiry) διήρκεσε 4 ολόκληρα χρόνια (1995-1999) και περιελάμβανε: 700 μάρτυρες, 525 ημέρες ακροάσεων, 24.000 υπομνήματα, 100.000 σελίδες καταθέσεων, ενώ στοίχισε 80 εκατομμύρια στερλίνες! Κανείς φυσικά δεν μίλησε για «συμφέροντα» ούτε επέκρινε τη διαδικασία. Το κράτος δικαίου κοστίζει, σε χρόνο και χρήμα. Στην ανεπτυγμένη Ευρώπη τέτοιες διαδικασίες θεωρούνται αυτονόητες. Στη χώρα- «λίκνο της Δημοκρατίας», αντιθέτως, το κράτος δικαίου αποτελεί για μερικούς περιττή πολυτέλεια…
* Ο κ. Χαρίδημος Κ. Τσούκας είναι καθηγητής στο ALBA και στο University of Warwick.
Αγωνία για τους υγροτόπους Ραμσάρ
Χρόνια τους πολλά, για την Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων
Οι υγρότοποι διεθνούς σημασίας της χώρας μας υποβαθμίζονται σε τέτοιο βαθμό ώστε να χάνεται η μοναδική οικολογική τους αξία, τονίζουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις WWF Ελλάς, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υγρoτόπων (2 Φεβρουαρίου).
Αλλαγές στο υδρολογικό καθεστώς, αλλοίωση και υποβάθμιση της ποιότητας των υδάτων, απόρριψη στερεών και εκροή αστικών αποβλήτων, παράνομη και αυθαίρετη δόμηση, εντατικοποίηση της γεωργίας και λαθροθηρία είναι μόνο ορισμένα από τα εντονότατα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δέκα υγρότοποι της χώρας που προστατεύονται από την διεθνή Σύμβαση Ραμσάρ. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει, μεταξύ άλλων, η έρευνα των τριών περιβαλλοντικών οργανώσεων για την κατάστασή των υγροτόπων Ραμσάρ. Σκοπός της έκθεσης, «Ελληνικοί Υγρότοποι Ραμσάρ: Αξιολόγηση Προστασίας και Διαχείρισης», είναι η ανάδειξη των προβλημάτων και η καταγραφή των συνθηκών που επικρατούν στους δέκα ελληνικούς «Υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας». Βασικά θέματα που εξετάζονται και για τα οποία προκύπτουν σημαντικά συμπεράσματα, είναι το παρόν καθεστώς προστασίας αλλά και οι υπάρχουσες απειλές.
Τα πιο ανησυχητικά πορίσματα της έκθεσης αφορούν στα μέτρα διαχείρισης των υγροτόπων Ραμσάρ. Ελλιπής έως και ανύπαρκτη κρίνεται η συστηματική επιστημονική παρακολούθηση των οικολογικών αξιών των υγροτόπων, που αποτελεί και το βασικό εργαλείο για την ιεράρχηση των στόχων διαχείρισης της κάθε περιοχής. Επίσης, διαπιστώνεται η έλλειψη συντονισμένων δράσεων που να βασίζονται σε ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο σχέδιο διαχείρισης για τον κάθε υγρότοπο. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των στελεχών τους, η λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης που έχουν θεσπιστεί δυσχεραίνεται από τους λίγους και σίγουρα όχι εγγυημένους πόρους που διαθέτουν. Έτσι παρατηρείται μία προφανής έλλειψη συντονισμού δράσεων φύλαξης και διαχείρισης που αποτελούν τον πυρήνα της προστασίας της οποιασδήποτε προστατευόμενης περιοχής.
Μετά από τρεις δεκαετίες θεσμικής προστασίας, διαπιστώνεται, εν έτει 2009, η έλλειψη των απαραίτητων δομών, ακόμα κι όταν υπάρχουν οι υποδομές, και η απουσία των στοιχείων εκείνων που απαιτούνται για την ολοκληρωμένη προστασία και διαχείριση των πολύτιμων αυτών περιοχών.
«Δυστυχώς, δεν είναι η πρώτη φορά που διαπιστώνουμε την απογοητευτική κατάσταση των Υγροτόπων Ραμσάρ της χώρας. Είναι καιρός όλοι οι υπεύθυνοι φορείς να αναλάβουν τις τεράστιες ευθύνες τους και να προχωρήσουν στις απαραίτητες ενέργειες για τη διατήρηση του φυσικού πλούτου της χώρας», δηλώνουν οι εκπρόσωποι των περιβαλλοντικών οργανώσεων.
Οι υγρότοποι Ραμσάρ αποτελούν πυρήνες βιοποικιλότητας, κρίσιμα ενδιαιτήματα για τα άγρια πουλιά της Ελλάδας και βασικό κρίκο στον κύκλο του νερού. Το διακύβευμα της εγκατάλειψης και της υποβάθμισής τους είναι ανυπολόγιστο. Απαιτείται η άμεση λήψη μέτρων προστασίας από όλους τους αρμόδιους φορείς.
Περισσότερες πληροφορίες:
- Ιόλη Χριστοπούλου, Υπεύθυνη Πολιτικής για το Φυσικό Περιβάλλον, WWF Ελλάς, Τηλ. 210-3314893, i.christopoulou@wwf.gr.
- Μαλαμώ Κορμπέτη, Υπεύθυνη Θεμάτων Πολιτικής Περιβάλλοντος , Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία, τηλ. 210 8228704, mkorbeti@ornithologiki.gr.
- Δάφνη Μαυρογιώργου, Υπεύθυνη Περιβαλλοντικών Προγραμμάτων, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, τηλ.: 210 3225245, sfyp@ellinikietairia.gr.
Ολόκληρη την ανακοίνωση, μαζί με τον Πίνακα αξιολόγησης των υγροτόπων Ραμσάρ, αλλά και παραπομπή για το πλήρες κείμενο της έκθεσης αξιολόγησης μπορείτε να βρείτε εδώ.
Οι υγρότοποι διεθνούς σημασίας της χώρας μας υποβαθμίζονται σε τέτοιο βαθμό ώστε να χάνεται η μοναδική οικολογική τους αξία, τονίζουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις WWF Ελλάς, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υγρoτόπων (2 Φεβρουαρίου).
Αλλαγές στο υδρολογικό καθεστώς, αλλοίωση και υποβάθμιση της ποιότητας των υδάτων, απόρριψη στερεών και εκροή αστικών αποβλήτων, παράνομη και αυθαίρετη δόμηση, εντατικοποίηση της γεωργίας και λαθροθηρία είναι μόνο ορισμένα από τα εντονότατα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δέκα υγρότοποι της χώρας που προστατεύονται από την διεθνή Σύμβαση Ραμσάρ. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει, μεταξύ άλλων, η έρευνα των τριών περιβαλλοντικών οργανώσεων για την κατάστασή των υγροτόπων Ραμσάρ. Σκοπός της έκθεσης, «Ελληνικοί Υγρότοποι Ραμσάρ: Αξιολόγηση Προστασίας και Διαχείρισης», είναι η ανάδειξη των προβλημάτων και η καταγραφή των συνθηκών που επικρατούν στους δέκα ελληνικούς «Υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας». Βασικά θέματα που εξετάζονται και για τα οποία προκύπτουν σημαντικά συμπεράσματα, είναι το παρόν καθεστώς προστασίας αλλά και οι υπάρχουσες απειλές.
Τα πιο ανησυχητικά πορίσματα της έκθεσης αφορούν στα μέτρα διαχείρισης των υγροτόπων Ραμσάρ. Ελλιπής έως και ανύπαρκτη κρίνεται η συστηματική επιστημονική παρακολούθηση των οικολογικών αξιών των υγροτόπων, που αποτελεί και το βασικό εργαλείο για την ιεράρχηση των στόχων διαχείρισης της κάθε περιοχής. Επίσης, διαπιστώνεται η έλλειψη συντονισμένων δράσεων που να βασίζονται σε ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο σχέδιο διαχείρισης για τον κάθε υγρότοπο. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των στελεχών τους, η λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης που έχουν θεσπιστεί δυσχεραίνεται από τους λίγους και σίγουρα όχι εγγυημένους πόρους που διαθέτουν. Έτσι παρατηρείται μία προφανής έλλειψη συντονισμού δράσεων φύλαξης και διαχείρισης που αποτελούν τον πυρήνα της προστασίας της οποιασδήποτε προστατευόμενης περιοχής.
Μετά από τρεις δεκαετίες θεσμικής προστασίας, διαπιστώνεται, εν έτει 2009, η έλλειψη των απαραίτητων δομών, ακόμα κι όταν υπάρχουν οι υποδομές, και η απουσία των στοιχείων εκείνων που απαιτούνται για την ολοκληρωμένη προστασία και διαχείριση των πολύτιμων αυτών περιοχών.
«Δυστυχώς, δεν είναι η πρώτη φορά που διαπιστώνουμε την απογοητευτική κατάσταση των Υγροτόπων Ραμσάρ της χώρας. Είναι καιρός όλοι οι υπεύθυνοι φορείς να αναλάβουν τις τεράστιες ευθύνες τους και να προχωρήσουν στις απαραίτητες ενέργειες για τη διατήρηση του φυσικού πλούτου της χώρας», δηλώνουν οι εκπρόσωποι των περιβαλλοντικών οργανώσεων.
Οι υγρότοποι Ραμσάρ αποτελούν πυρήνες βιοποικιλότητας, κρίσιμα ενδιαιτήματα για τα άγρια πουλιά της Ελλάδας και βασικό κρίκο στον κύκλο του νερού. Το διακύβευμα της εγκατάλειψης και της υποβάθμισής τους είναι ανυπολόγιστο. Απαιτείται η άμεση λήψη μέτρων προστασίας από όλους τους αρμόδιους φορείς.
Περισσότερες πληροφορίες:
- Ιόλη Χριστοπούλου, Υπεύθυνη Πολιτικής για το Φυσικό Περιβάλλον, WWF Ελλάς, Τηλ. 210-3314893, i.christopoulou@wwf.gr.
- Μαλαμώ Κορμπέτη, Υπεύθυνη Θεμάτων Πολιτικής Περιβάλλοντος , Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία, τηλ. 210 8228704, mkorbeti@ornithologiki.gr.
- Δάφνη Μαυρογιώργου, Υπεύθυνη Περιβαλλοντικών Προγραμμάτων, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, τηλ.: 210 3225245, sfyp@ellinikietairia.gr.
Ολόκληρη την ανακοίνωση, μαζί με τον Πίνακα αξιολόγησης των υγροτόπων Ραμσάρ, αλλά και παραπομπή για το πλήρες κείμενο της έκθεσης αξιολόγησης μπορείτε να βρείτε εδώ.
Συμβατή με την προστασία η ανάδειξη των Προστατευόμενων Περιοχών: "Οικοτουρισμός και περιβαλλοντική ενημέρωση"
Περίληψη εισήγησης της Πέρης Κουράκλη* στην ημερίδα της 7-2-09,
*Υπεύθυνη Γραφείου Β. Ελλάδος Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας,
τηλ. 2310-244245, email: pkourakli@ornithologiki.gr
Ο οικοτουρισμός όπως ορίστηκε και στο Συνεδρίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (WTO) στο Κεμπέκ 1999 ακολουθεί τις αρχές του βιώσιμου και αειφορικού τουρισμού και διαμορφώνεται, προγραμματίζεται και εξελίσσεται με σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον. Είναι επομένως μια δραστηριότητα που λειτουργεί παράλληλα με τη φύση και τοποθετεί τον άνθρωπο ως παρατηρητή και προστάτη. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα ανάπτυξης παρόμοιων δράσεων σε Ελλάδα και εξωτερικό. Από τους πιο έμπειρους στον τομέα αυτό είναι η Royal Society for the Protection of Birds (η αντίστοιχη Ορνιθολογική Εταιρεία του Ηνωμένου Βασιλείου) με περισσότερα από 1.000.000 μέλη, η οποία διαχειρίζεται περισσότερες από 200 Προστατευόμενες Περιοχές σε ολόκληρη τη χώρα.
Η περιβαλλοντική ενημέρωση των επισκεπτών που μετέχουν σε οικοτουριστικές ή παρεμφερείς δραστηριότητες είναι άμεση και βιωματική. Η ενημέρωση αυτή μπορεί με τα κατάλληλα εργαλεία να οδηγήσει στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση – συμπεριφορά και να εμπλέξει ανθρώπους με λιγότερες ευκαιρίες στη ζωή.
Στην Ελλάδα τα σημαντικότερα θετικά παραδείγματα περιβαλλοντικής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης προέρχονται από περιβαλλοντικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σε διάφορες περιοχές (π.χ. Ζάκυνθος, Δαδιά, Πρέσπα, Έδεσσα, Γιάλοβα, Νυμφαίο, Σποράδες). Οι ΜΚΟ έχουν αποκτήσει τα τελευταία 20 χρόνια τεχνογνωσία σε ζητήματα σχεδιασμού και υλοποίησης παρόμοιων προγραμμάτων. Η συμμετοχή τους σε διεθνή δίκτυα, διευκολύνει ακόμη περισσότερο την ανταλλαγή πληροφοριών και την ενσωμάτωση τεχνογνωσίας στο θέμα των Προστατευόμενων Περιοχών.
*Υπεύθυνη Γραφείου Β. Ελλάδος Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας,
τηλ. 2310-244245, email: pkourakli@ornithologiki.gr
Ο οικοτουρισμός όπως ορίστηκε και στο Συνεδρίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (WTO) στο Κεμπέκ 1999 ακολουθεί τις αρχές του βιώσιμου και αειφορικού τουρισμού και διαμορφώνεται, προγραμματίζεται και εξελίσσεται με σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον. Είναι επομένως μια δραστηριότητα που λειτουργεί παράλληλα με τη φύση και τοποθετεί τον άνθρωπο ως παρατηρητή και προστάτη. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα ανάπτυξης παρόμοιων δράσεων σε Ελλάδα και εξωτερικό. Από τους πιο έμπειρους στον τομέα αυτό είναι η Royal Society for the Protection of Birds (η αντίστοιχη Ορνιθολογική Εταιρεία του Ηνωμένου Βασιλείου) με περισσότερα από 1.000.000 μέλη, η οποία διαχειρίζεται περισσότερες από 200 Προστατευόμενες Περιοχές σε ολόκληρη τη χώρα.
Η περιβαλλοντική ενημέρωση των επισκεπτών που μετέχουν σε οικοτουριστικές ή παρεμφερείς δραστηριότητες είναι άμεση και βιωματική. Η ενημέρωση αυτή μπορεί με τα κατάλληλα εργαλεία να οδηγήσει στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση – συμπεριφορά και να εμπλέξει ανθρώπους με λιγότερες ευκαιρίες στη ζωή.
Στην Ελλάδα τα σημαντικότερα θετικά παραδείγματα περιβαλλοντικής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης προέρχονται από περιβαλλοντικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σε διάφορες περιοχές (π.χ. Ζάκυνθος, Δαδιά, Πρέσπα, Έδεσσα, Γιάλοβα, Νυμφαίο, Σποράδες). Οι ΜΚΟ έχουν αποκτήσει τα τελευταία 20 χρόνια τεχνογνωσία σε ζητήματα σχεδιασμού και υλοποίησης παρόμοιων προγραμμάτων. Η συμμετοχή τους σε διεθνή δίκτυα, διευκολύνει ακόμη περισσότερο την ανταλλαγή πληροφοριών και την ενσωμάτωση τεχνογνωσίας στο θέμα των Προστατευόμενων Περιοχών.
29 Ιαν 2009
Ποιος θα τους προστατέψει;
Άρθρο της Δέσποινας Βώκου* στην Ελευθεροτυπία της 1-2-2007
* Καθηγήτρια Τμήματος Βιολογίας ΑΠΘ, πρώην πρόεδρος Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα.
Οι Φορείς Διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών (Φ.Δ.) είναι νεοσύστατοι οργανισμοί, εποπτευόμενοι από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Ιδρύθηκαν, έπειτα από τεράστιες καθυστερήσεις και σοβαρές πιέσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με στόχο τη διαχείριση οικολογικά σημαντικών περιοχών της ελληνικής όσο και της ευρωπαϊκής επικράτειας.
Ομως, από τους 27 Φ.Δ. της χώρας, μόνον οι 8 ξέρουν τι διαχειρίζονται. Οι αναγκαίες κοινές υπουργικές αποφάσεις οριοθέτησης των περιοχών ευθύνης τους δεν υπογράφονται. «Υπάρχουν αντιδράσεις», αφήνει να εννοηθεί η ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ. Λες και όποτε νομοθετεί αυτό το υπουργείο έχει προηγουμένως εξασφαλίσει την απόλυτη συμφωνία απάντων των ενδιαφερομένων.
Μεγέθη αντί για έργα
Ανακοινώνει ξανά και ξανά το ΥΠΕΧΩΔΕ ότι «ενέκρινε τόσους Κανονισμούς Φορέων Διαχείρισης (δηλαδή, διατάξεις που θέτουν τους κανόνες λειτουργίας τους), ενώ μόνον οκτώ είχαν εγκριθεί μέχρι το Μάρτιο 2004 (δηλαδή, από την προηγούμενη κυβέρνηση)». Τι στόχο έχει η σύγκριση, αν όχι την παραπλάνηση; Προφανώς, όταν οι 25 από τους 27 Φ.Δ. συγκροτήθηκαν μόλις τον Ιούλιο 2003, μόνον οι κανονισμοί των δυο παλαιότερων (τέσσερις για καθένα) θα μπορούσαν να είχαν εγκριθεί. Και επί της ουσίας, η βραδεία έγκριση σχεδόν πανομοιότυπων κανονισμών δεν είναι έργο άξιο ανακοίνωσης.
Ακόμα περιμένουμε τις ουσιαστικές αποφάσεις, όπως αυτές που θα επιτρέψουν τη στελέχωση των Φ.Δ. Αντ' αυτών, το ΥΠΕΧΩΔΕ προωθεί προς θεσμοθέτηση νέες περιοχές. Οταν οι ιδρυμένοι Φ.Δ. αφέθηκαν στην τύχη τους, προς τι η ίδρυση νέων (κάπου στις εκλογικές περιφέρειες ενδιαφερόμενων πολιτικών ανδρών); Εκτός εάν το κίνητρο είναι τα ευρωπαϊκά χρήματα για προστασία μαζί με το ελληνικό δαιμόνιο ανεύρεσης ευκαιριών «καλύτερης» αξιοποίησης, με πρόσχημα την προστασία προς όφελος της εκλογικής πελατείας.
Υπουργικές παραβάσεις του νόμου
Σύμφωνα με το νόμο (2742/1999), ο πρόεδρος των Φ.Δ., «είναι πρόσωπο με επιστημονικές γνώσεις και εμπειρία σε θέματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος». Θα πρέπει να εξηγήσει το ΥΠΕΧΩΔΕ πώς οι ποικιλώνυμοι επιτηδευματίες που επέλεξε να διορίσει ως προέδρους έχουν επιστημονικές γνώσεις και εμπειρία σε θέματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Και το ίδιο να εξηγήσει (αυτό ισχύει και για την προηγούμενη ηγεσία) για τους τοπικούς άρχοντες, αιρετούς ή μη, που έχρισε προέδρους. Η υποχρέωση των τελευταίων να φροντίσουν το φυσικό περιβάλλον δεν ισοδυναμεί με επιστημονική γνώση γι' αυτό. Αν στο ΥΠΕΧΩΔΕ δεν αρέσει ο νόμος που έφτιαξε, ας τον αλλάξει. Αλλά δεν μπορεί το ίδιο να τον καταστρατηγεί.
Μη απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων
Τα πρώτα διοικητικά συμβούλια των Φ.Δ. κατάφεραν, πριν εκπνεύσει το 2003, να υποβάλουν προτάσεις χρηματοδότησης στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον», σύμφωνα με τις προτροπές της τότε ηγεσίας του ΥΠΕΧΩΔΕ. Για περισσότερο από ένα χρόνο μετά τις εκλογές που ακολούθησαν, κανείς δεν ασχολήθηκε με αυτές. Οταν πολύ αργότερα συνειδητοποίησαν στο ΥΠΕΧΩΔΕ ότι με την απραξία δεν απορροφώνται οι διαθέσιμοι ευρωπαϊκοί πόροι, κάτι άρχισε να κινείται. Επειδή όμως δεν μπορούν εν μιά νυκτί να ολοκληρώσουν διαδικασίες που θα έπρεπε προ πολλού ηγεσία και υπηρεσίες να είχαν εξασφαλίσει, ως Πόντιοι Πιλάτοι βρήκαν λύση: «Φταίνε οι Φ.Δ. για τη χαμηλή απορροφητικότητα», είπαν και ένιψαν τας χείρας τους.
Εμπιστοσύνη στους πολίτες πέρα και πάνω από τις πεποιθήσεις τους
Το ΥΠΕΧΩΔΕ συστηματικά εκώφευσε στις εκκλήσεις των Φ.Δ. για στήριξη. Να φταίει άραγε ότι έπρεπε πρώτα να αλλάξουν οι πρόεδροι «επί το αναπτυξιακότερο και κομματικότερο», το τελευταίο κατά τις επιταγές του κ. Παυλόπουλου, που κατήργησε όλους τους ασκούντες διοίκηση; Ακούμε τον πρωθυπουργό να λέει: «Να εμπιστεύεστε τους πολίτες πέρα και πάνω από τις πεποιθήσεις τους». Μάλλον δεν συμφωνούν πολλοί μαζί του και προφανώς ο υπουργός Εσωτερικών και η ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ.
Πολλοί από αυτούς που κλήθηκαν να συνδράμουν τους Φ.Δ. στα αρχικά τους στάδια ήταν καταξιωμένοι ειδικοί επιστήμονες. Δεν ήταν κομματικοί υπάλληλοι και ούτε είχαν ανάγκη από κομματικά δεκανίκια. Τους ζητήθηκε να συμβάλουν στη στήριξη ενός νέου θεσμού και το έκαναν χωρίς καμιά αμοιβή, πιστεύοντας ότι υπηρετούν τη χώρα κι έναν ανώτερο σκοπό. Φαίνεται όμως ότι κάτι τέτοια δεν τα καταλαβαίνει η παρούσα ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ. Και ανιστόρητη καθώς είναι, δεν διανοείται πως χωρίς συνέχεια, μόνο από τύχη σώζεται ένα σύστημα από κατάρρευση - εκτός κι αν θέλει να το οδηγήσει εκεί. Με καρατομημένη όλη την προηγούμενη διοίκηση, έκανε την πρώτη συνάντηση με τους Φ.Δ. λίγο πριν λήξει το 2006. Πόσα να προλάβουν να μάθουν οι νέοι πρόεδροι -όλοι στελέχη, μέλη ή οπαδοί του κυβερνώντος κόμματος- ώστε να συζητήσουν αποτελεσματικά;
Ρεμβάζοντας δεν γίνεται προστασία
Πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν για τη διαδικασία με την οποία στήθηκαν οι Φ.Δ. από τις ηγεσίες που προηγήθηκαν, για τις ανεπάρκεις και αδυναμίες του συστήματος. Αλλά, τι να ειπωθεί για την απραξία που ακολούθησε; Το «Δ.Ε.» (Δημόσια Εργα) του ΥΠΕΧΩΔΕ κινείται δραστήρια, αλλάζοντας τη μορφή της Ελλάδας. Το «ΠΕ» (Περιβάλλον), κυρίως αυτό που συνδέεται με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, ρεμβάζει. Οταν θα έχει για τα καλά αλλάξει η μορφή της χώρας, όταν το φυσικό της περιβάλλον, απελευθερωμένο και από το βραχνά του άρθρου 24, καταντήσει όπως αυτό των πόλεών της, όταν όλα τα ανέγγιχτα ορεινά παραδοθούν στη χιονοδρομική, τα πεδινά στην γκολφική κι όλα μαζί, παράκτια και εσωτερικά, στην οικοδομική ανάπτυξη, τότε ίσως κάποιοι ξυπνήσουν κι αναρωτηθούν τι έγινε. Εκτός κι αν έρθουν βροχηδόν οι καταγγελίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και κάτι περισωθεί. Γιατί έτσι χτίζεται χρόνια τώρα η περιβαλλοντική πολιτική της χώρας - με εξωτερικό μπαμπούλα και με εμβαλωματικές λύσεις.
Πριν είναι πολύ αργά, όσοι μπορούν να κάνουν τη διάκριση μεταξύ ανάπτυξης και υπανάπτυξης, με όρους του σήμερα, όχι του χθες, ας αντιδράσουν. Κι όσοι μπορούν να δουν λίγο πιο πέρα από τον ορίζοντα της εκλογικής τετραετίας, ας βρουν το πολιτικό θάρρος να δράσουν.
* Καθηγήτρια Τμήματος Βιολογίας ΑΠΘ, πρώην πρόεδρος Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα.
Οι Φορείς Διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών (Φ.Δ.) είναι νεοσύστατοι οργανισμοί, εποπτευόμενοι από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Ιδρύθηκαν, έπειτα από τεράστιες καθυστερήσεις και σοβαρές πιέσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με στόχο τη διαχείριση οικολογικά σημαντικών περιοχών της ελληνικής όσο και της ευρωπαϊκής επικράτειας.
Ομως, από τους 27 Φ.Δ. της χώρας, μόνον οι 8 ξέρουν τι διαχειρίζονται. Οι αναγκαίες κοινές υπουργικές αποφάσεις οριοθέτησης των περιοχών ευθύνης τους δεν υπογράφονται. «Υπάρχουν αντιδράσεις», αφήνει να εννοηθεί η ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ. Λες και όποτε νομοθετεί αυτό το υπουργείο έχει προηγουμένως εξασφαλίσει την απόλυτη συμφωνία απάντων των ενδιαφερομένων.
Μεγέθη αντί για έργα
Ανακοινώνει ξανά και ξανά το ΥΠΕΧΩΔΕ ότι «ενέκρινε τόσους Κανονισμούς Φορέων Διαχείρισης (δηλαδή, διατάξεις που θέτουν τους κανόνες λειτουργίας τους), ενώ μόνον οκτώ είχαν εγκριθεί μέχρι το Μάρτιο 2004 (δηλαδή, από την προηγούμενη κυβέρνηση)». Τι στόχο έχει η σύγκριση, αν όχι την παραπλάνηση; Προφανώς, όταν οι 25 από τους 27 Φ.Δ. συγκροτήθηκαν μόλις τον Ιούλιο 2003, μόνον οι κανονισμοί των δυο παλαιότερων (τέσσερις για καθένα) θα μπορούσαν να είχαν εγκριθεί. Και επί της ουσίας, η βραδεία έγκριση σχεδόν πανομοιότυπων κανονισμών δεν είναι έργο άξιο ανακοίνωσης.
Ακόμα περιμένουμε τις ουσιαστικές αποφάσεις, όπως αυτές που θα επιτρέψουν τη στελέχωση των Φ.Δ. Αντ' αυτών, το ΥΠΕΧΩΔΕ προωθεί προς θεσμοθέτηση νέες περιοχές. Οταν οι ιδρυμένοι Φ.Δ. αφέθηκαν στην τύχη τους, προς τι η ίδρυση νέων (κάπου στις εκλογικές περιφέρειες ενδιαφερόμενων πολιτικών ανδρών); Εκτός εάν το κίνητρο είναι τα ευρωπαϊκά χρήματα για προστασία μαζί με το ελληνικό δαιμόνιο ανεύρεσης ευκαιριών «καλύτερης» αξιοποίησης, με πρόσχημα την προστασία προς όφελος της εκλογικής πελατείας.
Υπουργικές παραβάσεις του νόμου
Σύμφωνα με το νόμο (2742/1999), ο πρόεδρος των Φ.Δ., «είναι πρόσωπο με επιστημονικές γνώσεις και εμπειρία σε θέματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος». Θα πρέπει να εξηγήσει το ΥΠΕΧΩΔΕ πώς οι ποικιλώνυμοι επιτηδευματίες που επέλεξε να διορίσει ως προέδρους έχουν επιστημονικές γνώσεις και εμπειρία σε θέματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Και το ίδιο να εξηγήσει (αυτό ισχύει και για την προηγούμενη ηγεσία) για τους τοπικούς άρχοντες, αιρετούς ή μη, που έχρισε προέδρους. Η υποχρέωση των τελευταίων να φροντίσουν το φυσικό περιβάλλον δεν ισοδυναμεί με επιστημονική γνώση γι' αυτό. Αν στο ΥΠΕΧΩΔΕ δεν αρέσει ο νόμος που έφτιαξε, ας τον αλλάξει. Αλλά δεν μπορεί το ίδιο να τον καταστρατηγεί.
Μη απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων
Τα πρώτα διοικητικά συμβούλια των Φ.Δ. κατάφεραν, πριν εκπνεύσει το 2003, να υποβάλουν προτάσεις χρηματοδότησης στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον», σύμφωνα με τις προτροπές της τότε ηγεσίας του ΥΠΕΧΩΔΕ. Για περισσότερο από ένα χρόνο μετά τις εκλογές που ακολούθησαν, κανείς δεν ασχολήθηκε με αυτές. Οταν πολύ αργότερα συνειδητοποίησαν στο ΥΠΕΧΩΔΕ ότι με την απραξία δεν απορροφώνται οι διαθέσιμοι ευρωπαϊκοί πόροι, κάτι άρχισε να κινείται. Επειδή όμως δεν μπορούν εν μιά νυκτί να ολοκληρώσουν διαδικασίες που θα έπρεπε προ πολλού ηγεσία και υπηρεσίες να είχαν εξασφαλίσει, ως Πόντιοι Πιλάτοι βρήκαν λύση: «Φταίνε οι Φ.Δ. για τη χαμηλή απορροφητικότητα», είπαν και ένιψαν τας χείρας τους.
Εμπιστοσύνη στους πολίτες πέρα και πάνω από τις πεποιθήσεις τους
Το ΥΠΕΧΩΔΕ συστηματικά εκώφευσε στις εκκλήσεις των Φ.Δ. για στήριξη. Να φταίει άραγε ότι έπρεπε πρώτα να αλλάξουν οι πρόεδροι «επί το αναπτυξιακότερο και κομματικότερο», το τελευταίο κατά τις επιταγές του κ. Παυλόπουλου, που κατήργησε όλους τους ασκούντες διοίκηση; Ακούμε τον πρωθυπουργό να λέει: «Να εμπιστεύεστε τους πολίτες πέρα και πάνω από τις πεποιθήσεις τους». Μάλλον δεν συμφωνούν πολλοί μαζί του και προφανώς ο υπουργός Εσωτερικών και η ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ.
Πολλοί από αυτούς που κλήθηκαν να συνδράμουν τους Φ.Δ. στα αρχικά τους στάδια ήταν καταξιωμένοι ειδικοί επιστήμονες. Δεν ήταν κομματικοί υπάλληλοι και ούτε είχαν ανάγκη από κομματικά δεκανίκια. Τους ζητήθηκε να συμβάλουν στη στήριξη ενός νέου θεσμού και το έκαναν χωρίς καμιά αμοιβή, πιστεύοντας ότι υπηρετούν τη χώρα κι έναν ανώτερο σκοπό. Φαίνεται όμως ότι κάτι τέτοια δεν τα καταλαβαίνει η παρούσα ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ. Και ανιστόρητη καθώς είναι, δεν διανοείται πως χωρίς συνέχεια, μόνο από τύχη σώζεται ένα σύστημα από κατάρρευση - εκτός κι αν θέλει να το οδηγήσει εκεί. Με καρατομημένη όλη την προηγούμενη διοίκηση, έκανε την πρώτη συνάντηση με τους Φ.Δ. λίγο πριν λήξει το 2006. Πόσα να προλάβουν να μάθουν οι νέοι πρόεδροι -όλοι στελέχη, μέλη ή οπαδοί του κυβερνώντος κόμματος- ώστε να συζητήσουν αποτελεσματικά;
Ρεμβάζοντας δεν γίνεται προστασία
Πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν για τη διαδικασία με την οποία στήθηκαν οι Φ.Δ. από τις ηγεσίες που προηγήθηκαν, για τις ανεπάρκεις και αδυναμίες του συστήματος. Αλλά, τι να ειπωθεί για την απραξία που ακολούθησε; Το «Δ.Ε.» (Δημόσια Εργα) του ΥΠΕΧΩΔΕ κινείται δραστήρια, αλλάζοντας τη μορφή της Ελλάδας. Το «ΠΕ» (Περιβάλλον), κυρίως αυτό που συνδέεται με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, ρεμβάζει. Οταν θα έχει για τα καλά αλλάξει η μορφή της χώρας, όταν το φυσικό της περιβάλλον, απελευθερωμένο και από το βραχνά του άρθρου 24, καταντήσει όπως αυτό των πόλεών της, όταν όλα τα ανέγγιχτα ορεινά παραδοθούν στη χιονοδρομική, τα πεδινά στην γκολφική κι όλα μαζί, παράκτια και εσωτερικά, στην οικοδομική ανάπτυξη, τότε ίσως κάποιοι ξυπνήσουν κι αναρωτηθούν τι έγινε. Εκτός κι αν έρθουν βροχηδόν οι καταγγελίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και κάτι περισωθεί. Γιατί έτσι χτίζεται χρόνια τώρα η περιβαλλοντική πολιτική της χώρας - με εξωτερικό μπαμπούλα και με εμβαλωματικές λύσεις.
Πριν είναι πολύ αργά, όσοι μπορούν να κάνουν τη διάκριση μεταξύ ανάπτυξης και υπανάπτυξης, με όρους του σήμερα, όχι του χθες, ας αντιδράσουν. Κι όσοι μπορούν να δουν λίγο πιο πέρα από τον ορίζοντα της εκλογικής τετραετίας, ας βρουν το πολιτικό θάρρος να δράσουν.
Υλοποίηση των Προγραμμάτων LIFE Φύση στην Ελλάδα: μία αρχική αποτίμηση
Σχεδιάγραμμα εισήγησης της Τζώρτζια Βαλαώρα και του Τάσου Δημαλέξη στην ημερίδα της 7-2-09
Ειδικός στόχος του LIFE Φύση
Πρέπει να σχετίζεται με:
• προτεινόμενο Τόπο Κοινοτικής Σημασίας (πΤΚΣ): τοποθεσία που έχει προταθεί από ένα Κράτος-Μέλος στο πλαίσιο του Άρθρου 4 της Οδηγίας για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ)
• Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ): τοποθεσία που έχει ταξινομηθεί σύμφωνα με το Άρθρο 4 της Οδηγίας για τα Πουλιά (79/409/ΕΟΚ)
• ένα είδος που υπάρχει στα Παραρτήματα ΙΙ ή IV της Οδηγίας για τους Οικοτόπους ή στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας για τα Πουλιά
Καθεστώς των ΖΕΠ (SPA) και των ΤΚΣ (SCI) στην Ελλάδα
Ζώνες Ειδικής Προστασίας ΖΕΠ για τα πουλιά:
Αριθμός περιοχών: 151 (+12) στην Ελλάδα, 4.317 στην ΕΕ
Συνολική έκταση 1.274.343 εκτάρια
Συνολική χερσαία έκταση: 10,1% (μ.ο. στην ΕΕ: 8,9%)
Θαλάσσιες τοποθεσίες: 4 από 455 στην ΕΕ (13-70 ΥΠΕΧΩΔΕ)
Θαλάσσια έκταση: 96.004 εκτάρια
Καθεστώς των ΖΕΠ και των ΤΚΣ στην Ελλάδα
Τόποι Κοινοτικής Σημασίας – ΤΚΣ
Σύνολο για την Ελλάδα: 239, ΕΕ: 20.552
Χερσαία έκταση: 16,4% (μ.ο. ΕΕ 12,1%)
(2.145.873 εκτάρια – ΥΠΕΧΩΔΕ)
Θαλάσσιες τοποθεσίες: 102 (σύνολο ΕΕ =1.250) – 120 ΥΠΕΧΩΔΕ. Θαλάσσια έκταση: 621.241 εκτάρια
(σύνολο ΤΚΣ : 2.767.114 ha από GIS, 2.984.123 ha από την απόφαση EE του 19/07/2006)
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΑΣΗ ΖΕΠ και ΤΚΣ
ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΚΑΛΥΨΗ:
Δίκτυο Natura 2000 στην Ελλάδα:
2.525.656 εκτάρια γης
(19,1% του συνόλου της χερσαίας έκτασης της Ελλάδας)
624.646 εκτάρια θάλασσας
(5,5% περιπου της θάλασσας)
(σύνολο 3.150.302 ha)
Πηγή: Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Νοέμβριος, 2006
Γεωγραφική εμβέλεια προγραμμάτων
• Στην περιοχή των Κρατών-Μελών της ΕΕ
• Στις υπό ένταξη υποψήφιες χώρες, εάν υπάρχει συμφωνία συμμετοχής στο LIFE
• Αλλού, σε εξαιρετικές περιπτώσεις
- εάν είναι λιγότερο από το 10% του προϋπολογισμού του προγράμματος
και λιγότερο από €100.000
Προγράμματα LIFE Φύση
• Έχουν συν-χρηματοδοτηθεί 908 προγράμματα LIFE Φύση από το 1992
• Έχουν διατεθεί 689 εκατομμύρια ευρώ στην αποκατάσταση και προστασία της φύσης στην Ευρώπη
• Διάρκεια προγραμμάτων γενικά 3-5 χρόνια
• Προϋπολογισμός κάθε προγράμματος: από 500.000 έως 15 εκατομμύρια ευρώ
Ελληνικά προγράμματα Life - Φύση
1992 - 2006
• Έχουν επιβραβευθεί με χρηματοδότηση 46 προγράμματα
• Συνολική επένδυση 64 εκατομμύρια ευρώ (9,3% του συνόλου) αλλά οι πραγματικές δαπάνες είναι χαμηλότερες
• Συνεισφορά της ΕΚ - 45 εκατομμύρια ευρώ
Μέσος όρος 72 % συν-χρηματοδότηση από την ΕΚ
Τόποι δικτύου Natura 2000 όπου υλοποιήθηκαν προγράμματα LIFE - Φύση
μεταξύ 1985 & 2001:
21 τοποθεσίες ΖΕΠ έχουν καλυφθεί μία φορά
10 τοποθεσίες ΖΕΠ έχουν καλυφθεί αρκετές φορές
ΣΥΝΟΛΟ: 31 ΖΕΠ
ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ Αριθμός τότε στο δίκτυο: 110 (18-03-02)
Ποσοστό των ΖΕΠ που καλύφθηκαν από το LIFE: 28,18%
Μέσος όρος για την ΕΕ-15 : 13,03%
Τόποι Natura 2000 (ΤΚΣ) όπου υλοποιήθηκαν προγράμματα LIFE Φύση
μεταξύ 1985 & 2001:
51 ΤΚΣ έχουν καλυφθεί μία φορά
19 ΤΚΣ έχουν καλυφθεί αρκετές φορές
ΣΥΝΟΛΟ ΤΚΣ που έχουν καλυφθεί: 70
Συνολικός αριθμός στο δίκτυο: 239 (19-06-06)
Ποσοστό των ΤΚΣ που έχουν καλυφθεί από το LIFE: 29,66%
Ο μέσος όρος στην ΕΕ - 15 είναι 9,39%
Συνολικός αριθμός περιοχών του NATURA 2000 με LIFE: 101
ΣΥΝΟΛΟ ΤΟΠΩΝ NATURA 2000 στην ΕΕ -15: 1.776
Διασπορά των ειδών και των τύπων οικοτόπων στην Οδηγία για τους Οικοτόπους ανά βιογεωγραφική περιοχή
Στην Ελλάδα 123 Είδη
83 τύποι Οικοτόπων
14 Είδη Πτηνών του Παραρτήματος που αναπαράγονται στην Ελλάδα και που είχαν χαρακτηριστεί ως προτεραιότητα για χρηματοδότηση:
• Θαλασσοκόρακας (2 πρόγραμματα)
• Λαγγόνα (3 προγράμματα)
• Αργυροπελεκάνος (4 προγράμματα)
• Κοκκινόχηνα (1 πρόγραμμα)
• Βαλτόπαπια (4 προγράμματα)
• Γυπαετός (3 προγράμματα)
• Μαυρόγυπας (1 πρόγραμμα)
• Κραυγαετός (3 προγράμματα)
• Βασιλαετός (3 προγράμματα)
• Σπιζαετός
• Κιρκινέζι
• Μαυροπετρίτης (2 προγράμματα)
• Χρυσογέρακο
• Αιγαιόγλαρος (2 πρόγραμματα)
Κατανομή Δικαιούχων ανά Κατηγορία
33,5 %των χρηματοδοτήσεων (21,6 εκατομμύρια ευρώ) δαπανήθηκαν σε τέσσερα είδη:
Σχέδια Διαχείρισης
Τα Σχέδια Διαχείρισης ήταν αποτέλεσμα των ακόλουθων προγραμμάτων LIFE:
• Πέντε περιοχές της Δυτικής Κρήτης (σχέδια δράσης) 95 -1143 ΟΑΔΥΚ
• Δέκα τοποθεσίες Κοινοτικής Σημασίας 95 -1140 EKBY
• Η παραλία επώασης της Caretta caretta στην Κρήτη 95 -1115 Αρχελών
• Έξι ΖΕΠ για τη Λεπτομύτα Numenius tenuirostris 95-1111 Υπουργείο Γεωργίας
• 3 ΕΠΜ για τη μεσογειακή φώκια (Ζάκυνθος, Κίμωλος, Κάρπαθος) 96-3225 MOM
Σχέδια Διαχείρισης
Τα Σχέδια Διαχείρισης ήταν αποτέλεσμα των ακόλουθων προγραμμάτων LIFE:
• 19 πΤΚΣ (Πίνδος και Ροδόπη) σε δύο προσχέδια Προεδρικών Διαταγμάτων για την καφέ αρκούδα 96-3222, Αρκτούρος
• Πέντε ΕΠΜ σε 5 ΖΕΠ για τον Αιγαιόγλαρο, Larus audouinii, Αστυπάλαια, Λειψοί, Αμοργός, Κύθηρα, & νησίδες Νοτίου Αιγαίου 96-3221, ΕΟΕ
• Δύο Εθνικά Σχέδια Δράσης για την λαγγόνα, Phalacrocorax pygmeus και για την νανόχηνα Anser erythropous 96-3217, WWF- ΕΟΕ
• Δύο ΕΠΜ (Πύλος και Ευρώτας) συμπεριλαμβανομένης μιας προτεινόμενης επέκτασης για ένα πΤΚΣ για την Πύλο 97-4247, ΕΟΕ
• Εφτά ΕΠΜ και Σχέδια ΚΥΑ για εφτά ΖΕΠ (Μπαρμπάς-Κλωκός, Μετέωρα, Μαυροβούνι, Άγρας, Τζένα, Χολωμόντας, Μενοίκιο) 97-4243, Υπουργείο Γεωργίας
• 4 νέες πΤΚΣ, Σχέδιο Δράσης για το είδος ψαριού γλυκού νερού Γκιζάνι, Ladigesocypris ghigii 98-5279, Εθνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών
• Τρία Σχέδια Διαχείρισης (Ζώρος, Ίδη, Δίκτη) και τρεις ΕΠΜ (Έλος, Άσφενδου, Αστερούσια) για το απειλούμενο είδος Γυπαετό, Gypaetus barbatus. 98-5276 Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης
• Σχέδιο ΚΥΑ που βασίζεται σε ένα παλαιότερο έργο LIFE ΦΥΣΗ ΕΠΜ για την ΝΑ Κρήτη, συμπεριλαμβανομένου του Δάσους του Βάι 98-5264, EKBY
• ΕΠΜ και Σχέδιο Διαχείρισης για την Caretta caretta στην Κυπαρισσία 98-5262 Αρχέλων
• Σχέδιο Διαχείρισης για τα ασβεστούχα έλη, 99-6499 Εθνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών – Τομέας Εσωτερικών Υδάτων
• Οδηγοί διαχείρισης για έξι τύπους οικοτόπων & για την καφέ αρκούδα (παρόχθια δάση, αλλουβιακά δάση, δάση μαύρης πεύκης), 99-6498, Αρκτούρος
• 4 τεχνικές εκθέσεις για το Δάσος Ρούβα, 99-6497, Δήμος Ρούβα, Κρήτη
• ΕΠΜ για το όρος Μαίναλο, 99-6481, Αναπτυξιακή Εταιρεία Αρκαδίας
• ΕΠΜ στην περιοχή της Λίμνης Ταυρωπού 99-6480 Αναπτυξιακή Εταιρεία Καρδίτσας
• Επικαιροποίηση της ΕΠΜ για τον Αμβρακικό Κόλπο, Διαχειριστική Μελέτη για τον Κορμοράνο (Phalocrocrax carbo) 99-6475 Αναπτυξιακή Εταιρεία Αμβρακικού, ETANAM
Ερώτημα: Έχουν χρησιμοποιηθεί οι περίπου 80 ΕΠΜ από προγράμματα LIFE ΦΥΣΗ ή τα Σχέδια Διαχείρισης για θεσμοθέτηση έννομης προστασίας;
• Μόλις 9 είναι οι περιοχές του δικτύου NATURA που έχουν σήμερα έννομη προστασία – Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις η Προεδρικά Διατάγματα και υπάρχουν 27 Φορείς Διαχείρισης.
• Οι περισσότερες ΕΠΜ των προγραμμάτων LIFE, βρίσκονται ακόμη στο ΥΠΕΧΩΔΕ, αναμένοντας πότε (και αν) θα ολοκληρωθούν οι διαδικασίες έγκρισης!!
Οι περιοχές του δικτύου NATURA που έχουν σήμερα έννομη προστασία – Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις η Προεδρικά Διατάγματα είναι:
1.Λίμνες Κορώνεια - Βόλβη,
2. Λίμνη Παμβώτιδα,
3. Εθνικό Πάρκο Πίνδου,
4. Εθνικό Πάρκο Σχοινιά,
5. Θαλάσσιο Πάρκο Σποράδων,
6. Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου,
7.Μεσολόγγι
8. Δαδιά,
9. Κως - Λίμνη Ψαλίδι
Ερώτημα: Έχουν χρησιμοποιηθεί τα Σχέδια Διαχείρισης των προγραμμάτων LIFE ΦΥΣΗ ή τα Σχέδια Δράσης από Φορείς Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών;
Απάντηση: Άγνωστο!
Έχουν θεσμοθετηθεί μόνο 27 Φορείς Διαχείρισης
Καλύπτοντας 58 ΤΚΣ και 32 ΖΕΠ
Από ένα σύνολο 239 ΤΚΣ και 151 ΖΕΠ
(24%ΤΚΣ και 21% ΖΕΠ) – 25% του ΝΑTURA
Η αποκατάσταση ενδιαιτημάτων ήταν ένα αποτέλεσμα των ακόλουθων ελληνικών προγραμμάτων
LIFE Φύση
11/46 = 24%
• Παραλία Σεκάνια 92-13800
• Λιμνοθάλασσα Γιάλοβας Πύλου 97-4247
• Φοινικόδασος Βάι 98-5264
• Αμβρακικός 99-6475
• Λίμνη Τριχωνίδα 99-6499
• Λιμνοθάλασσα Δράνας 00-7198
• Υγρότοπος Πρεσπών 02-8494
• Υγρότοπος Στροφιλιάς 02-8491
• Δέλτα Νέστου 02-8489
• Υγρότοπος Άγρα 03-00092
• Δάση Όρους Άθως 03-00093
Αποκατάσταση του ΦΟΙΝΙΚΟΔΑΣΟΥΣ ΤΟΥ ΒΑΪ
“Σε σχέση με τη συνολική δασική έκταση (προστατευμένο δάσος + υπόλοιπο δάσος), ο στόχος του έργου ήταν να προστατευθεί μια έκταση 38 εκταρίων.
Στο τέλος του έργου ο στόχος αυτός επιτεύχθηκε στο 83% (15,6 εκτάρια του υπάρχοντος δάσους + 2,7 εκτάρια γης που ανταλλάχθηκε + 13,4 εκτάρια που δωρεά από τη Μονή Τοπλού = 31,7 εκτάρια).
Το υπάρχον δάσος συνεπώς υπερδιπλασιάστηκε (από 15,6 εκτάρια στα 31,7 εκτάρια). Με τις επιπλέον ανταλλαγές γης η έκταση αυξάνει στα 32,2 εκτάρια και ο στόχος του έργου επιτυγχάνεται σχεδόν στο 85%.” (K. Ραυτοπούλου, εκ των υστέρων αποτίμηση, 03/06).
Είδη-Στόχοι Πανίδας για προγράμματα Παρακολούθησης & Ανάκαμψης πληθυσμών
συμπεριλαμβανομένου μόνο ενός είδους ψαριού γλυκού νερού:
Ladigesocypris ghigii ή Γιζάνι – 1 πρόγραμμα
• Caretta caretta - 7 προγράμματα
• Monachus monachus - 4
• Ursus arctus - 4 προγράμματα
• Gypaetus barbatus - 3
• Aythya nyroca - 3
• Phalacrocorax pygmeus - 3
• Neophron percnopterus - 1
• Canis lupus - 1
• Numenius tenuirostris - 1
• Pelecanus onocrotalus -1
• Anser erythropus -1
• Aegypius monachus - 1
• Larus audouinii - 2
• Falco eleonorae – 2
Είδη-Στόχοι Χλωρίδας για προγράμματα Παρακολούθησης & Ανάκαμψης πληθυσμών:
• Quercus frainetto & quercus ilex (1 πρόγραμμα - Άθως)
• Phoenix theophrastii (2 προγράμματα) – Φοινικόδασος - Βάι
• Ασβεστούχα έλη (1 πρόγραμμα - Τριχωνίδα)
• 7 απειλούμενα φυτά στην Κρήτη (1 πρόγραμμα - Cretaplant )
• Δασωμένες Αμμοθίνες Pinus pinea (1 πρόγραμμα - Στροφιλιά)
• Salix alba, Populus alba, Alnus gllutinosa, Fraxinus escelsior, Δάση Στοές, αλλουβιακά δάση (1 πρόγραμμα - Νέστος)
Ερώτημα: Εμπλουτίστηκε η επιστημονική γνώση από κάποια προγράμματα LIFE;
Απάντηση: Ναι, σχεδόν από όλα!
• Η παρακολούθηση αύξησε τη γνώση για τα είδη
• Η χαρτογράφηση και το GIS χρησιμοποιήθηκαν στην απεικόνιση των χρήσεων γης
• Ο διαχειριστικός σχεδιασμός & οι μελέτες επεξεργάστηκαν την υφιστάμενη γνώση και συγκέντρωσαν νέα δεδομένα
• Οι δράσεις πεδίου βελτίωσαν τη γνώση για το πώς μπορούν να ανακάμψουν τα φυσικά συστήματα
Παραδείγματα επιστημονικής έρευνας:
Κατανομή των φωλιών της λαγγόνας σε
διάφορους τύπους υγροτόπων, στις 10 περιοχές του προγράμματος LIFE 96-3217
Πρόγραμμα προστασίας μαυροπετρίτη: νέα εκτίμηση ελληνικού πληθυσμού μέσω της πρώτης πλήρους απογραφής
Πρόγραμμα προστασίας μαυροπετρίτη: νέα εκτίμηση παγκόσμιου πληθυσμού μέσω της πρώτης παγκόσμιας απογραφής
Πρόγραμμα προστασίας μαυροπετρίτη: παρακολούθηση αναπαραγωγής
Παραδείγματα επιστημονικής έρευνας :
Ετήσιος αριθμός φωλιών Caretta caretta στο Ρέθυμνο, την περίοδο 1990-2004. Η ευθεία γραμμή δείχνει την γραμμική τάση. (95-1115)
Παραδείγματα επιστημονικής έρευνας :
Συνολική έκταση που καταλαμβάνεται από τους Μαυρόγυπες με
ραδιοπομπό (Aegypius monachus) κατά τη διάρκεια του έτους (κατά την περίοδο αναπαραγωγής και εκτός αυτής)
Πρόγραμμα προστασίας υγροτόπου Άγρα
έρευνα στα υγρά λιβάδια
Πρόγραμμα προστασίας υγροτόπου Άγρα
συνεργασία τοπικών φορέων (δήμος Έδεσσας, Νομαρχία Πέλλας, ΔΕΗ) στη διαχείριση του υγροτόπου
Ενημέρωση - ευαισθητοποίηση
Τα προγράμματα LIFE ΦΥΣΗ βελτίωσαν την ενημέρωση του κοινού για τις προστατευόμενες περιοχές, τα είδη και τα ενδιαιτήματα.
Πολλαπλές δράσεις συμπεριέλαβαν φυλλάδια, Κέντρα Ενημέρωσης, φυσιολατρικά μονοπάτια, περιβαλλοντική εκπαίδευση, παρατήρηση πουλιών, γιορτές, διαγωνισμούς, παρουσιάσεις με διαφάνειες, DVD, και συναντήσεις που πληροφόρησαν τις τοπικές κοινωνίες, τους τοπικούς φορείς, τα μέσα και τον τύπο (websites and layman’s reports).
Ερώτημα: Υπάρχει συνέχιση της προσπάθειας μετά το τέλος ενός προγράμματος LIFE;
Απάντηση: Ναι στα περισσότερα έργα!
• Προγράμματα για την αρκούδα = 4
• Προγράμματα για τη χελώνα Caretta = 7
• Προγράμματα για τον γυπαετό = 3
• Προγράμματα για τη φώκια Monachus = 3
• Άγρα – από 7 προγράμματα ΖΕΠ
• Βάι – από πρόγραμμα ΤΚΣ του EKBY
• Cretaplant: από το LIFE Δυτικής Κρήτης
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ
Τα περισσότερα προγράμματα LIFE ΦΥΣΗ:
• Βελτίωσαν τον επαγγελματισμό των ΜΚΟ, ειδικά του Αρκτούρου, της ΕΟΕ, του WWF, του Αρχέλωνα,της MOM και της ΕΠΦ
• Βελτίωσαν τη δυνατότητα των τοπικών φορέων ώστε να μπορούν να διαχειρισθούν τις προστατευόμενες περιοχές και είδη
• Βελτίωσαν τη ικανότητα των ερευνητικών κέντρων όπως τα ΜΑΙΧ, ΕΛΚΕΘΕ, ΕΘΙΑΓΕ, ΜΦΙΚ, & EKBY ώστε να διεξάγουν εργασία πεδίου που να περιλαμβάνει την αποκατάσταση ενδιαιτημάτων
(επαναφύτευση, επαναπλημμυρισμός περιοχών, περίφραξη περιοχών, βόσκηση υγρολίβαδων, κ.α.)
LIFE +
2007-2013
4 νέα προγράμματα Φύση στήν Ελλάδα με θέματα:
• Μαύρης πεύκης στον Πάρνωνα
• Παράκτιες θίνες στην Κρήτη και νότιο Αιγαίο
• Βιότοπο αρκούδας στα Γρεβενά
• Θαλασσοπούλια και προτάσεις για Σημαντικές Περιοχές για τα πουλιά σε θαλάσσιο περιβάλλον
(Marine IBAs to become SPAs under NATURA 2000)
Θαλασσοκόρακος και Αιγαιόγλαρος
Κεδροδάσος στο Ελαφονήσι
Ποια είναι η Κληρονομιά που αφήνει το LIFE ΦΥΣΗ στην Ελλάδα;
• Αυξημένη γνώση για τα είδη και τα ενδιαιτήματα
• Εμπειρία στην υλοποίηση διαχειριστικών μέτρων στο πεδίο
• Συνεργασία στο σχεδιασμό και στη λήψη αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο μεταξύ των δημοσίων υπηρεσιών, των τοπικών κοινωνιών, των ιδιωτικών φορέων και των ΜΚΟ.
• Συμπράξεις φορέων – εκμάθηση του να εργάζεται κανείς με άλλους για έναν κοινό σκοπό
• Κάποια πρόοδος στην διαχείριση -διατήρηση ειδών και ενδιαιτημάτων – δύσκολο να αποτιμηθεί ο βαθμός της επιτυχίας
Ποια είναι τα συμπεράσματα από την υλοποίηση του LIFE ΦΥΣΗ στην Ελλάδα;
• Πρακτικά, χωρίς τα προγράμματα LIFE, ο τομέας της διατήρησης στην Ελλάδα θα ήταν σχεδόν ανύπαρκτος. Αν και πρόκειται απλώς για μία «κοινοτική πρωτοβουλία», το LIFE αποτέλεσε ουσιαστικά τη βασική πηγή χρηματοδότησης στοχευμένων προγραμμάτων διατήρησης της βιοποικιλότητας στη χώρα μας κατά τα τελευταία 15 χρόνια.
• Χωρίς τα προγράμματα LIFE είναι πιθανό ότι η κατάσταση διατήρησης κάποιων ειδών (π.χ. αρκούδα, φώκια, γυπαετός) θα είχε επιδεινωθεί ανεπανόρθωτα.
Ποια είναι τα συμπεράσματα από την υλοποίηση του LIFE ΦΥΣΗ στην Ελλάδα;
• Συνήθως οι δράσεις διαχείρισης και προστασίας γίνονταν ερήμην ή σχεδόν ερήμην των εντεταλμένων υπηρεσιών (ΥΠΕΧΩΔΕ), οι οποίες έλαμψαν δια της απουσίας τους.
4. Aν και οι ΜΚΟ, κάποια ερευνητικά ιδρύματα και σε μερικές περιπτώσεις η τοπική αυτοδιοίκηση επωφελήθηκαν από το LIFE για να αποκτήσουν εμπειρία και γνώση σε θέματα διατήρησης, η καθ’ ύλην αρμόδια υπηρεσία δεν κατάφερε να επωφεληθεί στο παραμικρό σε επίπεδο εμπειρίας και οργάνωσης.
Ποια είναι τα συμπεράσματα από την υλοποίηση του LIFE ΦΥΣΗ στην Ελλάδα;
• Τα προγράμματα LIFE αποτέλεσαν στις περισσότερες περιπτώσεις «οάσεις» οργανωμένων, στοχευμένων, ευέλικτων και οικονομικά αποτελεσματικών προγραμμάτων διατήρησης της φύσης.
Ποιο είναι το μέλλον;
Παρά την πολύ περιορισμένη ή και ανύπαρκτη συμμετοχή των αρμόδιων κρατικών υπηρεσιών σε σχέση με τη δημιουργία νομοθεσίας για τις προστατευόμενες περιοχές και την ανεπαρκή χρηματοδότηση των Φορέων Διαχείρισης, αποτελεί ευθύνη όλων των συμμετεχόντων και των δικαιούχων των ερευνητικών προγραμμάτων LIFE ΦΥΣΗ να συνεχίσουν τη δουλειά τους.
Θα πρέπει να αναζητηθούν πόροι και από άλλες πηγές χρηματοδότησης ώστε να διατηρηθεί και να αυξηθεί η βιοποικιλότητα στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του δικτύου NATURA.
Κυρίως θα πρέπει να υπάρξει η πολιτική βούληση για να αξιοποιηθεί η κληρονομιά που αφήνει το πρόγραμμα LIFE ΦΥΣΗ προς όφελος της ελληνικής Βιοποικιλότητας αλλά και των τοπικών κοινωνιών.
Ειδικός στόχος του LIFE Φύση
Πρέπει να σχετίζεται με:
• προτεινόμενο Τόπο Κοινοτικής Σημασίας (πΤΚΣ): τοποθεσία που έχει προταθεί από ένα Κράτος-Μέλος στο πλαίσιο του Άρθρου 4 της Οδηγίας για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ)
• Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ): τοποθεσία που έχει ταξινομηθεί σύμφωνα με το Άρθρο 4 της Οδηγίας για τα Πουλιά (79/409/ΕΟΚ)
• ένα είδος που υπάρχει στα Παραρτήματα ΙΙ ή IV της Οδηγίας για τους Οικοτόπους ή στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας για τα Πουλιά
Καθεστώς των ΖΕΠ (SPA) και των ΤΚΣ (SCI) στην Ελλάδα
Ζώνες Ειδικής Προστασίας ΖΕΠ για τα πουλιά:
Αριθμός περιοχών: 151 (+12) στην Ελλάδα, 4.317 στην ΕΕ
Συνολική έκταση 1.274.343 εκτάρια
Συνολική χερσαία έκταση: 10,1% (μ.ο. στην ΕΕ: 8,9%)
Θαλάσσιες τοποθεσίες: 4 από 455 στην ΕΕ (13-70 ΥΠΕΧΩΔΕ)
Θαλάσσια έκταση: 96.004 εκτάρια
Καθεστώς των ΖΕΠ και των ΤΚΣ στην Ελλάδα
Τόποι Κοινοτικής Σημασίας – ΤΚΣ
Σύνολο για την Ελλάδα: 239, ΕΕ: 20.552
Χερσαία έκταση: 16,4% (μ.ο. ΕΕ 12,1%)
(2.145.873 εκτάρια – ΥΠΕΧΩΔΕ)
Θαλάσσιες τοποθεσίες: 102 (σύνολο ΕΕ =1.250) – 120 ΥΠΕΧΩΔΕ. Θαλάσσια έκταση: 621.241 εκτάρια
(σύνολο ΤΚΣ : 2.767.114 ha από GIS, 2.984.123 ha από την απόφαση EE του 19/07/2006)
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΑΣΗ ΖΕΠ και ΤΚΣ
ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΚΑΛΥΨΗ:
Δίκτυο Natura 2000 στην Ελλάδα:
2.525.656 εκτάρια γης
(19,1% του συνόλου της χερσαίας έκτασης της Ελλάδας)
624.646 εκτάρια θάλασσας
(5,5% περιπου της θάλασσας)
(σύνολο 3.150.302 ha)
Πηγή: Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Νοέμβριος, 2006
Γεωγραφική εμβέλεια προγραμμάτων
• Στην περιοχή των Κρατών-Μελών της ΕΕ
• Στις υπό ένταξη υποψήφιες χώρες, εάν υπάρχει συμφωνία συμμετοχής στο LIFE
• Αλλού, σε εξαιρετικές περιπτώσεις
- εάν είναι λιγότερο από το 10% του προϋπολογισμού του προγράμματος
και λιγότερο από €100.000
Προγράμματα LIFE Φύση
• Έχουν συν-χρηματοδοτηθεί 908 προγράμματα LIFE Φύση από το 1992
• Έχουν διατεθεί 689 εκατομμύρια ευρώ στην αποκατάσταση και προστασία της φύσης στην Ευρώπη
• Διάρκεια προγραμμάτων γενικά 3-5 χρόνια
• Προϋπολογισμός κάθε προγράμματος: από 500.000 έως 15 εκατομμύρια ευρώ
Ελληνικά προγράμματα Life - Φύση
1992 - 2006
• Έχουν επιβραβευθεί με χρηματοδότηση 46 προγράμματα
• Συνολική επένδυση 64 εκατομμύρια ευρώ (9,3% του συνόλου) αλλά οι πραγματικές δαπάνες είναι χαμηλότερες
• Συνεισφορά της ΕΚ - 45 εκατομμύρια ευρώ
Μέσος όρος 72 % συν-χρηματοδότηση από την ΕΚ
Τόποι δικτύου Natura 2000 όπου υλοποιήθηκαν προγράμματα LIFE - Φύση
μεταξύ 1985 & 2001:
21 τοποθεσίες ΖΕΠ έχουν καλυφθεί μία φορά
10 τοποθεσίες ΖΕΠ έχουν καλυφθεί αρκετές φορές
ΣΥΝΟΛΟ: 31 ΖΕΠ
ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ Αριθμός τότε στο δίκτυο: 110 (18-03-02)
Ποσοστό των ΖΕΠ που καλύφθηκαν από το LIFE: 28,18%
Μέσος όρος για την ΕΕ-15 : 13,03%
Τόποι Natura 2000 (ΤΚΣ) όπου υλοποιήθηκαν προγράμματα LIFE Φύση
μεταξύ 1985 & 2001:
51 ΤΚΣ έχουν καλυφθεί μία φορά
19 ΤΚΣ έχουν καλυφθεί αρκετές φορές
ΣΥΝΟΛΟ ΤΚΣ που έχουν καλυφθεί: 70
Συνολικός αριθμός στο δίκτυο: 239 (19-06-06)
Ποσοστό των ΤΚΣ που έχουν καλυφθεί από το LIFE: 29,66%
Ο μέσος όρος στην ΕΕ - 15 είναι 9,39%
Συνολικός αριθμός περιοχών του NATURA 2000 με LIFE: 101
ΣΥΝΟΛΟ ΤΟΠΩΝ NATURA 2000 στην ΕΕ -15: 1.776
Διασπορά των ειδών και των τύπων οικοτόπων στην Οδηγία για τους Οικοτόπους ανά βιογεωγραφική περιοχή
Στην Ελλάδα 123 Είδη
83 τύποι Οικοτόπων
14 Είδη Πτηνών του Παραρτήματος που αναπαράγονται στην Ελλάδα και που είχαν χαρακτηριστεί ως προτεραιότητα για χρηματοδότηση:
• Θαλασσοκόρακας (2 πρόγραμματα)
• Λαγγόνα (3 προγράμματα)
• Αργυροπελεκάνος (4 προγράμματα)
• Κοκκινόχηνα (1 πρόγραμμα)
• Βαλτόπαπια (4 προγράμματα)
• Γυπαετός (3 προγράμματα)
• Μαυρόγυπας (1 πρόγραμμα)
• Κραυγαετός (3 προγράμματα)
• Βασιλαετός (3 προγράμματα)
• Σπιζαετός
• Κιρκινέζι
• Μαυροπετρίτης (2 προγράμματα)
• Χρυσογέρακο
• Αιγαιόγλαρος (2 πρόγραμματα)
Κατανομή Δικαιούχων ανά Κατηγορία
33,5 %των χρηματοδοτήσεων (21,6 εκατομμύρια ευρώ) δαπανήθηκαν σε τέσσερα είδη:
Σχέδια Διαχείρισης
Τα Σχέδια Διαχείρισης ήταν αποτέλεσμα των ακόλουθων προγραμμάτων LIFE:
• Πέντε περιοχές της Δυτικής Κρήτης (σχέδια δράσης) 95 -1143 ΟΑΔΥΚ
• Δέκα τοποθεσίες Κοινοτικής Σημασίας 95 -1140 EKBY
• Η παραλία επώασης της Caretta caretta στην Κρήτη 95 -1115 Αρχελών
• Έξι ΖΕΠ για τη Λεπτομύτα Numenius tenuirostris 95-1111 Υπουργείο Γεωργίας
• 3 ΕΠΜ για τη μεσογειακή φώκια (Ζάκυνθος, Κίμωλος, Κάρπαθος) 96-3225 MOM
Σχέδια Διαχείρισης
Τα Σχέδια Διαχείρισης ήταν αποτέλεσμα των ακόλουθων προγραμμάτων LIFE:
• 19 πΤΚΣ (Πίνδος και Ροδόπη) σε δύο προσχέδια Προεδρικών Διαταγμάτων για την καφέ αρκούδα 96-3222, Αρκτούρος
• Πέντε ΕΠΜ σε 5 ΖΕΠ για τον Αιγαιόγλαρο, Larus audouinii, Αστυπάλαια, Λειψοί, Αμοργός, Κύθηρα, & νησίδες Νοτίου Αιγαίου 96-3221, ΕΟΕ
• Δύο Εθνικά Σχέδια Δράσης για την λαγγόνα, Phalacrocorax pygmeus και για την νανόχηνα Anser erythropous 96-3217, WWF- ΕΟΕ
• Δύο ΕΠΜ (Πύλος και Ευρώτας) συμπεριλαμβανομένης μιας προτεινόμενης επέκτασης για ένα πΤΚΣ για την Πύλο 97-4247, ΕΟΕ
• Εφτά ΕΠΜ και Σχέδια ΚΥΑ για εφτά ΖΕΠ (Μπαρμπάς-Κλωκός, Μετέωρα, Μαυροβούνι, Άγρας, Τζένα, Χολωμόντας, Μενοίκιο) 97-4243, Υπουργείο Γεωργίας
• 4 νέες πΤΚΣ, Σχέδιο Δράσης για το είδος ψαριού γλυκού νερού Γκιζάνι, Ladigesocypris ghigii 98-5279, Εθνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών
• Τρία Σχέδια Διαχείρισης (Ζώρος, Ίδη, Δίκτη) και τρεις ΕΠΜ (Έλος, Άσφενδου, Αστερούσια) για το απειλούμενο είδος Γυπαετό, Gypaetus barbatus. 98-5276 Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης
• Σχέδιο ΚΥΑ που βασίζεται σε ένα παλαιότερο έργο LIFE ΦΥΣΗ ΕΠΜ για την ΝΑ Κρήτη, συμπεριλαμβανομένου του Δάσους του Βάι 98-5264, EKBY
• ΕΠΜ και Σχέδιο Διαχείρισης για την Caretta caretta στην Κυπαρισσία 98-5262 Αρχέλων
• Σχέδιο Διαχείρισης για τα ασβεστούχα έλη, 99-6499 Εθνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών – Τομέας Εσωτερικών Υδάτων
• Οδηγοί διαχείρισης για έξι τύπους οικοτόπων & για την καφέ αρκούδα (παρόχθια δάση, αλλουβιακά δάση, δάση μαύρης πεύκης), 99-6498, Αρκτούρος
• 4 τεχνικές εκθέσεις για το Δάσος Ρούβα, 99-6497, Δήμος Ρούβα, Κρήτη
• ΕΠΜ για το όρος Μαίναλο, 99-6481, Αναπτυξιακή Εταιρεία Αρκαδίας
• ΕΠΜ στην περιοχή της Λίμνης Ταυρωπού 99-6480 Αναπτυξιακή Εταιρεία Καρδίτσας
• Επικαιροποίηση της ΕΠΜ για τον Αμβρακικό Κόλπο, Διαχειριστική Μελέτη για τον Κορμοράνο (Phalocrocrax carbo) 99-6475 Αναπτυξιακή Εταιρεία Αμβρακικού, ETANAM
Ερώτημα: Έχουν χρησιμοποιηθεί οι περίπου 80 ΕΠΜ από προγράμματα LIFE ΦΥΣΗ ή τα Σχέδια Διαχείρισης για θεσμοθέτηση έννομης προστασίας;
• Μόλις 9 είναι οι περιοχές του δικτύου NATURA που έχουν σήμερα έννομη προστασία – Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις η Προεδρικά Διατάγματα και υπάρχουν 27 Φορείς Διαχείρισης.
• Οι περισσότερες ΕΠΜ των προγραμμάτων LIFE, βρίσκονται ακόμη στο ΥΠΕΧΩΔΕ, αναμένοντας πότε (και αν) θα ολοκληρωθούν οι διαδικασίες έγκρισης!!
Οι περιοχές του δικτύου NATURA που έχουν σήμερα έννομη προστασία – Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις η Προεδρικά Διατάγματα είναι:
1.Λίμνες Κορώνεια - Βόλβη,
2. Λίμνη Παμβώτιδα,
3. Εθνικό Πάρκο Πίνδου,
4. Εθνικό Πάρκο Σχοινιά,
5. Θαλάσσιο Πάρκο Σποράδων,
6. Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου,
7.Μεσολόγγι
8. Δαδιά,
9. Κως - Λίμνη Ψαλίδι
Ερώτημα: Έχουν χρησιμοποιηθεί τα Σχέδια Διαχείρισης των προγραμμάτων LIFE ΦΥΣΗ ή τα Σχέδια Δράσης από Φορείς Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών;
Απάντηση: Άγνωστο!
Έχουν θεσμοθετηθεί μόνο 27 Φορείς Διαχείρισης
Καλύπτοντας 58 ΤΚΣ και 32 ΖΕΠ
Από ένα σύνολο 239 ΤΚΣ και 151 ΖΕΠ
(24%ΤΚΣ και 21% ΖΕΠ) – 25% του ΝΑTURA
Η αποκατάσταση ενδιαιτημάτων ήταν ένα αποτέλεσμα των ακόλουθων ελληνικών προγραμμάτων
LIFE Φύση
11/46 = 24%
• Παραλία Σεκάνια 92-13800
• Λιμνοθάλασσα Γιάλοβας Πύλου 97-4247
• Φοινικόδασος Βάι 98-5264
• Αμβρακικός 99-6475
• Λίμνη Τριχωνίδα 99-6499
• Λιμνοθάλασσα Δράνας 00-7198
• Υγρότοπος Πρεσπών 02-8494
• Υγρότοπος Στροφιλιάς 02-8491
• Δέλτα Νέστου 02-8489
• Υγρότοπος Άγρα 03-00092
• Δάση Όρους Άθως 03-00093
Αποκατάσταση του ΦΟΙΝΙΚΟΔΑΣΟΥΣ ΤΟΥ ΒΑΪ
“Σε σχέση με τη συνολική δασική έκταση (προστατευμένο δάσος + υπόλοιπο δάσος), ο στόχος του έργου ήταν να προστατευθεί μια έκταση 38 εκταρίων.
Στο τέλος του έργου ο στόχος αυτός επιτεύχθηκε στο 83% (15,6 εκτάρια του υπάρχοντος δάσους + 2,7 εκτάρια γης που ανταλλάχθηκε + 13,4 εκτάρια που δωρεά από τη Μονή Τοπλού = 31,7 εκτάρια).
Το υπάρχον δάσος συνεπώς υπερδιπλασιάστηκε (από 15,6 εκτάρια στα 31,7 εκτάρια). Με τις επιπλέον ανταλλαγές γης η έκταση αυξάνει στα 32,2 εκτάρια και ο στόχος του έργου επιτυγχάνεται σχεδόν στο 85%.” (K. Ραυτοπούλου, εκ των υστέρων αποτίμηση, 03/06).
Είδη-Στόχοι Πανίδας για προγράμματα Παρακολούθησης & Ανάκαμψης πληθυσμών
συμπεριλαμβανομένου μόνο ενός είδους ψαριού γλυκού νερού:
Ladigesocypris ghigii ή Γιζάνι – 1 πρόγραμμα
• Caretta caretta - 7 προγράμματα
• Monachus monachus - 4
• Ursus arctus - 4 προγράμματα
• Gypaetus barbatus - 3
• Aythya nyroca - 3
• Phalacrocorax pygmeus - 3
• Neophron percnopterus - 1
• Canis lupus - 1
• Numenius tenuirostris - 1
• Pelecanus onocrotalus -1
• Anser erythropus -1
• Aegypius monachus - 1
• Larus audouinii - 2
• Falco eleonorae – 2
Είδη-Στόχοι Χλωρίδας για προγράμματα Παρακολούθησης & Ανάκαμψης πληθυσμών:
• Quercus frainetto & quercus ilex (1 πρόγραμμα - Άθως)
• Phoenix theophrastii (2 προγράμματα) – Φοινικόδασος - Βάι
• Ασβεστούχα έλη (1 πρόγραμμα - Τριχωνίδα)
• 7 απειλούμενα φυτά στην Κρήτη (1 πρόγραμμα - Cretaplant )
• Δασωμένες Αμμοθίνες Pinus pinea (1 πρόγραμμα - Στροφιλιά)
• Salix alba, Populus alba, Alnus gllutinosa, Fraxinus escelsior, Δάση Στοές, αλλουβιακά δάση (1 πρόγραμμα - Νέστος)
Ερώτημα: Εμπλουτίστηκε η επιστημονική γνώση από κάποια προγράμματα LIFE;
Απάντηση: Ναι, σχεδόν από όλα!
• Η παρακολούθηση αύξησε τη γνώση για τα είδη
• Η χαρτογράφηση και το GIS χρησιμοποιήθηκαν στην απεικόνιση των χρήσεων γης
• Ο διαχειριστικός σχεδιασμός & οι μελέτες επεξεργάστηκαν την υφιστάμενη γνώση και συγκέντρωσαν νέα δεδομένα
• Οι δράσεις πεδίου βελτίωσαν τη γνώση για το πώς μπορούν να ανακάμψουν τα φυσικά συστήματα
Παραδείγματα επιστημονικής έρευνας:
Κατανομή των φωλιών της λαγγόνας σε
διάφορους τύπους υγροτόπων, στις 10 περιοχές του προγράμματος LIFE 96-3217
Πρόγραμμα προστασίας μαυροπετρίτη: νέα εκτίμηση ελληνικού πληθυσμού μέσω της πρώτης πλήρους απογραφής
Πρόγραμμα προστασίας μαυροπετρίτη: νέα εκτίμηση παγκόσμιου πληθυσμού μέσω της πρώτης παγκόσμιας απογραφής
Πρόγραμμα προστασίας μαυροπετρίτη: παρακολούθηση αναπαραγωγής
Παραδείγματα επιστημονικής έρευνας :
Ετήσιος αριθμός φωλιών Caretta caretta στο Ρέθυμνο, την περίοδο 1990-2004. Η ευθεία γραμμή δείχνει την γραμμική τάση. (95-1115)
Παραδείγματα επιστημονικής έρευνας :
Συνολική έκταση που καταλαμβάνεται από τους Μαυρόγυπες με
ραδιοπομπό (Aegypius monachus) κατά τη διάρκεια του έτους (κατά την περίοδο αναπαραγωγής και εκτός αυτής)
Πρόγραμμα προστασίας υγροτόπου Άγρα
έρευνα στα υγρά λιβάδια
Πρόγραμμα προστασίας υγροτόπου Άγρα
συνεργασία τοπικών φορέων (δήμος Έδεσσας, Νομαρχία Πέλλας, ΔΕΗ) στη διαχείριση του υγροτόπου
Ενημέρωση - ευαισθητοποίηση
Τα προγράμματα LIFE ΦΥΣΗ βελτίωσαν την ενημέρωση του κοινού για τις προστατευόμενες περιοχές, τα είδη και τα ενδιαιτήματα.
Πολλαπλές δράσεις συμπεριέλαβαν φυλλάδια, Κέντρα Ενημέρωσης, φυσιολατρικά μονοπάτια, περιβαλλοντική εκπαίδευση, παρατήρηση πουλιών, γιορτές, διαγωνισμούς, παρουσιάσεις με διαφάνειες, DVD, και συναντήσεις που πληροφόρησαν τις τοπικές κοινωνίες, τους τοπικούς φορείς, τα μέσα και τον τύπο (websites and layman’s reports).
Ερώτημα: Υπάρχει συνέχιση της προσπάθειας μετά το τέλος ενός προγράμματος LIFE;
Απάντηση: Ναι στα περισσότερα έργα!
• Προγράμματα για την αρκούδα = 4
• Προγράμματα για τη χελώνα Caretta = 7
• Προγράμματα για τον γυπαετό = 3
• Προγράμματα για τη φώκια Monachus = 3
• Άγρα – από 7 προγράμματα ΖΕΠ
• Βάι – από πρόγραμμα ΤΚΣ του EKBY
• Cretaplant: από το LIFE Δυτικής Κρήτης
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ
Τα περισσότερα προγράμματα LIFE ΦΥΣΗ:
• Βελτίωσαν τον επαγγελματισμό των ΜΚΟ, ειδικά του Αρκτούρου, της ΕΟΕ, του WWF, του Αρχέλωνα,της MOM και της ΕΠΦ
• Βελτίωσαν τη δυνατότητα των τοπικών φορέων ώστε να μπορούν να διαχειρισθούν τις προστατευόμενες περιοχές και είδη
• Βελτίωσαν τη ικανότητα των ερευνητικών κέντρων όπως τα ΜΑΙΧ, ΕΛΚΕΘΕ, ΕΘΙΑΓΕ, ΜΦΙΚ, & EKBY ώστε να διεξάγουν εργασία πεδίου που να περιλαμβάνει την αποκατάσταση ενδιαιτημάτων
(επαναφύτευση, επαναπλημμυρισμός περιοχών, περίφραξη περιοχών, βόσκηση υγρολίβαδων, κ.α.)
LIFE +
2007-2013
4 νέα προγράμματα Φύση στήν Ελλάδα με θέματα:
• Μαύρης πεύκης στον Πάρνωνα
• Παράκτιες θίνες στην Κρήτη και νότιο Αιγαίο
• Βιότοπο αρκούδας στα Γρεβενά
• Θαλασσοπούλια και προτάσεις για Σημαντικές Περιοχές για τα πουλιά σε θαλάσσιο περιβάλλον
(Marine IBAs to become SPAs under NATURA 2000)
Θαλασσοκόρακος και Αιγαιόγλαρος
Κεδροδάσος στο Ελαφονήσι
Ποια είναι η Κληρονομιά που αφήνει το LIFE ΦΥΣΗ στην Ελλάδα;
• Αυξημένη γνώση για τα είδη και τα ενδιαιτήματα
• Εμπειρία στην υλοποίηση διαχειριστικών μέτρων στο πεδίο
• Συνεργασία στο σχεδιασμό και στη λήψη αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο μεταξύ των δημοσίων υπηρεσιών, των τοπικών κοινωνιών, των ιδιωτικών φορέων και των ΜΚΟ.
• Συμπράξεις φορέων – εκμάθηση του να εργάζεται κανείς με άλλους για έναν κοινό σκοπό
• Κάποια πρόοδος στην διαχείριση -διατήρηση ειδών και ενδιαιτημάτων – δύσκολο να αποτιμηθεί ο βαθμός της επιτυχίας
Ποια είναι τα συμπεράσματα από την υλοποίηση του LIFE ΦΥΣΗ στην Ελλάδα;
• Πρακτικά, χωρίς τα προγράμματα LIFE, ο τομέας της διατήρησης στην Ελλάδα θα ήταν σχεδόν ανύπαρκτος. Αν και πρόκειται απλώς για μία «κοινοτική πρωτοβουλία», το LIFE αποτέλεσε ουσιαστικά τη βασική πηγή χρηματοδότησης στοχευμένων προγραμμάτων διατήρησης της βιοποικιλότητας στη χώρα μας κατά τα τελευταία 15 χρόνια.
• Χωρίς τα προγράμματα LIFE είναι πιθανό ότι η κατάσταση διατήρησης κάποιων ειδών (π.χ. αρκούδα, φώκια, γυπαετός) θα είχε επιδεινωθεί ανεπανόρθωτα.
Ποια είναι τα συμπεράσματα από την υλοποίηση του LIFE ΦΥΣΗ στην Ελλάδα;
• Συνήθως οι δράσεις διαχείρισης και προστασίας γίνονταν ερήμην ή σχεδόν ερήμην των εντεταλμένων υπηρεσιών (ΥΠΕΧΩΔΕ), οι οποίες έλαμψαν δια της απουσίας τους.
4. Aν και οι ΜΚΟ, κάποια ερευνητικά ιδρύματα και σε μερικές περιπτώσεις η τοπική αυτοδιοίκηση επωφελήθηκαν από το LIFE για να αποκτήσουν εμπειρία και γνώση σε θέματα διατήρησης, η καθ’ ύλην αρμόδια υπηρεσία δεν κατάφερε να επωφεληθεί στο παραμικρό σε επίπεδο εμπειρίας και οργάνωσης.
Ποια είναι τα συμπεράσματα από την υλοποίηση του LIFE ΦΥΣΗ στην Ελλάδα;
• Τα προγράμματα LIFE αποτέλεσαν στις περισσότερες περιπτώσεις «οάσεις» οργανωμένων, στοχευμένων, ευέλικτων και οικονομικά αποτελεσματικών προγραμμάτων διατήρησης της φύσης.
Ποιο είναι το μέλλον;
Παρά την πολύ περιορισμένη ή και ανύπαρκτη συμμετοχή των αρμόδιων κρατικών υπηρεσιών σε σχέση με τη δημιουργία νομοθεσίας για τις προστατευόμενες περιοχές και την ανεπαρκή χρηματοδότηση των Φορέων Διαχείρισης, αποτελεί ευθύνη όλων των συμμετεχόντων και των δικαιούχων των ερευνητικών προγραμμάτων LIFE ΦΥΣΗ να συνεχίσουν τη δουλειά τους.
Θα πρέπει να αναζητηθούν πόροι και από άλλες πηγές χρηματοδότησης ώστε να διατηρηθεί και να αυξηθεί η βιοποικιλότητα στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του δικτύου NATURA.
Κυρίως θα πρέπει να υπάρξει η πολιτική βούληση για να αξιοποιηθεί η κληρονομιά που αφήνει το πρόγραμμα LIFE ΦΥΣΗ προς όφελος της ελληνικής Βιοποικιλότητας αλλά και των τοπικών κοινωνιών.
Προστασία της βιοποικιλότητας, μέρος της πράσινης λύσης για την κρίση
Περίληψη της εισήγησης του Φίλιππου Δραγούμη στην ημερίδα της 7-2-09.
Πως οι Ελληνικές τοπικές κοινωνίες, από τότε που μπήκε η χώρα μας στην ΕΕ εξέλαβαν την έννοια "προστατευόμενη περιοχή" ως απειλή για το εισόδημά τους και όχι ως ευκαιρία για βιώσιμη και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη φτάνοντας συχνά σε ακραίες αντιδράσεις. Πως η κεντρική πολιτική όχι μόνο δεν αναίρεσε αυτή την αντίληψη, αλλά την διατηρεί ακόμη και σήμερα.
Μέσα από το παράδειγμα ενός Εθνικού Δρυμού στην Φιλανδία, εξηγείται πως μια τοπική κοινωνία καταφέρνει να επιβιώνει οικονομικά χάρις στην διαχείριση του Δρυμού.
Πως σήμερα στην Ελλάδα ενώ αρκετές τοπικές κοινωνίες έχουν αντιληφθεί την έννοια "βιώσιμη ανάπτυξη" και είναι πλέον έτοιμες να υιοθετήσουν νέες πράσινες πολιτικές, ταυτόχρονα η κεντρική πολιτική ακόμη δεν ευνοεί τέτοιες καινοτομίες. Τι ευκαιρίες έχουν χαθεί μέχρι σήμερα. Τι σχεδιασμός πρέπει να γίνει, προκειμένου να αποκτήσουμε "πραγματικές" προστατευόμενες περιοχές στην Ελλάδα και ποιο θα είναι το οικονομικό και κοινωνικό όφελος.
-------------------------------------------------------------------------------
Περισσότερα κείμενα του Φίλιππου μπορούν να βρεθούν και στο ιστολόγιό του.
Πως οι Ελληνικές τοπικές κοινωνίες, από τότε που μπήκε η χώρα μας στην ΕΕ εξέλαβαν την έννοια "προστατευόμενη περιοχή" ως απειλή για το εισόδημά τους και όχι ως ευκαιρία για βιώσιμη και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη φτάνοντας συχνά σε ακραίες αντιδράσεις. Πως η κεντρική πολιτική όχι μόνο δεν αναίρεσε αυτή την αντίληψη, αλλά την διατηρεί ακόμη και σήμερα.
Μέσα από το παράδειγμα ενός Εθνικού Δρυμού στην Φιλανδία, εξηγείται πως μια τοπική κοινωνία καταφέρνει να επιβιώνει οικονομικά χάρις στην διαχείριση του Δρυμού.
Πως σήμερα στην Ελλάδα ενώ αρκετές τοπικές κοινωνίες έχουν αντιληφθεί την έννοια "βιώσιμη ανάπτυξη" και είναι πλέον έτοιμες να υιοθετήσουν νέες πράσινες πολιτικές, ταυτόχρονα η κεντρική πολιτική ακόμη δεν ευνοεί τέτοιες καινοτομίες. Τι ευκαιρίες έχουν χαθεί μέχρι σήμερα. Τι σχεδιασμός πρέπει να γίνει, προκειμένου να αποκτήσουμε "πραγματικές" προστατευόμενες περιοχές στην Ελλάδα και ποιο θα είναι το οικονομικό και κοινωνικό όφελος.
-------------------------------------------------------------------------------
Περισσότερα κείμενα του Φίλιππου μπορούν να βρεθούν και στο ιστολόγιό του.
Η βιολογική Γεωργία στις Προστατευόμενες Περιοχές
Περίληψη εισήγησης της Χαρίκλειας Μινώτου στην ημερίδα της 7-2-09
Προέδρου του Μεσογειακού Τμήματος της IFOAM (ABM),
Αντιπροέδρου της ΔΗΩ
Με τον όρο Προστατευόμενες Περιοχές (ΠΠ) εννοούμε: «Μία χερσαία ή θαλάσσια έκταση αφιερωμένη στην προστασία και διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας και των φυσικών και συναφών πολιτιστικών πόρων, η οποία υπόκειται σε διαχείριση με νομικά μέσα ή άλλους αποτελεσματικούς τρόπους» (Διεθνής ένωση για την Προστασία της Φύσης –IUCN).
Στις ΠΠ είναι θεμιτή η ανθρώπινη παρουσία και είναι εφικτή η οικονομική ανάπτυξη και η κοινωνική ευημερία. Στις ΠΠ έχουμε: α. Προστασία ειδών, β. Προστασία οικοσυστημάτων και ταυτόχρονα το θεσμικό πλαίσιο που καθορίζει τις δεσμεύσεις της ΠΠ και μπορεί να έχει εθνικό, ευρωπαϊκό ή διεθνές χαρακτήρα. Στην ευρύτερη περιοχή των ΠΠ θεωρείται σκόπιμη η εφαρμογή της Βιολογικής Γεωργίας ως απόλυτα φιλοπεριβαλλοντική πρόταση- προσέγγιση στην αγροτική ανάπτυξη. Οι τομείς στους οποίους μπορεί να συμβάλλει η Βιολογική Γεωργία είναι:
- η προστασία του περιβάλλοντος
- η διατήρηση της βιοποικιλότητας
- η υγεία των αγροτών-καταναλωτών
- η παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων
Επιπλέον η εφαρμογή της βιολογικής γεωργίας μπορεί να αποτελέσει εναλλακτική πρόταση ανάπτυξης σε περιοχές με δεσμεύσεις στις χρήσεις γης και να επιφέρει μείωση του κόστους αγροτικής παραγωγής μέσω οργανωμένων επεμβάσεων. Παράλληλα με τη δημιουργία ζωνών βιολογικής γεωργίας, η προστασία της φύσης στις ΠΠ αποκτά μία ολιστική προσέγγιση. Η κατάθεση ομαδικών προτάσεων χρηματοδότησης, οι οποίες ενδέχεται να είναι πιο επιλέξιμες και ανταγωνιστικές σε συνδυασμό με δράσεις οικοτουρισμού- αγροτουρισμού αναγάγουν τη βιολογική γεωργία ως μοχλό ανάπτυξης και προστασίας του περιβάλλοντος. Στις ΠΠ με την ύπαρξη υποδομών με φιλοπεριβαλλοντικά πρότυπα δημιουργούνται πυρήνες έλξης με αποτέλεσμα την αύξηση της επισκεψιμότητας της περιοχής καθώς και τη προοπτική ανάπτυξης της οικο-απασχόλησης του γεωργικού πληθυσμού (ξενώνες, πώληση παραδοσιακών προϊόντων…). Θεωρείται σκόπιμο να επισημανθεί και η κοινωνική διάσταση της βιολογικής γεωργίας. Η συμβατότητά της με την εξέλιξη και τις απαιτήσεις της τοπικής κοινωνίας παρουσιάζει επιτυχή αποτελέσματα μέσω της ποιοτικής αναβάθμισης των περιοχών, της διατήρησης της βιοποικιλότητας την ισορροπία των οικοσυστημάτων.
Ως αποτέλεσμα δε οι παραγωγοί εντάσσονται στο σύστημα διαχείρισης, νιώθουν ότι συμβάλλουν σε αυτό και παράλληλα βελτιώνουν την ποιότητα ζωής τους.
Προέδρου του Μεσογειακού Τμήματος της IFOAM (ABM),
Αντιπροέδρου της ΔΗΩ
Με τον όρο Προστατευόμενες Περιοχές (ΠΠ) εννοούμε: «Μία χερσαία ή θαλάσσια έκταση αφιερωμένη στην προστασία και διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας και των φυσικών και συναφών πολιτιστικών πόρων, η οποία υπόκειται σε διαχείριση με νομικά μέσα ή άλλους αποτελεσματικούς τρόπους» (Διεθνής ένωση για την Προστασία της Φύσης –IUCN).
Στις ΠΠ είναι θεμιτή η ανθρώπινη παρουσία και είναι εφικτή η οικονομική ανάπτυξη και η κοινωνική ευημερία. Στις ΠΠ έχουμε: α. Προστασία ειδών, β. Προστασία οικοσυστημάτων και ταυτόχρονα το θεσμικό πλαίσιο που καθορίζει τις δεσμεύσεις της ΠΠ και μπορεί να έχει εθνικό, ευρωπαϊκό ή διεθνές χαρακτήρα. Στην ευρύτερη περιοχή των ΠΠ θεωρείται σκόπιμη η εφαρμογή της Βιολογικής Γεωργίας ως απόλυτα φιλοπεριβαλλοντική πρόταση- προσέγγιση στην αγροτική ανάπτυξη. Οι τομείς στους οποίους μπορεί να συμβάλλει η Βιολογική Γεωργία είναι:
- η προστασία του περιβάλλοντος
- η διατήρηση της βιοποικιλότητας
- η υγεία των αγροτών-καταναλωτών
- η παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων
Επιπλέον η εφαρμογή της βιολογικής γεωργίας μπορεί να αποτελέσει εναλλακτική πρόταση ανάπτυξης σε περιοχές με δεσμεύσεις στις χρήσεις γης και να επιφέρει μείωση του κόστους αγροτικής παραγωγής μέσω οργανωμένων επεμβάσεων. Παράλληλα με τη δημιουργία ζωνών βιολογικής γεωργίας, η προστασία της φύσης στις ΠΠ αποκτά μία ολιστική προσέγγιση. Η κατάθεση ομαδικών προτάσεων χρηματοδότησης, οι οποίες ενδέχεται να είναι πιο επιλέξιμες και ανταγωνιστικές σε συνδυασμό με δράσεις οικοτουρισμού- αγροτουρισμού αναγάγουν τη βιολογική γεωργία ως μοχλό ανάπτυξης και προστασίας του περιβάλλοντος. Στις ΠΠ με την ύπαρξη υποδομών με φιλοπεριβαλλοντικά πρότυπα δημιουργούνται πυρήνες έλξης με αποτέλεσμα την αύξηση της επισκεψιμότητας της περιοχής καθώς και τη προοπτική ανάπτυξης της οικο-απασχόλησης του γεωργικού πληθυσμού (ξενώνες, πώληση παραδοσιακών προϊόντων…). Θεωρείται σκόπιμο να επισημανθεί και η κοινωνική διάσταση της βιολογικής γεωργίας. Η συμβατότητά της με την εξέλιξη και τις απαιτήσεις της τοπικής κοινωνίας παρουσιάζει επιτυχή αποτελέσματα μέσω της ποιοτικής αναβάθμισης των περιοχών, της διατήρησης της βιοποικιλότητας την ισορροπία των οικοσυστημάτων.
Ως αποτέλεσμα δε οι παραγωγοί εντάσσονται στο σύστημα διαχείρισης, νιώθουν ότι συμβάλλουν σε αυτό και παράλληλα βελτιώνουν την ποιότητα ζωής τους.
Η πρόσκληση της ημερίδας 7-2-09
Ημερίδα διαλόγου
«Οι προστατευόμενες περιοχές της ελληνικής φύσης ως ευκαιρίες εφαρμογής ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου»
Θεσμικά αιτήματα, κοινωνική σπουδαιότητα και οικονομικές προοπτικές περιοχών ιδιαίτερης οικολογικής αξίας
Οι Οικολόγοι Πράσινοι σας προσκαλούν στην ημερίδα διαλόγου για την κατάσταση των προστατευόμενων περιοχών αλλά και για την ανάγκη προστασίας και διαχείρισης τους ως μια ευκαιρία προώθησης ενός νέου πράσινου μοντέλου ανάπτυξης για τη χώρα μας. Η ημερίδα οργανώνεται με πρωτοβουλία της Θεματικής Ομάδας «Περιβάλλον» και της Τοπικής Πολιτικής Κίνησης Θεσσαλονίκης το Σάββατο 7 Φεβρουαρίου, ώρα 10.00-21.30, στην αίθουσα Ένωσης Δημοσιοϋπαλληλικών Οργανώσεων Θεσσαλονίκης (ΕΔΟΘ), Πρ. Κορομηλά 51, 4ος όροφος, Θεσσαλονίκη.
Η προστασία και βιώσιμη διαχείριση των φυσικών προστατευόμενων περιοχών βρίσκεται σήμερα σε κρίσιμη καμπή και απαιτούνται ολοκληρωμένες, διαμορφωμένες μέσα από ουσιαστική διαβούλευση, πολιτικές και κοινωνικές παρεμβάσεις σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, με στόχο:
- τη θεσμική κατοχύρωσή τους με ουσιαστική ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών και την ανάπτυξη των αναγκαίων θεσμών διαχείρισης και προστασίας
- την αντιμετώπιση των πιέσεων που ασκούνται είτε κεντρικά από την κυβέρνηση και το Υ(ΠΕ)ΧΩΔΕ (Ειδικό Χωροταξικό για Τουρισμό, αποχαρακτηρισμοί, πρόσφατες ρυθμίσεις για διάφορες περιοχές κα) είτε σε τοπικό επίπεδο από διάφορες ομάδες πίεσης,
- την αναγνώριση της κοινωνικής σπουδαιότητάς τους και την εφαρμογή ενός μοντέλου πράσινης οικονομίας που να βασίζεται στην προστασία και διαχείριση με ιδιαίτερη οικολογική αξία, προς όφελος της κοινωνίας, της απασχόλησης και του περιβάλλοντος,
- την αντιμετώπιση φαινομένων διαφθοράς και αδιαφάνειας που χρησιμοποιούν τον φυσικό πλούτο για εξυπηρέτηση πελατειακών συμφερόντων ή αφήνουν να καταστρέφονται και να ρυπαίνονται οι φυσικές περιοχές και οι φυσικοί πόροι (π.χ Κορώνεια, ποτάμια, Ασωπός κα), μεταφέροντας, μεταξύ άλλων, σοβαρά προβλήματα και βάρη στις μελλοντικές γενιές.
Στην ημερίδα έχουν προσκληθεί να καταθέσουν την εμπειρία και τις απόψεις – προτάσεις τους εκπρόσωποι τοπικών κοινωνιών, περιβαλλοντικών οργανώσεων, επιστημονικών και ερευνητικών κέντρων, εκπαιδευτικοί, πανεπιστημιακοί. Οι Οικολόγοι Πράσινοι θα θέσουν σε διαβούλευση με τους κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και ερευνητικούς φορείς και τις πολιτικές θέσεις τους για τις προστατευόμενες περιοχές της ελληνικής φύσης που έχουν υιοθετήσει με απόφαση του συνεδρίου τους το 2008.
Πληροφορίες: Ελεονώρα Ζώτου: 2310-421196, ecogreens@nath.gr
Νίκος Χρυσόγελος: 6936672882, nikoschry@gmail.com
Ιστολόγιο της ημερίδας: http://ecogreensnatura2000.blogspot.com
«Οι προστατευόμενες περιοχές της ελληνικής φύσης ως ευκαιρίες εφαρμογής ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου»
Θεσμικά αιτήματα, κοινωνική σπουδαιότητα και οικονομικές προοπτικές περιοχών ιδιαίτερης οικολογικής αξίας
Οι Οικολόγοι Πράσινοι σας προσκαλούν στην ημερίδα διαλόγου για την κατάσταση των προστατευόμενων περιοχών αλλά και για την ανάγκη προστασίας και διαχείρισης τους ως μια ευκαιρία προώθησης ενός νέου πράσινου μοντέλου ανάπτυξης για τη χώρα μας. Η ημερίδα οργανώνεται με πρωτοβουλία της Θεματικής Ομάδας «Περιβάλλον» και της Τοπικής Πολιτικής Κίνησης Θεσσαλονίκης το Σάββατο 7 Φεβρουαρίου, ώρα 10.00-21.30, στην αίθουσα Ένωσης Δημοσιοϋπαλληλικών Οργανώσεων Θεσσαλονίκης (ΕΔΟΘ), Πρ. Κορομηλά 51, 4ος όροφος, Θεσσαλονίκη.
Η προστασία και βιώσιμη διαχείριση των φυσικών προστατευόμενων περιοχών βρίσκεται σήμερα σε κρίσιμη καμπή και απαιτούνται ολοκληρωμένες, διαμορφωμένες μέσα από ουσιαστική διαβούλευση, πολιτικές και κοινωνικές παρεμβάσεις σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, με στόχο:
- τη θεσμική κατοχύρωσή τους με ουσιαστική ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών και την ανάπτυξη των αναγκαίων θεσμών διαχείρισης και προστασίας
- την αντιμετώπιση των πιέσεων που ασκούνται είτε κεντρικά από την κυβέρνηση και το Υ(ΠΕ)ΧΩΔΕ (Ειδικό Χωροταξικό για Τουρισμό, αποχαρακτηρισμοί, πρόσφατες ρυθμίσεις για διάφορες περιοχές κα) είτε σε τοπικό επίπεδο από διάφορες ομάδες πίεσης,
- την αναγνώριση της κοινωνικής σπουδαιότητάς τους και την εφαρμογή ενός μοντέλου πράσινης οικονομίας που να βασίζεται στην προστασία και διαχείριση με ιδιαίτερη οικολογική αξία, προς όφελος της κοινωνίας, της απασχόλησης και του περιβάλλοντος,
- την αντιμετώπιση φαινομένων διαφθοράς και αδιαφάνειας που χρησιμοποιούν τον φυσικό πλούτο για εξυπηρέτηση πελατειακών συμφερόντων ή αφήνουν να καταστρέφονται και να ρυπαίνονται οι φυσικές περιοχές και οι φυσικοί πόροι (π.χ Κορώνεια, ποτάμια, Ασωπός κα), μεταφέροντας, μεταξύ άλλων, σοβαρά προβλήματα και βάρη στις μελλοντικές γενιές.
Στην ημερίδα έχουν προσκληθεί να καταθέσουν την εμπειρία και τις απόψεις – προτάσεις τους εκπρόσωποι τοπικών κοινωνιών, περιβαλλοντικών οργανώσεων, επιστημονικών και ερευνητικών κέντρων, εκπαιδευτικοί, πανεπιστημιακοί. Οι Οικολόγοι Πράσινοι θα θέσουν σε διαβούλευση με τους κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και ερευνητικούς φορείς και τις πολιτικές θέσεις τους για τις προστατευόμενες περιοχές της ελληνικής φύσης που έχουν υιοθετήσει με απόφαση του συνεδρίου τους το 2008.
Πληροφορίες: Ελεονώρα Ζώτου: 2310-421196, ecogreens@nath.gr
Νίκος Χρυσόγελος: 6936672882, nikoschry@gmail.com
Ιστολόγιο της ημερίδας: http://ecogreensnatura2000.blogspot.com
27 Ιαν 2009
Το WWF-Ελλάς για τις προστατευόμενες περιοχές
Στην ιστοσελίδα του WWF-Ελλάς υπάρχει ειδική ενότητα για τις προστατευόμενες περιοχές, με χάρτη, εκθέσεις και κείμενα πολιτικής.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναφορά 7 περιβαλλοντικών ΜΚΟ για την κατάσταση του συστήματος προστατευόμενων περιοχών στην Ελλάδα, που δημοσιεύτηκε το Μάϊο του 2005. Από τότε δεν φαίνεται να έχουν αλλάξει και πολλά πράγματα!
Επίσης, ξεχωρίσαμε και το κείμενο "...οι περιοχές Natura αποτελούν ένα κρυμμένο θησαυρό για την Ελλάδα;"
26 Ιαν 2009
Το ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ): πολύτιμη πηγή πληροφοριών
Το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) έχει τις ρίζες του στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας του οποίου διετήρησε τις αρχές και το πνεύμα. Ιδρύθηκε, ως παράρτημα του Μουσείου με έδρα τη Θέρμη του Νομού Θεσσαλονίκης, το 1991, με χρηματοδότηση της Ευρωπαικής Ένωσης και του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση, ύστερα από πρόταση του ελληνικού κράτους.
Ο γενικός σκοπός του είναι να προωθήσει την αειφορική διαχείριση των ανανεώσιμων φυσικών πόρων στην Ελλάδα και σε άλλες περιοχές της Μεσογειακής Λεκάνης και της Ευρωπαϊκής Ηπείρου.
Οι ειδικοί σκοποί είναι:
Ο γενικός σκοπός του είναι να προωθήσει την αειφορική διαχείριση των ανανεώσιμων φυσικών πόρων στην Ελλάδα και σε άλλες περιοχές της Μεσογειακής Λεκάνης και της Ευρωπαϊκής Ηπείρου.
Οι ειδικοί σκοποί είναι:
-
Να ενισχύει το επιστημονικό υπόβαθρο για τους ανανεώσιμους φυσικούς πόρους.
-
Να παρακολουθεί τη γένεση και την πορεία ανθρωπίνων χειρισμών στους τομείς της γεωργίας, της αλιείας, της ενέργειας, της βιομηχανίας, των μεταφορών, της κατοικίας, της αναψυχής και του τουρισμού, που ενδέχεται να βλάψουν τα πολύτιμα για τον άνθρωπο και τη φύση οικοσυστήματα και να συμβάλλει, ώστε οι χειρισμοί αυτοί να μεταβάλλονται προς την κατεύθυνση της αειφορίας.
-
Να παρέχει επιστημονική πληροφόρηση σε θέματα φυσικού περιβάλλοντος.
-
Να ευαισθητοποιεί το κοινό για τις φυσικές, τις οικονομικές και τις πολιτιστικές αξίες των θαλάσσιων, παράκτιων, υγροτοπικών και χερσαίων οικοσυστημάτων και να το ενθαρρύνει σε θετική προς αυτά στάση.
-
Να προωθεί την εκπαίδευση και την κατάρτιση σε θέματα προστασίας και διατήρησης των φυσικών πόρων και του φυσικού περιβάλλοντος.
-
Να προσφέρει στις αρμόδιες αρχές τεκμηριωμένα επιχειρήματα υπέρ της θέσπισης και εφαρμογής μέτρων πολιτικής και νόμων που θα οδηγούν στην αειφορική ανάπτυξη, καθώς και υπηρεσίες σχετικές με τη συνετή διαχείριση των υγροτοπικών, υδατικών, εδαφικών και γενετικών πόρων.
Στην ιστοσελίδα του ΕΚΒΥ μπορούν να βρεθούν (μεταξύ άλλων):
Ο Συνήγορος του Πολίτη για τις προστατευόμενες περιοχές
Λόγω προγραμματισμένων υποχρεώσεων, δεν ήταν δυνατή η εκπροσώπηση του Συνηγόρου του Πολίτη στην ημερίδα μας. Ωστόσο, στην Ιστοσελίδα http://www.synigoros.gr/perivallon/ μπορείτε να διαβάσετε τις πολύ ενδιαφέρουσες εισηγήσεις για την προστασία των λιμνών που έγιναν στην εκδήλωση που οργάνωσε ο Συνήγορος του Πολίτη στις 12.12.2008. Επίσης, μπορείτε να βρείτε υλικό για υποθέσεις που σχετίζονται με προστατευόμενες περιοχές.
Επιπλέον, ένα απόσπασμα από την Ετήσια Έκθεση του Συνηγόρου του
Πολίτη του έτους 2005, το οποίο αναφέρεται στο καθεστώς των προστατευόμενων περιοχών μπορείτε να διαβάσετε στο ακόλουθο link
http://www.synigoros.gr/annual_05/04_apologismos_pz.pdf
Επιπλέον, ένα απόσπασμα από την Ετήσια Έκθεση του Συνηγόρου του
Πολίτη του έτους 2005, το οποίο αναφέρεται στο καθεστώς των προστατευόμενων περιοχών μπορείτε να διαβάσετε στο ακόλουθο link
http://www.synigoros.gr/annual_05/04_apologismos_pz.pdf
25 Ιαν 2009
Ημερίδα των Οικολόγων Πράσινων για τις προστατευόμενες περιοχές
«Οι προστατευόμενες περιοχές της ελληνικής φύσης ως ευκαιρίες εφαρμογής ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου»
Θεσμικά αιτήματα, κοινωνική σπουδαιότητα και οικονομικές προοπτικές περιοχών ιδιαίτερης οικολογικής αξίας
Σάββατο 7 Φεβρουαρίου 2009
(με την ευκαιρία και της Παγκόσμιας Ημέρας Υγροτόπων)
αίθουσα Ένωσης Δημοσιοϋπαλληλικών Οργανώσεων Θεσσαλονίκης (ΕΔΟΘ)
Πρ. Κορομηλά 51, 4ος όροφος, Θεσσαλονίκη
Θεσμικά αιτήματα, κοινωνική σπουδαιότητα και οικονομικές προοπτικές περιοχών ιδιαίτερης οικολογικής αξίας
Σάββατο 7 Φεβρουαρίου 2009
(με την ευκαιρία και της Παγκόσμιας Ημέρας Υγροτόπων)
αίθουσα Ένωσης Δημοσιοϋπαλληλικών Οργανώσεων Θεσσαλονίκης (ΕΔΟΘ)
Πρ. Κορομηλά 51, 4ος όροφος, Θεσσαλονίκη
ΨΗΦΙΣΜΑ των Οικολόγων Πράσινων για τις ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ
Πανελλαδικό Συνέδριο, Μάρτιος 2008
Ο ορατός κίνδυνος εξαφάνισης πολλών ειδών, αλλοίωσης της σύνθεσης και υποβάθμισης πολλών Ευρωπαϊκών οικοσυστημάτων οδήγησε στην έκδοση της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ «για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας» από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Βασικό μέσο για την επίτευξη του σκοπού της Οδηγίας 92/43/EOK αποτελεί η δημιουργία και λειτουργία δικτύου προστατευμένων περιοχών με την ονομασία “NATURA 2000”. Η Ελλάδα έχει ήδη περιλάβει στον «Εθνικό Κατάλογο» 239 τέτοιους Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (pSCI’s) που περιλαμβάνουν τους Εθνικούς Δρυμούς, τους υγροτόπους Ραμσάρ και ένα μέρος από τις ήδη προστατευόμενες υπό άλλα καθεστώτα περιοχές. Ωστόσο, μόνο σε 27 περιοχές έχουν συσταθεί Φορείς Διαχείρισης για την αποτελεσματική προστασία και διαχείρισή τους, ενώ η πορεία αρκετών από αυτούς μάλλον ως απογοητευτική θα πρέπει να περιγραφεί.
Αποτελεί εδώ και καιρό κοινή διαπίστωση η διαρκής πορεία υποβάθμισης και απαξίωσής τους, όπως και η εμφανής απαρέσκεια του ΥΠΕΧΩΔΕ να ασχοληθεί με ζητήματα προστασίας και διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος, γεγονός που οδηγεί σε σοβαρή υποβάθμιση τις πιο αξιόλογες φυσικές περιοχές της χώρας μας.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ θεωρούν ότι η προστασία και βιώσιμη διαχείριση των φυσικών περιοχών πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα όχι μόνο της περιβαλλοντικής πολιτικής αλλά και της πολιτικής για την απασχόληση, την οικονομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη καθώς και του περιορισμού των επιπτώσεων των κλιματικών αλλαγών. Η καταστροφή αλλά και η απουσία διαχείρισης δεν στερεί τη χώρα μόνο από έναν μοναδικό πλούτο αλλά και από την υλική βάση για την αναζωογόνηση της υπαίθρου, τη δημιουργία χιλιάδων θέσεων απασχόλησης στην περιφέρεια και την ανάπτυξη μιας πράσινης οικονομίας.
Όλος αυτός ο βιολογικός πλούτος της χώρας μας μπορεί να αποτελέσει έναν από τους κύριους άξονες για τον επανακαθορισμό της αναπτυξιακής της πορείας σε πιο βιώσιμες και οικολογικές κατευθύνσεις. Είναι η ερήμωση της υπαίθρου ο κυρίαρχος παράγοντας που έμειναν σε άριστη οικολογική κατάσταση πολλές από αυτές τις περιοχές, αλλά σε άλλες η μείωση του ανθρώπινου στοιχείου επέφερε σοβαρές επιπτώσεις, όπως μείωση της βιοποικιλότητας.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ θεωρούν ότι δεν είναι δυνατό να επιτύχουμε την προστασία και σωστή διαχείριση των περιοχών αυτών χωρίς τους πληθυσμούς με τους οποίους συνδέθηκαν και αλληλεξαρτήθηκαν εδώ και αιώνες. Οι ντόπιοι πληθυσμοί είναι και οι πρώτοι που θα συμβάλλουν στην προστασία τους. Έτσι, απορρίπτουμε τη λογική προστασίας που θέλει τις προστατευόμενες περιοχές απαλλαγμένες από ανθρώπους! Για τους ίδιους λόγους επιδιώκουμε να έρθουμε σε επαφή με τις τοπικές κοινότητες και τις συλλογικότητές τους και να εξετάσουμε από κοινού πως μπορούμε να προωθήσουμε ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης και στήριξης της υπαίθρου, σε συνδυασμό με την προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ υποστηρίζουν ότι η προστασία αυτών των περιοχών θα πρέπει να επανασυνδεθεί με τα αειφορικά οικολογικά παραγωγικά πρότυπα των πληθυσμών της υπαίθρου, κυρίως των ορεινών, παράκτιων και νησιωτικών περιοχών. Ωστόσο, αντιπαλεύουμε τη λογική που υπαγορεύει ότι η τουριστική μονοκαλλιέργεια θα είναι ο κύριος ή μοναδικός μοχλός ανάπτυξης των περιοχών αυτών. Από τη μια είναι αυτονόητο ότι ο τουρισμός έχει μια θέση στο παραγωγικό σύστημα, αλλά με βιώσιμες και οικολογικές προδιαγραφές, με τη μορφή του οικοτουρισμού και του αγροτουρισμού. Από την άλλη όμως, διαπιστώνουμε ότι προκύπτουν σοβαρές στρεβλώσεις όταν η προτεραιότητα δίνεται μονομερώς σε αυτή την κατεύθυνση.
Σε σχέση με τις υπόλοιπες οικονομικές δραστηριότητες πιστεύουμε ότι η προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί σε πρωτογενείς παραγωγικές δραστηριότητες, στην οικολογική γεωργία και κτηνοτροφία, την αγροδασοκομία και την αλιεία, με όλους όμως εκείνους τους όρους και περιορισμούς που θα ξεπερνούν προβλήματα του παρελθόντος με έμφαση στην ποιότητα, στην εκτατική εφαρμογή και στα πρότυπα ονομασίας προελεύσεως, σε συνδυασμό με ήπιες μεταποιητικές δραστηριότητες και μονάδες που λαμβάνουν τα απαραίτητα περιβαλλοντικά μέτρα, συνεταιριστική και συνομοσπονδιακή οργάνωση και σύνδεση με καταναλωτικές οργανώσεις, ώστε να ξεπεραστούν τα προβλήματα της διακίνησης και των μεσαζόντων.
Η διαχείριση των περιοχών αποτελεί από μόνη της ουσιαστική παραγωγική δραστηριότητα που δίνει δυνατότητα στους τοπικούς πληθυσμούς να συμμετάσχουν στις νέες πράσινες οικονομικές δραστηριότητες και δημιουργεί πολλές πράσινες θέσεις εργασίας σε τοπικό επίπεδο, στους τομείς της επιστήμης (περιβαλλοντολόγοι, δασολόγοι κτλ), του τουρισμού και της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (κέντρα ενημέρωσης, διαχείριση επισκεπτών, μουσεία, οικοξεναγοί, κα) όσο και γενικού προσωπικού (φύλαξη, συντήρηση). Προϋπόθεση βέβαια είναι η να σταματήσει η υποβάθμισή τους από δραστηριότητες όπως η απόρριψη λυμάτων & μπαζών, η παράνομη υλοτομία, το ανεξέλεγκτο κυνήγι, η υπερ-βόσκηση, οι αυθαίρετες κατασκευές και οι καταπατήσεις δημοσίων εκτάσεων.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ συμφωνούν με τη διαπίστωση πολλών επιστημονικών και περιβαλλοντικών φορέων ότι οι πολιτικές που ακολουθούνται από τη σημερινή κυβέρνηση βρίσκονται στην εντελώς αντίθετη – και λαθεμένη– κατεύθυνση. Περιβαλλοντικές οργανώσεις και ειδικοί επιστήμονες έχουν ασκήσει δριμύτατη κριτική στην ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ για την πολιτική του στο συγκεκριμένο θέμα. Γίνεται λόγος για «κατ’ όνομα προστασία», εφόσον από τους 27 Φ.Δ. της χώρας μόνον οι 8 ξέρουν τι διαχειρίζονται (έλλειψη Προεδρικού Διατάγματος, Κ.Υ.Α. ή άλλης θεσμικής κάλυψης), για «βραδεία έγκριση» απαραίτητων για τη λειτουργία των Φ.Δ. κανονισμών, για καθυστέρηση στις αποφάσεις που θα επιτρέψουν τη στελέχωση των Φ.Δ., για υπουργική παράβαση του νόμου 2742/1999 που προβλέπει τις προϋποθέσεις και τα κριτήρια που πρέπει να πληρούν οι Πρόεδροι των Φ.Δ., για ελλιπέστατη απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων ((Μέτρο 8.1, - ΕΠΠΕΡ ΙΙΙ), για έλλειψη υποστήριξης, κ.ο.κ. Ακόμη και ο Ευρωπαίος Επίτροπος Περιβάλλοντος , , κ. Σταύρος Δήμας, ασκεί έντονη κριτική στα πεπραγμένα (και μη) του ΥΠΕΧΩΔΕ.
Αλλά και οι γενικότερες κυβερνητικές επιλογές που αφορούν την περιβαλλοντική πολιτική καθορίζουν ένα απογοητευτικό πλαίσιο. Η προώθηση της αναθεώρησης του άρθρου 24, όπως και η προώθηση του μοντέλου της «άγριας τουριστικής ανάπτυξης» με σχέδια για δημιουργία γηπέδων γκολφ, χιονοδρομικών κέντρων, ξενοδοχειακών υποδομών μεγάλης κλίμακας και ενεργοβόρων (τεράστια συγκροτήματα σε ευαίσθητες παράκτιες εκτάσεις σε Λασίθι Κρήτης, Γιάλοβα Πύλου, Μαγνησία, Αταλάντη, και αλλού) και οικιστικής ανάπτυξης σε πολύτιμα οικοσυστήματα, είναι ενδεικτικές ενέργειες που προκαθορίζουν δυστυχώς την τύχη των προστατευόμενων περιοχών.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ θεωρούμε ότι μια αναθεώρηση των πολιτικών στον συγκεκριμένο τομέα των προστατευόμενων φυσικών περιοχών θα πρέπει να ανταποκριθεί τουλάχιστον στα παρακάτω αιτήματα:
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ ενθαρρύνουν και θα στηρίξουν την προσπάθεια θεσμοθέτησης και λειτουργίας Διασυνοριακών Προστατευόμενων Περιοχών, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη ολοκληρωμένων διακρατικών μοντέλων σχεδιασμού και διαχείρισης των περιοχών αυτών, με στόχο την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος, την ενίσχυσης της συνεργατικότητας μεταξύ των λαών και τη στήριξη των παραμεθόριων πληθυσμών.
Ο ορατός κίνδυνος εξαφάνισης πολλών ειδών, αλλοίωσης της σύνθεσης και υποβάθμισης πολλών Ευρωπαϊκών οικοσυστημάτων οδήγησε στην έκδοση της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ «για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας» από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Βασικό μέσο για την επίτευξη του σκοπού της Οδηγίας 92/43/EOK αποτελεί η δημιουργία και λειτουργία δικτύου προστατευμένων περιοχών με την ονομασία “NATURA 2000”. Η Ελλάδα έχει ήδη περιλάβει στον «Εθνικό Κατάλογο» 239 τέτοιους Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (pSCI’s) που περιλαμβάνουν τους Εθνικούς Δρυμούς, τους υγροτόπους Ραμσάρ και ένα μέρος από τις ήδη προστατευόμενες υπό άλλα καθεστώτα περιοχές. Ωστόσο, μόνο σε 27 περιοχές έχουν συσταθεί Φορείς Διαχείρισης για την αποτελεσματική προστασία και διαχείρισή τους, ενώ η πορεία αρκετών από αυτούς μάλλον ως απογοητευτική θα πρέπει να περιγραφεί.
Αποτελεί εδώ και καιρό κοινή διαπίστωση η διαρκής πορεία υποβάθμισης και απαξίωσής τους, όπως και η εμφανής απαρέσκεια του ΥΠΕΧΩΔΕ να ασχοληθεί με ζητήματα προστασίας και διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος, γεγονός που οδηγεί σε σοβαρή υποβάθμιση τις πιο αξιόλογες φυσικές περιοχές της χώρας μας.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ θεωρούν ότι η προστασία και βιώσιμη διαχείριση των φυσικών περιοχών πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα όχι μόνο της περιβαλλοντικής πολιτικής αλλά και της πολιτικής για την απασχόληση, την οικονομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη καθώς και του περιορισμού των επιπτώσεων των κλιματικών αλλαγών. Η καταστροφή αλλά και η απουσία διαχείρισης δεν στερεί τη χώρα μόνο από έναν μοναδικό πλούτο αλλά και από την υλική βάση για την αναζωογόνηση της υπαίθρου, τη δημιουργία χιλιάδων θέσεων απασχόλησης στην περιφέρεια και την ανάπτυξη μιας πράσινης οικονομίας.
Όλος αυτός ο βιολογικός πλούτος της χώρας μας μπορεί να αποτελέσει έναν από τους κύριους άξονες για τον επανακαθορισμό της αναπτυξιακής της πορείας σε πιο βιώσιμες και οικολογικές κατευθύνσεις. Είναι η ερήμωση της υπαίθρου ο κυρίαρχος παράγοντας που έμειναν σε άριστη οικολογική κατάσταση πολλές από αυτές τις περιοχές, αλλά σε άλλες η μείωση του ανθρώπινου στοιχείου επέφερε σοβαρές επιπτώσεις, όπως μείωση της βιοποικιλότητας.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ θεωρούν ότι δεν είναι δυνατό να επιτύχουμε την προστασία και σωστή διαχείριση των περιοχών αυτών χωρίς τους πληθυσμούς με τους οποίους συνδέθηκαν και αλληλεξαρτήθηκαν εδώ και αιώνες. Οι ντόπιοι πληθυσμοί είναι και οι πρώτοι που θα συμβάλλουν στην προστασία τους. Έτσι, απορρίπτουμε τη λογική προστασίας που θέλει τις προστατευόμενες περιοχές απαλλαγμένες από ανθρώπους! Για τους ίδιους λόγους επιδιώκουμε να έρθουμε σε επαφή με τις τοπικές κοινότητες και τις συλλογικότητές τους και να εξετάσουμε από κοινού πως μπορούμε να προωθήσουμε ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης και στήριξης της υπαίθρου, σε συνδυασμό με την προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ υποστηρίζουν ότι η προστασία αυτών των περιοχών θα πρέπει να επανασυνδεθεί με τα αειφορικά οικολογικά παραγωγικά πρότυπα των πληθυσμών της υπαίθρου, κυρίως των ορεινών, παράκτιων και νησιωτικών περιοχών. Ωστόσο, αντιπαλεύουμε τη λογική που υπαγορεύει ότι η τουριστική μονοκαλλιέργεια θα είναι ο κύριος ή μοναδικός μοχλός ανάπτυξης των περιοχών αυτών. Από τη μια είναι αυτονόητο ότι ο τουρισμός έχει μια θέση στο παραγωγικό σύστημα, αλλά με βιώσιμες και οικολογικές προδιαγραφές, με τη μορφή του οικοτουρισμού και του αγροτουρισμού. Από την άλλη όμως, διαπιστώνουμε ότι προκύπτουν σοβαρές στρεβλώσεις όταν η προτεραιότητα δίνεται μονομερώς σε αυτή την κατεύθυνση.
Σε σχέση με τις υπόλοιπες οικονομικές δραστηριότητες πιστεύουμε ότι η προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί σε πρωτογενείς παραγωγικές δραστηριότητες, στην οικολογική γεωργία και κτηνοτροφία, την αγροδασοκομία και την αλιεία, με όλους όμως εκείνους τους όρους και περιορισμούς που θα ξεπερνούν προβλήματα του παρελθόντος με έμφαση στην ποιότητα, στην εκτατική εφαρμογή και στα πρότυπα ονομασίας προελεύσεως, σε συνδυασμό με ήπιες μεταποιητικές δραστηριότητες και μονάδες που λαμβάνουν τα απαραίτητα περιβαλλοντικά μέτρα, συνεταιριστική και συνομοσπονδιακή οργάνωση και σύνδεση με καταναλωτικές οργανώσεις, ώστε να ξεπεραστούν τα προβλήματα της διακίνησης και των μεσαζόντων.
Η διαχείριση των περιοχών αποτελεί από μόνη της ουσιαστική παραγωγική δραστηριότητα που δίνει δυνατότητα στους τοπικούς πληθυσμούς να συμμετάσχουν στις νέες πράσινες οικονομικές δραστηριότητες και δημιουργεί πολλές πράσινες θέσεις εργασίας σε τοπικό επίπεδο, στους τομείς της επιστήμης (περιβαλλοντολόγοι, δασολόγοι κτλ), του τουρισμού και της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (κέντρα ενημέρωσης, διαχείριση επισκεπτών, μουσεία, οικοξεναγοί, κα) όσο και γενικού προσωπικού (φύλαξη, συντήρηση). Προϋπόθεση βέβαια είναι η να σταματήσει η υποβάθμισή τους από δραστηριότητες όπως η απόρριψη λυμάτων & μπαζών, η παράνομη υλοτομία, το ανεξέλεγκτο κυνήγι, η υπερ-βόσκηση, οι αυθαίρετες κατασκευές και οι καταπατήσεις δημοσίων εκτάσεων.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ συμφωνούν με τη διαπίστωση πολλών επιστημονικών και περιβαλλοντικών φορέων ότι οι πολιτικές που ακολουθούνται από τη σημερινή κυβέρνηση βρίσκονται στην εντελώς αντίθετη – και λαθεμένη– κατεύθυνση. Περιβαλλοντικές οργανώσεις και ειδικοί επιστήμονες έχουν ασκήσει δριμύτατη κριτική στην ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ για την πολιτική του στο συγκεκριμένο θέμα. Γίνεται λόγος για «κατ’ όνομα προστασία», εφόσον από τους 27 Φ.Δ. της χώρας μόνον οι 8 ξέρουν τι διαχειρίζονται (έλλειψη Προεδρικού Διατάγματος, Κ.Υ.Α. ή άλλης θεσμικής κάλυψης), για «βραδεία έγκριση» απαραίτητων για τη λειτουργία των Φ.Δ. κανονισμών, για καθυστέρηση στις αποφάσεις που θα επιτρέψουν τη στελέχωση των Φ.Δ., για υπουργική παράβαση του νόμου 2742/1999 που προβλέπει τις προϋποθέσεις και τα κριτήρια που πρέπει να πληρούν οι Πρόεδροι των Φ.Δ., για ελλιπέστατη απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων ((Μέτρο 8.1, - ΕΠΠΕΡ ΙΙΙ), για έλλειψη υποστήριξης, κ.ο.κ. Ακόμη και ο Ευρωπαίος Επίτροπος Περιβάλλοντος , , κ. Σταύρος Δήμας, ασκεί έντονη κριτική στα πεπραγμένα (και μη) του ΥΠΕΧΩΔΕ.
Αλλά και οι γενικότερες κυβερνητικές επιλογές που αφορούν την περιβαλλοντική πολιτική καθορίζουν ένα απογοητευτικό πλαίσιο. Η προώθηση της αναθεώρησης του άρθρου 24, όπως και η προώθηση του μοντέλου της «άγριας τουριστικής ανάπτυξης» με σχέδια για δημιουργία γηπέδων γκολφ, χιονοδρομικών κέντρων, ξενοδοχειακών υποδομών μεγάλης κλίμακας και ενεργοβόρων (τεράστια συγκροτήματα σε ευαίσθητες παράκτιες εκτάσεις σε Λασίθι Κρήτης, Γιάλοβα Πύλου, Μαγνησία, Αταλάντη, και αλλού) και οικιστικής ανάπτυξης σε πολύτιμα οικοσυστήματα, είναι ενδεικτικές ενέργειες που προκαθορίζουν δυστυχώς την τύχη των προστατευόμενων περιοχών.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ θεωρούμε ότι μια αναθεώρηση των πολιτικών στον συγκεκριμένο τομέα των προστατευόμενων φυσικών περιοχών θα πρέπει να ανταποκριθεί τουλάχιστον στα παρακάτω αιτήματα:
- Δημιουργία αυτόνομου Υπουργείου Περιβάλλοντος, με μεταφορά όλων των σχετικών αρμοδιοτήτων από άλλα Υπουργεία και Φορείς και στελέχωσή του με περιβαλλοντικά εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό.
- Επεξεργασία μιας συνεκτικής πολιτικής για την βιώσιμη διαχείριση και προστασία όλων των φυσικών περιοχών που θα περιλαμβάνει διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες, την επιστημονική κοινότητα και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις ώστε μέχρι το 2010 να έχουν εγκριθεί σχέδια διαχείρισης και μέχρι το 2012 να λειτουργούν φορείς διαχείρισης σε όλες τις περιοχές με ουσιαστικές αρμοδιότητες σε θέματα πολιτικής και σχεδιασμού και όχι απλώς γνωμοδοτικές αρμοδιότητες.
- Ενιαίος Φορέας για την προστασία και τη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος.
- Επαρκής στελέχωση «Υπηρεσιών Προστασίας Φυσικού Περιβάλλοντος» σε κάθε Περιφέρεια της χώρας.
- Λειτουργία και αναβάθμιση του ρόλου της Επιτροπής «Φύση 2000», ως ανεξάρτητου φορέα, σύμβουλου του αρμόδιου Υπουργείου, με επαρκή στελέχωση από εξειδικευμένο επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό.
- Διαμόρφωση των κατάλληλων νομοθετικών και οικονομικών εργαλεία στήριξης της βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών περιοχών.
- Δημιουργία Ταμείου «Προστατευόμενων Περιοχών-Φύση 2000» και εξασφάλιση χρηματοδότησης των Φορέων Διαχείρισης από εθνικούς πόρους σε μόνιμη βάση. Διάθεση σημαντικού ποσοστού του ΕΣΠΑ (Δ’ ΚΠΣ) για τη βιώσιμη διαχείριση των περιοχών ΝΑΤURA και γενικότερα των φυσικών περιοχών.
- Τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου για τους Φορείς Διαχείρισης, ώστε να έχουν ουσιαστικότερο, εκτελεστικό ρόλο και όχι μόνο γνωμοδοτικό, όπως σήμερα.
- Εφαρμογή του Νόμου και αντικατάσταση των Προέδρων των Δ.Σ. των Φορέων Διαχείρισης που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις του ειδικού επιστήμονα «με επιστημονικές γνώσεις και εμπειρία σε θέματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος», όπως ο Νόμος 2742/99 ορίζει.
- Αξιοκρατική επιλογή προέδρου και ειδικών επιστημόνων και διασφάλιση ολοκλήρωσης της θητείας τους ανεξαρτήτως κυβερνητικών αλλαγών. Εκπροσώπηση Υπουργείων από αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες.
- Θεσμοθέτηση/οριοθέτηση Εθνικών Πάρκων με Προεδρικό Διάταγμα και όχι με Κ.Υ.Α.
- Στελέχωση των Φορέων Διαχείρισης με διαφανείς διαδικασίες και αντικειμενικά κριτήρια, με επιστημονικό προσωπικό υψηλών προδιαγραφών με τεκμηριωμένη επιστημονική γνώση και εξειδίκευση στη διαχείριση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
- Ειλικρινή συνεργασία της διοίκησης με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις για την καλύτερη υποστήριξη των Φορέων Διαχείρισης.
- Δημιουργία Εθνικού Σώματος Φυλάκων Προστατευόμενων Περιοχών και καθορισμός και ενίσχυση των αρμοδιοτήτων όλων των Φορέων που ασκούν προστασία στις περιοχές αυτές.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ ενθαρρύνουν και θα στηρίξουν την προσπάθεια θεσμοθέτησης και λειτουργίας Διασυνοριακών Προστατευόμενων Περιοχών, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη ολοκληρωμένων διακρατικών μοντέλων σχεδιασμού και διαχείρισης των περιοχών αυτών, με στόχο την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος, την ενίσχυσης της συνεργατικότητας μεταξύ των λαών και τη στήριξη των παραμεθόριων πληθυσμών.
Προστατευόμενες περιοχές σε Διεθνές και Περιφερειακό Επίπεδο
Πηγή: Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. - www.minenv.gr
Οι προστατευόμενες περιοχές που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία είναι:
Οι προστατευόμενες περιοχές που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία είναι:
- Οι Υγρότοποι Διεθνούς Σημασίας (Συνθήκη Ραμσάρ): Δέλτα Έβρου, Ισμαρίδα- Βιστωνίδα - Πόρτο Λάγος, Δέλτα Νέστου, Λίμνη Κερκίνη, Λίμνες Κορώνεια - Βόλβη, Δέλτα Αξιού και Αλιάκμονα, Λίμνη Μικρή Πρέσπα, Υγρότοποι Μεσολογγίου - Αιτωλικού, Αμβρακικός Κόλπος, Λιμνοθάλασσα Κοτύχι - Δάσος Στροφυλιάς.
- Οι Περιοχές Σύμβασης Βαρκελώνης: Αισθητικό Δάσος Νικοπόλεως - Μύτικα, Αισθητικό Δάσος Πευκιά Ξυλοκάστρου, Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Βορείων Σποράδων, Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς, Απολιθωμένο Δάσος Σίγρι Λέσβου, Αισθητικό Δάσος Σκιάθου, Εθνικός Δρυμός Σουνίου, Αισθητικό Δάσος Βάι, Υγρότοποι Αμβρακικού.
- Τα βιογενετικά αποθέματα: Παρθένο Δάσος Κεντρικής Ροδόπης, Πυρήνες των ΕΔ Ολύμπου - Αίνου - Σαμαριάς - Οίτης - Πίνδου, Δάσος Κέδρων του ΕΔ Πρεσπών, Αισθητικό Δάσος Κουρί-Αλμυρού, Φυσικά Μνημεία Δασών Οξυάς Χαϊντού Κούλα - Λεσινίου - Αειφύλλων Πλατάνων Νήσου Σαπιέτζας - Αλμωπίας Αριδαίας - Κυπαρισσιού Έμπωνα Ρόδου - Γράμμου, Κόλπος Λαγανά, Παρθένο Δάσος Παρανεστίου.
- Τα αποθέματα βιόσφαιρας: ΕΔ Ολύμπου, Φαράγγι Σαμαριάς.
- Τα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς: Όρος Άθως
- Ευρωδίπλωμα: Φαράγγι Σαμαριάς.
Προστατευόμενες περιοχές σε Εθνικό Επίπεδο
Πηγή: Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. - www.minenv.gr
Καταγραφή: Απρίλιος 2008
Οι Προστατευόμενες περιοχές σε Εθνικό Επίπεδο είναι:
Καταγραφή: Απρίλιος 2008
Οι Προστατευόμενες περιοχές σε Εθνικό Επίπεδο είναι:
- Τα Εθνικά Πάρκα (Ν. 1650/86): Σχινιάς – Μαραθώνας, Λίμνες Κορώνεια – Βόλβη – Μακεδονικά Τέμπη, Ορεινοί όγκοι Βόρειας Πίνδου, Λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου – Αιτωλικού – Κάτω Ρους και εκβολές Ποταμών Αχελώου και Εύηνου και Νήσοι Εχινάδες, Δάσος Δαδιάς – Λευκίμμης – Σουφλίου, Λίμνη Κερκίνη, Δέλτα Έβρου, Αμβρακικός Κόλπος.
- Τα Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα (Ν. 1650/86): Αλόννησος Βόρειες Σποράδες, Κόλπος Λαγανά - Νήσοι Στροφάδες.
- Οι Περιοχές Προστασίας της Φύσης (Ν.1650/86): Ψαλίδι Νήσου Κω.
- Οι Περιοχές Οικοανάπτυξης (Ν.1650/86): Λίμνη Παμβώτιδα Ιωαννίνων.
- Οι Περιοχές με μέτρα προστασίας (Ν.1650/86): Ακτές Δυτικής Μήλου.
- Οι Εθνικοί Δρυμοί (Ν.Δ. 996/71): Όλυμπος, Παρνασσός, Πάρνηθα, Αίνος, Οίτη, Σαμαριά, Πίνδος, Βίκος - Αώος, Πρέσπες, Σούνιο.
- Τα Αισθητικά Δάση (Ν.Δ. 996/71): Φοινικόδασος Βάι Λασιθίου, Δάσος Καισαριανής Αττικής, Κοιλάδα Τεμπών Λαρισας, Δάσος Καραϊσκάκη Καρδίτσας, Πευκιάς Ξυλοκάστρου Κορινθίας, Δάσος Χειμάρρων Σελεμνού και Χαράδρου Αχαΐας, Περιαστικό Δάσος Ιωαννίνων, Δάσος Φαρσάλων Λάρισας, Δάσος Στενής Ευβοίας, Δασικό Σύμπλεγμα Όσσας Λάρισας, Δρυοδάσος Μογγοστου Κορινθίας, Παραλιακό Δάσος Νικοπόλεως - Μύτικα Πρέβεζας, Δάση Νήσου Σκιάθου Μαγνησίας, Στενά Νέστου - Καβάλας - Ξάνθης, Δάσος Εθνικής Ανεξαρτησίας Καλαβρύτων Αχαΐας, Περιαστικό Δάσος Τιθορέας Φθιώτιδας, Δάση Αμυγδαλεώνος Καβάλας, Δάσος Λόφων Κάστρου Αηλιά Τρικάλων, Δρυοδάσος Κουρί Μαγνησίας.
- Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης (Ν.Δ. 996/71): ο κατάλογος περιέχει 51 μνημεία ιδαίτερης αξίας, είτε πρόκειται για δασικά οικοσυστήματα είτε για μεμονωμένα δένδρα, κ.ά.
ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
Πηγή: Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. - www.minenv.gr
1. Για την κήρυξη των περιοχών ως προστατευόμενων σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία (ν. 1650/86), προαπαιτείται η εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ). Οι μελέτες αυτές απογράφουν τις φυσικές, κοινωνικές, οικονομικές και άλλες παραμέτρους της υπό μελέτη περιοχής και προτείνουν Σχέδια Νομοθετημάτων (ΠΔ ή ΚΥΑ) κήρυξής τους ως προστατευόμενες -με την αναγκαία ζωνοποίηση- καθώς και τους γενικούς όρους και περιορισμούς όσον αφορά τις παραγωγικές και άλλες δραστηριότητες, με γνώμονα τις οικολογικές απαιτήσεις των τύπων οικοτόπων και των ειδών με σημαντική παρουσία στην περιοχή μελέτης. Τα τμήματα των προστατευόμενων περιοχών με ιδιαίτερη φυσική αξία αποτελούν συνήθως κεντρικό τμήμα μιας περιοχής, στην οποία τα αναγκαία μέτρα προστασίας κλιμακώνονται κατά ζώνες.
Μετά την έγκριση των ΕΠΜ από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ, αρμοδιότητα που έχει δοθεί στον Γενικό Δ/ντη Περιβάλλοντος, τα εν λόγω Σχέδια Νομοθετημάτων δημοσιοποιούνται από τις αρμόδιες Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και στη συνέχεια, τα οικεία Ν.Σ. αφού συγκεντρώσουν τις απόψεις φορέων - πολιτών διαβιβάζουν τις σχετικές Αποφάσεις τους στην αρμόδια Υπηρεσία του ΥΕΠΧΩΔΕ, η οποία αφού τις λάβει υπόψη της επανασυντάσσει τα εν λόγω Σχέδια Νομοθετημάτων που προωθούνται για υπογραφές από τα συναρμόδια Υπουργεία.
2. Μέχρι σήμερα εκπονήθηκαν ή βρίσκονται στο στάδιο εκπόνησης, περίπου 84 ΕΠΜ.
3. Τις προστατευόμενες περιοχές μπορούν να διαχειρίζονται Φορείς Διαχείρισης ή υφιστάμενες δημόσιες υπηρεσίες, ειδικές υπηρεσίες και ΝΠΔΔ ή φορείς που ορίζονται για το σκοπό αυτό με συμβάσεις διαχείρισης (ν 2742/99).
4. Οι προστατευόμενες περιοχές διέπονται από κανονισμούς διοίκησης και λειτουργίας στους οποίους καθορίζονται τα αναγκαία μέτρα οργάνωσης και λειτουργίας των προστατευόμενων αντικειμένων και εξειδικεύονται οι γενικοί όροι και περιορισμοί άσκησης δραστηριοτήτων και εκτέλεσης έργων που καθορίζονται με το νομοθέτημα κήρυξης των περιοχών.
Επίσης, καταρτίζονται πενταετή σχέδια διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών. Με τα σχέδια αυτά προσδιορίζονται, στο πλαίσιο των γενικότερων όρων και προϋποθέσεων, που τίθενται στα νομοθετήματα κήρυξης, οι κατευθύνσεις και οι προτεραιότητες για την εφαρμογή των έργων, δράσεων και μέτρων που απαιτούνται για την αποτελεσματική προστασία και διαχείριση των κατά περίπτωση προστατευόμενων αντικειμένων. Τα Σχέδια Διαχείρισης συνοδεύονται από προγράμματα δράσης.
5. Με τον Ν. 3044/02 ιδρύθηκαν 25 Περιοχές Προστασίας με Φορέα Διαχείρισης (ΦΔ), πού προστέθηκαν στις δύο περιοχές πού είχαν ήδη κηρυχθεί ως προστατευόμενες, με βάση τούς Ν. 1650/1986 και 2742/1999: το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου και το Εθνικό Πάρκο Σχινιά-Μαραθώνα. Ο Ν. 3044/2002 περιλαμβάνει και χάρτες με τα εξωτερικά όρια κάθε μίας από τις 25 ΠΠ.
6. Επιπρόσθετα στην κήρυξη των περιοχών ως προστατευόμενων σε εθνικό επίπεδο, προωθείται η διαχείρισή τους και μέσω των Ειδικών Χωροταξικών Σχεδίων, των Δασικών Διαχειριστικών Σχεδίων και των σχετικών αγροπεριβαλλοντικών μέτρων. Την εφαρμογή των ανωτέρω σχεδίων παρακολουθούν ειδικές υπηρεσίες όπως για παράδειγμα οι Διευθύνσεις Δασών και τα Δασαρχεία.
7. Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, στις περιοχές του Δικτύου Natura 2000 η περιβαλλοντική αδειοδότηση πραγματοποιείται σε διοικητικό επίπεδο κατά ένα βαθμό υψηλότερο σε σχέση με το επίπεδο περιβαλλοντικής αδειοδότησης των αντίστοιχων έργων εκτός των περιοχών του Δικτύου, ώστε να διασφαλίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό η αντικειμενικότητα, η μέριμνα για το φυσικό περιβάλλον και η εξέταση των συνδυαζόμενων επιπτώσεων (Ν. 3010/02, ΚΥΑ 11014/703/Φ104/03).ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ NATURA 2000 ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Πηγή: Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. - www.minenv.gr
(Η ανάλυση που αφορά στην έκταση που καταλαμβάνουν οι περιοχές του Natura 2000 σε σχέση με τη χώρα έχει γίνει με στοιχεία του Ιανουαρίου 2008. Οι υπόλοιπες αναλύσεις αφορούν σε στοιχεία του Φεβρουαρίου 2007)
1. Το δίκτυο Natura 2000 στην Ελλάδα σήμερα απαρτίζεται από 239 ΤΚΣ και 163 ΖΕΠ. Οι περιοχές αυτές παρουσιάζουν χωρική αλληλεπικάλυψη. Μάλιστα, 31 ΤΚΣ είναι απολύτως ταυτόσημοι με ΖΕΠ όσον αφορά την έκταση και την χωροθέτησή τους. Ειδικές Ζώνες Διατήρησης δεν έχουν κηρυχθεί ακόμη στην Ελλάδα.
2. Οι περιοχές αυτές, αν δεν μετρηθούν διπλά οι αλληλεπικαλύψεις, καταλαμβάνουν έκταση περίπου 3.390.147 ha. Από αυτά τα εκτάρια, 2.774.895 ha είναι χέρσος και 615.251 ha θαλάσσια έκταση. Το χερσαίο τμήμα της έκτασης του Natura 2000 καταλαμβάνει το 21.0% της ελληνικής χέρσου ενώ το θαλάσσιο το 5.5% των χωρικών υδάτων.
3. O κατάλογος των Τόπων Κοινοτικής Σημασίας στην Ελλάδα θεωρείται πλήρης κατά >95%. Παραμένουν μικρές εκκρεμότητες που απορρέουν κυρίως από τα συμπεράσματα του τελευταίου βιογεωγραφικόυ Σεμιναρίου για τη Μεσογειακή Ζώνη καθώς και εκκρεμότητες που αφορούν το θαλάσσιο χώρο και αποτελούν εκκρεμότητα όχι μόνον για την Ελλάδα αλλά για ολόκληρη την Ευρώπη. Όσον αφορά τον κατάλογο των ΖΕΠ, έχουν επισημανθεί από την ΕΕ μεγαλύτερου βαθμού εκκρεμόττητες που αφορούν την κήρυξη ως ΖΕΠ περιοχών που έχουν χαρακτηριστεί ως Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας. Το θέμα βρίσκεται στο ΔΕΚ.
4. Η πλειοψηφία των περιοχών είναι και οι ίδιες μεγάλης έκτασης. Η κατανομή του αριθμού των περιοχών σε σχέση με την έκτασή τους δείχνει πως 2.5% του αριθμού των περιοχών έχουν έκταση από 1-100 ha, 16,4% από 100-1.000 ha, 47,7% από 1.000 - 10.000 ha, 32,9% από 10.000 - 100.000 ha και 0.2% έχει έκταση >100.000 ha. Η διάμεση τιμή της έκτασης των περιοχών βρίσκεται περίπου στα 5.000 ha.
5. Η συνολική έκταση του Ελληνικού τμήματος του Δικτύου Natura 2000 σε σχέση με την αποτύπωση του CORINE landcover, δείχνει ότι:
0,5% | Αστικοποιημένες περιοχές |
9% | Αγροτικές περιοχές - λιβάδια |
5% | Αγροτικές περιοχές με εκτάσεις φυσικής βλάστησης |
23% | Δάση |
11% | Βοσκότοποι |
24% | Θάμνοι |
1% | Παραλίες - Βράχοι |
5% | Βάλτοι - αραιή βλάστηση |
3% | Εσ. ύδατα - αλυκές - λιμνοθάλασσες |
19% | Θάλασσα - ωκεανός |
Η κάλυψη αυτή είναι περίπου ίδια για το δίκτυο των ΤΚΣ και των ΖΕΠ. Ωστόσο, στις ΖΕΠ είναι μικρότερο το ποσοστό της θαλάσσιας έκτασης και καταλαμβάνουν μεγαλύτερη έκταση οι θάμνοι, οι βάλτοι - αραιή βλάστηση και τα εσωτερικά ύδατα.
10. Σε μεγάλο μέρος της έκταση του Natura 2000 έχει πραγματοποιηθεί αναλυτική χαρτογράφηση των τύπων οικοτόπων στο πλαίσιο του προγράμματος «Αναγνώριση και περιγραφή των τύπων οικοτόπων σε περιοχές ενδιαφέροντος για την διατήρηση της φύσης», το οποίο εκπονήθηκε με χρηματοδότηση από το Β' και Γ' ΚΠΣ (1999-2001). Στο πλαίσιο του έργου αυτού παρήχθησαν αναλυτικοί χάρτες βλάστησης τύπων οικοτόπων κλίμακας 1:50.000, οι οποίοι παρουσιάζονται και σε κλίμακα 1:20.000.
11. Αυτή τη στιγμή έχουν καταγραφεί για την Ελλάδα:
| Οικότοποι - Είδη | Προτεραιότητας |
| 88 τύποι οικοτόπων | 18 |
| 5 αμφίβια | 0 |
| 10 ερπετά | 2 |
| 22 ιχθείς | 3 |
| 13 ασπόνδυλα | 3 |
| 22 θηλαστικά | 3 |
| 40 φυτά | 25 |
| 125 πτηνά Παρ. Ι Οδηγίας πτηνών | |
| 217 αποδημητικά πτηνά |
Μικρές αλλαγές στα νούμερα αυτά είναι αναμενόμενες όσο προχωρεί η γνώση για τις περιοχές, όσο εξελίσσεται η επιστήμη και όσο ολοκληρώνεται η εξέταση των εκκρεμοτήτων της χώρας.
12. Η ομάδα με το μεγαλύτερο αριθμό εκπροσώπων στην Ελλάδα σε σχέση με τον αριθμό ειδών των παραρτημάτων των δύο Οδηγιών είναι τα πτηνά του Παρ. Ι της Οδηγίας 79/409. 64% του αριθμού των προστατευόμενων πτηνών σε ευρωπαϊκό επίπεδο απαντάται και στη χώρα μας. Υψηλή είναι και η παρουσία των θηλαστικών με 43% των κοινοτικών ειδών να εμφανίζονται στην Ελλάδα, των ερπετών με 41% και των τύπων οικοτόπων με 40%. Χαμηλότερο ποσοστό αριθμού ειδών σε σχέση με τα κοινοτικώς προστατευόμενα είδη έχει η ομάδα των φυτών (9%). Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι στα φυτά της Ελλάδας πολύ μεγάλο ποσοστό τους (62%) χαρακτηρίζεται ως προτεραιότητας.
13. Ο μεγάλος αριθμός ειδών και τύπων οικοτόπων κοινοτικού ενδιαφέροντος που απαντώται στην Ελλάδα έχει και ευρεία εξάπλωση στον ελλαδικό χώρο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η διάμεση τιμή του αριθμού των τύπων οικοτόπων ανά ΤΚΣ είναι 8 ενώ ο μέγιστος αριθμός των τύπων οικοτόπων που έχει καταγραφεί σε ΤΚΣ είναι 28. Τύποι οικοτόπων της Οδηγίας 92/43/ΕΚ έχουν καταγραφεί σε όλους τους ΤΚΣ. Διαδεδομένες είναι και οι ομάδες των αμφιβίων - ερπετών και των θηλαστικών. Αμφίβια - ερπετά απαντώνται σε 188 ΤΚΣ και η διάμεση τιμή του αριθμού ειδών ανά ΤΚΣ είναι 3. Θηλαστικά απαντώνται σε 179 ΤΚΣ και η διάμεση τιμή του αριθμού τους ανά ΤΚΣ είναι 2. Η διάμεση τιμή του αριθμού των ειδών πτηνών (Παρ. Ι και αποδημητικών) ανά ΖΕΠ είναι 51 ενώ ο μέγιστος αριθμός 246. Προκύπτει λοιπόν, ότι λόγω της μεγάλης έκτασης των περιοχών και της ιδιαίτερης βιοποικιλότητας του ελληνικού χώρου, οι περιοχές είναι μικτές και περιλαμβάνουν ποικιλία τύπων οικοτόπων και οικοτόπων ειδών.
| Οικότοποι - είδη | Αρ. Περιοχών | Ελάχιστος αρ. | Μέγιστος αρ. | Διάμεση τιμή |
| Τύποι οικοτόπων | 236 | 1 | 28 | 8 |
| Αμφίβια - ερπετά | 188 | 1 | 10 | 3 |
| Ιχθείς | 63 | 1 | 7 | 1 |
| Ασπόνδυλα | 60 | 1 | 5 | 1 |
| Θηλαστικά | 179 | 1 | 7 | 2 |
| Φυτά | 62 | 1 | 6 | 1 |
| Πτηνά | 151 | 6 | 246 | 51 |
14. Για την κήρυξη των περιοχών ως προστατευόμενων σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία (ν. 1650/86), προαπαιτείται η εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ). Η Ελλάδα έχει ενιαία αντιμετώπιση των ΤΚΣ και των ΖΕΠ όσον αφορά αυτή τη διαδικασία. Μέχρι σήμερα έχουν εκπονηθεί ή βρίσκονται σε διάφορα στάδια (εκπόνησης, έγκρισης, προώθησης των σχετικών νομοθετημάτων κήρυξης) περίπου 84 ΕΠΜ. Από αυτές, 12 έχουν καταλήξει στην κήρυξη ισάριθμων περιοχών που καλύπτουν περίπου το 17% της έκτασης των περιοχών Natura 2000 στην Ελλάδα. Σε προχωρημένο στάδιο (διαδικασίες δημοσιοποίησης, επεξεργασία από Δ/νση Νομοθετικού Έργου, τελικές υπογραφές) βρίσκονται περίπου 16 ΕΠΜ που καλύπτουν περίπου 15% της έκτασης των περιοχών Natura 2000. Σε στάδιο επεξεργασίας ή εκπόνησης βρίσκονται περίπου 56 ΕΠΜ που καλύπτουν περίπου 25% της έκτασης των περιοχών Natura 2000. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι πολλές από τις περιοχές που δεν έχουν ακόμη κηρυχθεί με τις διαδικασίες του 1650/86 απολαμβάνουν κάποιο καθεστώς προστασίας σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο (π.χ. Εθνικοί Δρυμοί ή υγρότοποι Διεθνούς Σημασίας - Ραμσάρ ή Καταφύγια Άγριας Ζωής).
15. Όσον αφορά τους 27 Φορείς Διαχείρισης, καλύπτουν περίπου 1,7 εκ. ha. Οι εκτάσεις δικαιοδοσίας των ΦΔ δεν είναι μόνον οι περιοχές Natura 2000 αλλά και ζώνες περιφερειακά αυτών ή και ενδιάμεσες εκτάσεις. Οι ΦΔ καλύπτουν πλήρως ή μερικώς περίπου 30% της έκτασης των περιοχών του Δικτύου. Σημαντικό είναι και το ότι από τις εκτάσεις του Natura 2000 που διαχειρίζονται οι ΦΔ, μεγάλο ποσοστό έχουν ήδη κηρυχθεί ως προστατευόμενες, ή η διαδικασία κήρυξής τους βαίνει προς ολοκλήρωση.
Η ΟΔΗΓΙΑ 92/43/ΕΟΚ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ NATURA 2000
Πηγή: Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. - www.minenv.gr
Η Οδηγία 92/43/ΕΟΚ
Η Οδηγία 92/43/ΕΟΚ «για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας» θεσμοθετήθηκε από το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων με σκοπό να συμβάλλει στην προστασία της βιολογικής ποικιλότητας, μέσω της διατήρησης των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας στο ευρωπαϊκό έδαφος των κρατών μελών που εφαρμόζεται η συνθήκη.
Τα μέτρα, τα οποία λαμβάνονται σύμφωνα με την παρούσα οδηγία, αποσκοπούν στη διασφάλιση της διατήρησης ή της αποκατάστασης σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης, των φυσικών οικοτόπων και των άγριων ειδών χλωρίδας και πανίδας κοινοτικού ενδιαφέροντος.
Κατά τη λήψη μέτρων, σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, λαμβάνονται υπόψη οι οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές απαιτήσεις, καθώς και οι περιφερειακές και τοπικές ιδιομορφίες.
Οι τύποι οικοτόπων και τα είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος που προστατεύονται από την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ αναφέρονται στα Παραρτήματα Ι, ΙΙ, IV και V (βλ. ιστοσελίδα του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.).
Το δίκτυο Natura 2000
Το Δίκτυο Natura 2000 αποτελεί ένα Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών, οι οποίες φιλοξενούν φυσικούς τύπους οικοτόπων και οικοτόπους ειδών που είναι σημαντικοί σε ευρωπαϊκο επίπεδο. Αποτελείται από δύο κατηγορίες περιοχών: Τις «Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ)» (στα αγγλικά: Special Protection Areas - SPA) για την Ορνιθοπανίδα, όπως ορίζονται στην Οδηγία 79/409/EK, και τους «Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ)» (στα αγγλικά: Sites of Community Importance - SCI) όπως ορίζονται στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ.
Για τον προσδιορισμό των ΤΚΣ λαμβάνονται υπόψη οι τύποι οικοτόπων και τα είδη των Παραρτημάτων Ι και ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ καθώς και τα κριτήρια του Παραρτήματος ΙΙΙ αυτής.
Οι ΖΕΠ, μετά τον χαρακτηρισμό τους από τα Κράτη Μέλη, εντάσσονται αυτόματα στο Δίκτυο Natura 2000, και η διαχείρισή τους ακολουθεί τις διατάξεις του άρθρου 6 παρ. 2, 3, 4 της Οδηγίας 92/43/ΕΚ και τις διατάξεις του άρθρου 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ. Αντίθετα, για την ένταξη των ΤΚΣ πραγματοποιείται επιστημονική αξιολόγηση και διαπραγμάτευση μεταξύ των Κρατών Mελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των κατά οικολογική ενότητα Βιογεωγραφικών Σεμιναρίων. Οι ΤΚΣ υπόκεινται στις διατάξεις του άρθρου 6 παρ. 2, 3, 4 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.
Ο κατάλογος των Τόπων Κοινοτικής Σημασίας όσον αφορά την Μεσογειακή ζώνη, στην οποία ανήκει εξ ολοκλήρου η Ελλάδα, οριστικοποιήθηκε και δημοσιεύθηκε στην επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, τεύχος με αριθμό L259 vol.49 21/9/06 (διαθέσιμος στη διεύθυνση: http://europa.eu.int/eur-lex/lex/JOHtml.do?uri=OJ:L:2006:259:SOM:EN:HTML).
Μετά την οριστικοποίηση του καταλόγου των ΤΚΣ, τα Κράτη Μέλη υποχρεούνται να κηρύξουν τις περιοχές αυτές ως «Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ)» (στα αγγλικά: Special Areas of Conservation - SAC)» το αργότερο μέσα σε μια εξαετία και να καθορίσουν τις προτεραιότητες για την διατήρηση σε ικανοποιητική κατάσταση των τύπων οικοτόπων και ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος εντός αυτών. Οι ΕΖΔ υπόκεινται στις διατάξεις του άρθρου 6 παρ. 1, 2, 3, 4 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.
Η εφαρμογή του Δικτύου στην Ελλάδα
Η καταγραφή των τόπων που πληρούν τα κριτήρια της παρουσίας τύπων οικοτόπων και οικοτόπων ειδών της Οδηγίας 92/43/ΕΚ στη χώρα μας (296 περιοχές - «Επιστημονικός Κατάλογος»), έγινε από ομάδα περίπου 100 επιστημόνων που συστήθηκε ειδικά για το σκοπό αυτό στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE (1994-1996) με τίτλο «Καταγραφή, Αναγνώριση, Εκτίμηση και Χαρτογράφηση των Τύπων Οικοτόπων και των Ειδών Χλωρίδας και Πανίδας της Ελλάδας (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ)». Στον «Επιστημονικό Κατάλογο» εντάχθηκε το σύνολο σχεδόν των μέχρι τότε προστατευόμενων περιοχών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. (βλ. ιστοσελίδα του ΥΠΕΧΩΔΕ - Δίκτυο Ερευνητών Διαχείρισης Περιβάλλοντος).
Η τελική επιλογή των τόπων που προτάθηκαν από τη χώρα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έγινε από κοινή ομάδα εργασίας ΥΠΕΧΩΔΕ - Υπουργείου Γεωργίας κατόπιν γνωμοδοτήσεων όλων των συναρμόδιων Υπουργείων.
Η Ελλάδα έχει χαρακτηρίσει σήμερα 163 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και 239 Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ). Οι δύο κατάλογοι περιοχών παρουσιάζουν μεταξύ τους επικαλύψεις όσον αφορά τις εκτάσεις τους. Μάλιστα, 31 τόποι έχουν οριστεί ταυτόχρονα ως ΖΕΠ και έχουν προταθεί και ως ΤΚΣ.
Όλοι οι τόποι του Δικτύου Natura 2000, που περιλαμβάνονται στη βάση δεδομένων, συνοδεύονται από δελτίο δεδομένων με γενικότερα περιγραφικά στοιχεία και ειδικότερες πληροφορίες για τους τύπους οικοτόπων και τα είδη που ενδιαιτούν στον κάθε τόπο και από χάρτη κλίμακας 1:100.000.
Όλοι οι ανωτέρω χάρτες έχουν αποσταλεί στις Διευθύνσεις Περιβάλλοντος και Χωροταξίας των Περιφερειών της χώρας, στα Τμήματα Περιβάλλοντος των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, στις αρμόδιες Υπηρεσίες των Κεντρικών Υπουργείων, στη βιβλιοθήκη του ΥΠΕΧΩΔΕ και διανέμονται σε όλους τους ενδιαφερόμενους πολίτες. Λόγω του όγκου της πληροφορίας δεν επισυνάπτονται επί του παρόντος στο Διαδίκτυο οι χάρτες 1:100.000 των περιοχών του καταλόγου αλλά παρατίθενται ενδεικτικοί συνοπτικοί χάρτες της θέσης των περιοχών στο εθνικό έδαφος σε κλίμακα 1:2.200.000.
Οι δραστηριότητες στις περιοχές του Δικτύου Natura 2000 ρυθμίζονται μέχρι σήμερα από την Εθνική Νομοθεσία.
Η Οδηγία 79/409/ΕΚ εναρμονίστηκε στο ελληνικό Δίκαιο με τις Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις 414985/29-11-85 (ΦΕΚ 757/Β/18-12-85), 366599/16-12-96 (ΦΕΚ 1188/Β/31-12-96), 294283/23-12-97 (ΦΕΚ 68/Β/4-2-98).
Η Οδηγία 92/43/ΕΚ εναρμονίστηκε στο ελληνικό Δίκαιο με την Κοινή Υπουργική Απόφαση 33318/3028/11-12-98 (ΦΕΚ 1289/Β/28-12-98).
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
